TRANSCRIPT OF SEN. GRACE POE'S dzMM INTERVIEW WITH TED FAILON

Ted Failon: Magaganda po ang sound bites kahapon coming from the chairman of the committee on agriculture in the Senate, like yung sinasabi niya "na we are in the wrong business, dapat nasa bawang business tayo," sinasabi niya na sobra po talaga ang pagmamanipula ng mga traders sa usapin po ng bawang.

But basically, Ma'am, ano po ba ang napatunayan po at nalaman ng inyong committee, kayo po ay present doon kahapon sa meeting po ninyo, kasama po ang ilang traders at ang Bureau of Plant Industry at DTI, dito po sa usapin sa presyuhan po ng bawang, Ma'am?

Sen. Grace Poe: Alam niyo po, sa tingin ko nagkaroon ng pagkukulang talaga sa hanay din natin na mapigil itong pagtaas, sapagkat nakita talaga na grabeng kakapalan ang pagtaas ng tubo nila.

Kasi, alam niyo po, ako nga basta nakikita ko lang na tumaas ang presyo ng bawang, yun pala kapag binusisi mo ang talagang landed rate o kung anumang farm gate rate nila ay parang 20 pesos lang doon sa mga imported or 17-20 pesos, samantalang binebenta between 280-300 pesos.

So ilang daang porsyento ang kanilang naging tubo dito. Ngayon, sabi ko, bakit pa tayo merong National Price Council? Hindi ba talagang obvious? Hindi ba sabi nila pag merong hoarding, profiteering, or cartel ay iyan ay violation at dapat mapigil, masugpo o may mahuli.

So tinatanong ko lang ang DTI pati yung DA, kayo yung nasa price council bakit walang nangyari diyan? So iyan po ang naging punto ng aming usapin noon.

Failon: Opo, talagang ito po ay failure of executive branch to address this problem, at dapat nga po natunugan nila. Medyo meron lang po akong agam-agam sa mga figures na nasa pahayagan po at tsaka binabanggit niyo, because kami po mismo Ma'am we checked our facts.

Nagpunta kami, ang grupo po namin dito po sa Central Luzon at pinuntahan talaga namin po ang ilang pong mga garlic farmers.

Sa ngayon po madam Grace, ang local na bawang, ang bilihan po ay depende po sa kalidad pero local po ito, mula 80 hanggang 120 pesos per kilo sa farm gate, ibig sabihin kung ikaw po madam ang nagtatanim pupuntahan kita, ang bili ko sayo either 80-120 pesos, ganun lang po kamahal madam, at doon po hindi po ito madam as in tubo ng farmer, meron pa diyan kasamang puhunan.

So basically po sa 100 pesos madam, ang amin pong pag-aaral, lumalabas na 60 pesos po ang puhunan nung farmer, kasama diyan yung binhi, pesticides, mga tauhan na kasama niya, renta sa lupa kung nirerentahan po lamang yun etc.

Sa 100 pesos, so 40 pesos lang ang supposed to be po na kaniyang kita pero iyan po ay in three months' time na paghihintay na tumubo. So assuming lang po na 100 pesos ang presyo na kanyang ibinenta sa trader, pero kahapon sa Nepa Q Mart at sa ibang palengkeng pambayan, 280 pesos pa rin ang presyo ng local na bawang. So mataas pa rin madam.

Doon naman po sa usapin ng imported, ang may pinakahuli pong impormasyon ko, hango po sa ating ding pakikipag-ugnayan sa mga traders po ng imported, ang presyo po doon sa China ngayon 650 RMB, sa piso iyan Ma'am ay 30 pesos, sa landed cost daw po ngayon because of all these charges ngayon, aabot ng 60 pesos pero sa 60 pesos at sa 300 pesos na nasa palengke, napakalaki pa rin po madam.

Poe: Kaya nga po, tama po kayo, maraming salamat kung updated po ang figures ninyo sapagkat talagang dapat ang binibigay nila sa amin ay ang updated figures. Ang sinabi nila, sa ating magsasaka dito, yung cost nila ay about 40 pesos ung farm gate, eh yung sa figure niyo nga po ay 60 pesos.

Pero ang napapagtanto natin dito, sa ating mga magsasaka, halos 20% na lang ang nasu-supply nila ng mga garlic sapagkat napakahirap nga magkumpitensya doon sa mga ini-import eh may mga smuggled pa, pero yung problema dito, sa tingin ko malinaw na malinaw na merong kumikita dito na obscene, ibig sabihin talagang ang kakapal ng pagkakita ng kanilang mga tubo.

