Interview ni Senator Win Gatchalian sa SMNI kasama si Mike Abe ukol sa kaso ng COVID-19 at Metro Manila lockdown

Q: Senator Gatchalian, good morning. Kamusta na po kayo?

SEN WIN: Magandang umaga, Mike at sa ating mga tagapakinig.

SELF-QUARANTINE

Q: Bago po kami magtanong tungkol sa ibang issue, interesado po kami sa heath mo. Kamusta na po ang kalagayan mo pagkatapos ng self-quarantine mula nung isang araw?

SEN WIN: Okay naman tayo, Mike. Wala naman tayong sakit. Tayo ay sumusunod lang sa protocol ng ating pamahalaan na kung tayo ay na-expose sa isang taong may sakit ng covid ay mag-foforce self-qurantine tayo. Ganun rin po sa lahat. Self-quarantine ito so ibig sabihin, dapat boluntaryo nating ginagawa pero sana maintindihan ng lahat na hindi ito para sa ating sarili kundi para sa mga taong makakasalamuha natin o makakausap natin dahil hindi natin alam kung tayo ay carrier na o hindi.

Q: Yun bang kapwa mo mga Senador ay nagboluntaryo din? Nabalitaan nating ng isang araw, willing sila magvolunteer? Yung mga naksama mo sa hearing, yung mga Senador na posibleng nakalapit din sa isang resource person ninyo na naapektuhan?

SPECIAL SESSION

SEN WIN: Halos lahat po ng Senador ngayon ay nag-voluntary self-quarantine at inaantay ho naming ang lumabas ang results dahil nagpa-test rin ho kami at yun na nga...ang iba lumalabas na rin kagaya ng sa secretary at kami naman sa mga Senador, hopefully, within the day ay makuha na naming para makagalaw na ho kami. Meron hong malaking tsansa na magpapatawag ho ng special hearing. Actually, Mike, nasa bahay ako, tinitingnan ko ang statistics ngayon. Since March 8 until March 15, in a span of mga walong araw, tumaas po by an average of 277% ang may sakit ng covid dito sa atin. Ako, kinakabahan ako dahil unang-una, meron ba tayong sapat na pera para labanan ito? At isa pong mahalagang gampanin po ng Senado ay ang special session. Importante na handa ho kami kapag tayo po ay ipapatawag para magkaroon ng special session para mag-apruba ng karagdagang pondo. Dapat handa ho tayo physically dahil importante ho physically, nasa Senado ho tayo.

Q: Pero Sir, hindi lang siguro yung budget. Pati yung mga hospital, enough ba ang ating mga hospital? Kasi hindi nga natin alam kung dadami pa o hindi kasi 140 na, ang bilis po ng pagdami. Kaya ba ng ating mga hospital in case na lumala pa ito? Huwag naman sana.

TOTAL METRO MANILA LOCKDOWN

SEN WIN: Dalawang bagay yan. naka-self-quarantine ako ng halos apat na araw na kaya wala akong ibang ginawa kundi magbasa at mag-research kung ano ba ang nangyayari dito sa iba't-ibnag parte dito ng ating mundo. Dalawang bagay, Unang-una, wag na nating paabutin pa doon sa tinatawag nating napakalaking bilang ng may sakit. Importante ngayon, habang 140 pa lang ay ihinto na natin ito dahil baka hindi na natin kayanin kapag umabot ito ng libo-libo. Ang pangalawa ay ang tanong mo, kaya ba natin ang libo-libong magkakasakit? Kaya ang unang istratehiya ay wag na nating paabutin doon. Ang pangalawa, kung aabot tayo doon, ano ba ang mga pwede nating gawin para dumagdag sa capacity ng ating mga ospital? So ang unang katanungan. Nakikita ko, dahil ang laki ng paglobo ng nagkakasakit sa atin dito, importante na mag-implementa natin ngayon ng mas mahigpit na istratehiya. Tingin ko, dapat i-implement na rin natin ang total lockdown sa Metro Manila dahil wag na nating antayin tong umabot ng libo dahil kapag umabot to ng libo, mas mahirap sagutin ang pangalawang tanong mo. Meron ba tayong kapasidad? Wag na nating paabutin doon. Para hindi na umabot doon, mag-implement na ng total lockdown. Ano ba itong total lockdown? Unang-una, lahat ay dapat nasa bahay, hindi po pwedeng lumabas. Ang pinaka-puno't dulo ho nito, nakakahawa talaga. Kapag tayo ay nakisalamuha, nakipag-meeting, nakipag-birthday o kasal. Nagagalit nga kami sa ibang mga kababayan naming sa Valenzuela dahil over the weekend, may nagpabinyag, may nagpakasal.