Pangalawa, yung mga cartel yung sinasabi na pagkukuntsaba nila para sa presyo, bakit naman biglang sabay-sabay nagkakaroon ng ganyang katataas, ilan ba ang traders? Kaya nga sabi ko sa DA, sa Customs at sa DTI, sa DA in particular, sino ba yung mga binigyan niyo ng import permits niyan? Tapos, yung mga kooperatibang may import permit, kanino niyo na mga trader binenta? Halimbawa, yung mga malalaking trader na bumibili.

Tapos tinanong ko din yung mga magsasaka, yung mga co-ops natin, "alam niyo kaya meron tayong mga ganitong programa na meron kayong permit na mag-import na ganyan, sapagkat gusto natin mapunuan ang kakulangan na kita ng ating mga magsasaka, ngayon, ilan ang miyembro, halimbawa, ng isang kooperatiba ninyo? Meron ba kayong financial statement? Saan napupunta ang mga kinikita niyo dito sa mga permits na ito? Meron bang health benefits ang mga magsasaka ninyo? Meron bang dividends? Kasi alam niyo po, you have to approach us, parang yun nga yung financial statements, para malaman kung ito ba ay gumagana para makatulong sa kanila o naiisahan lang sila?"

Yun po ang aking tinatanong noon, kasi ang sabi ko, yung sinasabi nating inclusive growth, talagang isinasapuso ko iyon na sinabi ng ating pamahalaan, pero kung ang kilos naman ng nasa ibaba na nagpapalakad ay hindi ganon, eh paano naman tayo paniniwalaan? Ang punto ko lang po, yung DTI halimbawa, sabihin na natin na isang pagkakamali lamang ito sapagkat marami naman silang ibang mga proyektong nagagawa para sa industriya halimbawa, pero sabi ko bakit kayo natatakot or huwag kayong matakot na pigilin ang presyo kasi nasa mandato iyan ng price council. Kung kayo man ay kakasuhan at ikukulong kayo, sa tingin ko hindi naman magtatagumpay yan sapagkat makikita na yung pagtaas ng presyo o yung profiteering na iyan ay ilang daang porsyento, walang malulugi diyan na trader. So sabi ko, hindi titigil iyan hangga't walang nahuhuli at nakukulong. Ang penalty po, sabi nila, ay about 5 million, may range yan kapag ikaw ay nagkasala at nahuli. Kaso ang kinita naman nila ay 26 billion, so balewala lang ang 5 million. Pero at least you will send a message na seryoso ang National Price Council.

Failon: So maliwanag po sa inyo Ma'am na yung racket sa bigas ay pareho din ang racket dito sa bawang? Same thing ang pag-gawa dito. Kung doon sa bigas, NFA ang kasabwat, dito naman Bureau of Plant Industry, di ba Ma'am? Nabasa ko po sa pahayagan na humihingi ka ng dokumento sa BPI (Bureau of Plant Industry) kung sino ang mga binigyan.

Poe: Opo

Failon: Kami po meron na, as a matter of fact, I gave Kiko Pangilinan a copy of these documents. Ma'am parehong pareho po, yung racket sa bigas ito rin po ang racket sa bawang. Ako ho ay talagang nalulungkot kasi po, kahapon ba nabanggit, sa gitna ng lahat ng ito, anong ginagawa ni Proceso Alcala, sa gitna ng ito, anong ginagawa niya? Kasi itong si Clarito Barron, kung may poder ka para pagbigyan mo ang mga kooperatiba na makapag-import ng milyun-milyong kilogram ng bawang, hindi ito kanya lang. Madam, meron po kaming mga dokumento na nagpapakita na may mga traders at kooperatiba na iba-iba ang pangalan pero yun pong kanilang mga SEC documentation ay iisa lang ang address. Parehong-pareho lang po. Ito nga po ma'am, kaya itong si Clarito Barron na ito, dapat dito i-move niyo po sana, with all due respect, na ipa-lifestyle check ito e. I mean, hindi po mangyayari ang mga bagay na ito nang walang imprimatur ng kanyang boss, yan po ang aking damdamin Ma'am sa isyu na ito. Matagal na po tayong niloloko ng mga taong ito.

Poe: Parang sa tagal na rin ng pagpupursige ninyo Manong at ako'y nagpapasalamat. Parang ganoon na nga talaga ang lumalabas sapagkat di ba, ikaw yung namumuno ng ahensya. Ako naman, yung mga nasa ilalim mo, lahat naman sila guilty kung saka-sakali na may ka-kuntsaba sila. Pero yung punto ko nga, imagine sa bawang lamang sa ilang bilyong kinita diumano dahil sa pagtaas ng presyo, kung napunta na nga diyan yung one fourth dun sa mga magsasaka, ang laking bagay iyan. Kaya nga gusto kong malaman kung bakit ganito ang kanilang pamamalakad? Sabi nga ninyo, iisa lang ang kanilang address, talagang napakalinaw na mayroong mga pinapaboran. Ngayon, sabi nga ni Sen. Cynthia, alam mo hindi naman trabaho ng Senado ang manghuli. Being fair din, pero hindi kasi napapansin, dahil nga yung power of the purse siguro kapag pinapatawag sila sa budget season, kaya siguro pinapaunlakan nila kami. Pero yung punto ko po doon, dapat sila na mismo ang nagpipigil ng ganyan. Huwag nang intayin pa ang hearing sa Senado para magkaroon ng mga hakbang na ganyan. Unfortunately, hangga't walang nagagalit sa kanila na iba at Senado lamang, eh talagang hindi sila kikilos. Sabi ko, matagal nang hinihingi sa akin ni Manong Ted itong mga listahan ng may mga import permits. Iba talaga ang significance noon. Kasi doon naman nagmumula yung pagtaas ng presyo. Sino ba yung mga iilan-ilan na tumutubo dito kaya nga kapag sinasabi na yung mag diskusyon na ito ay parang kayo-kayo lang sa pulitika, hindi po, kasi meron po itong kaukulang epekto, mararamdaman ito doon sa pinaka-baba. Lahat ng mga nanay, mga ginang, may listahan. Kaya nga siguro, talagang napapunta ako kahit session break namin dahil talagang dismayado ako. 300 per kilo, alam mo yung mga kasama ko sa opisina, fixed income din naman sila, at sila mismo ang nagsasabi. Syempre ito mas nararamdaman naman natin.

Failon: Sayo po ma'am, kayo po ay Senador. Ang inyong mga kasama sa opisina ay nagsasabi sa inyo. Kasi nga itong mga taong ito ay direktamente na nakakaramdam ng effect. E kayo po, kayo ba kelan kayo huling namalengke? Diba? Kelan niyo po ba nakausap ang namamalengke sa bahay ninyo? With all due respect madam. Sometimes kasi when you are in power, you lose track. Example ma'am, alam niyo Ma'am sa landmark ngayon, sa kanilang grocery doon, kung magkano ang bawang doon? 300 plus. Sa pangkaraniwang palengke po, 280-300 pero dito ho sa Landmark nung huling araw ay 315 something. Kaya rin namin nalalaman din is because ikaw mismo ang nagtatrabaho at naghahanap-buhay. Nagbibigay ng pondo sa kasambahay. If you're involved, example lang ho Ma'am. Kung ikaw si Pangulong Aquino, ikaw si Sec. Alcala, di ba? We expect na ang kinakain niya masasarap na, may mga tagapag-hain na sa kanila pero hindi po ba obligasyon natin, ninyo, to be on the ground naman para maintindihan ninyo madam, kasi ultimo kapag pumunta kayo sa palengke ngayon, yung nagtitinda ng bawang doon, pa one-fourth one-fourth na lang at pira-piraso ang bili ng consumer dahil talagang hindi na kaya. E kung tumagal po ito ng dalawang buwan na. Just imagine po yung profit na kinikita po ng mga traders na ito at yung mga kooperatiba na nagpapanggap na farmers. Di ba?

Poe: Opo, kaya nga po kapag hindi pa sila napansin ng media at hindi sila pinatawag sa Senado, parang dadaan lang ang panahon na wala, kaya sabi ko, ang aking kasamahan nga gusto nila kumain sa Pares, tapos ang sinasabi nila, ang nangyayari daw ngayon doon sa Pares ay tinatago yung bawang unless i-request mo. Kasi nga nagkakaroon talaga ng report na ganoon. Tama ka Ted, aaminin ko, iyong bawat presyo ng kilo ng bilihin hindi ko na-uusisa iyan palagi, subalit meron akong budget tuwing linggo. Magkano ang pamalengke, magkano ang pang grocery at talagang makikita mo humihingi ng omento, pataas ng pataas sapagkat marami rin kami kasamahan dito sa bahay so doon ko nakikita. Kaya mas lalo ko pinag-iisipan bakit nagiging ganito. Ang isip ko lang, ganito lang naman ka-simple kung tayo nabiyayaan para hindi natin pag indahin ang pagtaas na ganun at magbibigay lang tayo ng dagdag. Ang akalain nga ninyo tinanong ko nga ang mga nandoon, mga taga DA, DTI, Bureau of Plant, na sabi ko, magkano ba ang sweldo ng minimum wage, di ba, halos ¾ niyan napunta na sa isang kilo ng garlic, granted hindi naman nila uubusin ang pera nila sa bawang at sibuyas lamang, pero nakita ninyo ang effect nito. Sabi ko sana maramdaman din ninyo kasi baka naman iniisip niyo na trabaho lang 'to, talagang trabaho ito na may epektong diretso sa ating mga kababayan.

Failon: So ano ang pangako nitong si Clarito Barron ma'am? at tsaka itong si Dimayuga? Ito po muna si Barron Ma'am sa DTI, ano po ang pangako sa inyo dahil alam niyo po Ma'am maliban dito, ito pong mga tunay na hinaing ng mga nagtatanim ng bawang pinuntahan po talaga namin, talagang wala silang makuhang tulong. Ang mga municipal agriculturist doon tumutulong pero wala din silang resources kaya ang daing ng tunay na mga farmers dito, "hindi naman kami kumikita at yumayaman dito, halos break-even lang kami. May utang pa ako eh." Ang yumayaman dito ang mga traders dito. Anong ginagawa ni Clarito Barron Ma'am? Ito ba ay kasama ng Quezon mafia?

Poe: Hindi ko alam pero ang pinatutunguhan nga ng track record nila nakakalungkot kasi sabi ko iyong pagka-palpak natin sa trabaho halimbawa ay may malaking epekto sa lahat. So lalo na sa kanila na medyo delikado ang kanilang puwesto so para sa akin hiningi ko talaga ang mga listahan ng unang-una ang mga kooperatiba na may permit na mag import. Pangalawa ang mga kooperatiba naman hiningan namin, sino ang mga bumibili sa inyo na malalaking traders. So yung sa aking punto, hindi ko alam kung ano pa ang karagdagang hiningi ni Sen. Cynthia. Kung sasabihin ko, kung bibigyan natin ng grade ang report card ng ahensya, ay talagang hindi sila makakapasa kasi hindi ba tumaas na ang presyo ng ganun, sana man lang medyo guminhawa yung sabi nga ninyo na mga magsasaka natin. Eh wala man lang silang pang fertilizer at yung gagamitin nila para makapagtanim ulit. Sabi ko nga, itong incident na ito nakita natin ang demand sa particular commodity na ito, iyong garlic. Ano ba naman yung maglabas tayo ng mas maraming pera para naman makapagtanim sila. 40% na nga lang iyong local market natin sa bawang, pero talagang nakakainis.

Failon: Ito po Ma'am, mayroon din tayong ma-accomplish this morning. Pwede po ba, hindi ko po alam kung sakop ito ng poder ninyo, pero pwede po ba natin masulatan ang mga taong ito, itong supposed to be price council na ito. Ang DTI, itong DA. Dahil una, may dokumento naman, huwag natin pag-usapan ang smuggled, may dokumento naman kung ilan ang na-import mo, magkano ang bili mo, kailan dumating, nasaan?

Poe: Sige po.

Failon: Para mabilis po. Executive function po kasi ito Madam, pero kung gugustuhin talaga nila madali lang po ito kasi pwede pong makuha ang dokumento niyan, kailan dumating, sino nag-import, magkano ang landed cost niyan, nasaan ang stock 'di ba? Pwede natin makuha kasi kung nandyan ang stock, ito ang landed cost mo, profiteering na iyan. Nabili mo iyan ng 60 pesos per kilo tapos tulak mo 300 pesos? Hindi ba Ma'am?

Poe: Kaya nga eh.

Failon: So, pwede po ba tayo gumawa ng sulat diyan para lang po ito bumilis at siguro sa ocular makasama kayo because definitely Ma'am we'll need an executive action here but we cannot expect that from Proceso Alcala.

Poe: Basta po ako, susulat ako ng liham kasi para sa akin trabaho ng Senado ang oversight, bantayan. Kunyari kapag inutil ang isang ahensya o iyong task force ng isang ahensya aba'y baguhin. Kung hindi kayang baguhin lamang ng IRR nila, e di dapat talagang tingnan natin sa batas. Pero iyong sa tingin ko dapat may managot dito. Kasi sabi ko, kung talagang may puso kayo at nakita na ninyo, ano ba naman iyong manghuli na kayo ng tao kasi kahit sampahan pa kayo ng kaso, let's say sa Ombudsman o kung saan pa, mapapatunayan mo na lubos-lubos ang kanilang tubo dito. Hindi sila malulugi. Sobra pa nga ang kanilang kinikita. Kaya opo, mag co-coordinate po kami sa inyo para lahat po ng suhestiyon po ninyo sa amin ay magawa namin sa sulat, kami naman ay nakikinig. Kayo, malapit din naman kayo sa ating mga kababayan, alam ninyo 'yan at natututo tayo sa isa't-isa. Pandagdag din yan sa mga tanong namin sa kanila.

Failon: Madam Grace Poe, thank you very much po. Kami ay umaasa po sa inyong kabutihang loob sa isyu na ito at sa inyong sinseridad, Madam. Thank you po.

Poe: Salamat rin po sa pagkakataon. Magandang umaga.