Q: Bawal na ho iyan ah.

SEN WIN: Oho. Dapat maintindihan ho ng mga kababayan natin na delikado ho yan, di mo alam kung carrier ang kausap mo.

Q: Tsaka ambilis ng pangyayari Senator. Nung Friday, 98 na ang pinag-uusapan eh. Ngayon, 140 na eh.

SEN WIN: Oho. Dahil nga nung Friday, Saturday maraming kasal at binyag. Hindi nila alam, matalsikan lang sila ng laway ng kausap nila na carrier pala, edi nahawa na sila.

Q: So pabor ka na lockdown ang kailangan? Hindi lang community quarantine?

SEN WIN: Tingin ko hindi na ho eh. Mabilis na ho ang pag-akyat ng kaso eh. Kung hindi natin mahinto ito, magkakaroon tayo ng mas malaking problema.

Q: Pero Senador, masingit ko lang, pag lockdown ang pinaguusapan parang obligasyon na na ng gobyerno mag supply ng pagkain, kaya ba natin gawin yun? Gagawin ba nila yun?

SEN WIN: Tama ho yun, for the next 30 days gagawa po ng paraan ang local government na mag supply ho ng pagkain doon sa mga kababayan natin na pang araw-araw lang ang kinikita--Sa aking pananaw, isipin natin, in the next 30 days, ano mas kakayanin natin? Yun, o mas madaming pasyente ang gagamutin natin? yun lang naman ang options natin, kung hindi ho tayo mag total lockdown, malaki ho ang tsansa na gagamutin natin itong mga pasyente na ito in the next six months at pag pinapanood ko po yung nangyari sa Iran, 12,000 na ang may sakit, ang dami nang namamatay doon at saka sa Italy.

Q: Senador may masingit ko lang, isang istorya, kung anong pananaw mo rito, pabor ba kayo na ang mungkahi, may nagbigay ng idea na gawing online yung mga pag-aaral ng mga bata dahil nabitin tayo eh, graduation na dapat next week?

SEN WIN: Kailangan ho yan, balikan ko lang yung sa Italy at sa Iran, mayaman to ah, mas mayaman pa sa atin. Meron yang magagaling at magagandang ospital, magagandang pasilidad, mas malayo ho pagdating sa yaman sa atin pero ganun pa rin ang nangyari sa kanila at huli na nung nag lockdown yung Italy. So importante dito, yung lockdown, ibig-sabihin bawal makipagsalamuha for the next 30 days.

Q: Bawal lumabas ng bahay?

SEN WIN: Bawal lumabas ng bahay para humupa itong pagkalat ng virus at kaya iniisip ko, dalawa lang naman ho ang options natin eh, gumastos tayo in the next 30 days ng pagkain o gumastos tayo ng mas mahaba sa gamot, pasilidad at ospital?

Q: Di lang yung may mamatay pa--

SEN WIN: Correct, at yung mga mamatay pa, yung ang mga options na pwedeng nating pagisipan kaya para sakin feeling ko mas kakayanin natin mag-supply ng pagkain, kaysa mag supply ng gamot na hindi natin alam kung gaano kahaba pa--

Q: So ang tingin mo Senador Gatchalian yung nangyari sa Italy hindi epektibo yung kanila? Kasi noong unang araw nag-declare sila ng 16 million community quarantine? Walang nangyari dahil maraming naapektuhan, mali yung nangyari? Mali ba yung ginawa?

SEN WIN: Yung ginawa ho nila huli na eh, kaya kumalat na ng kumalat at to be honest about it yung nangyari sa Italy, nangyayari na rin satin ngayon noong unang panahon nila, kaya nga habang maaga pa lang, ang nakikita ko ay dapat mas mahigpit pa yung total lockdown na sinasabi natin--

Q: Dapat pala Senador ma-konsulta kayo ng inter-agency task force sa idea niyo na ito, walang masama sa idea mo na to dahil proteksyon pa rin ang pinaguuspan natin?

COVID-19 STATISTICS

SEN WIN: Tinitignan ko ngayon yung statistika, hindi naman natin sinsabi to dahil tayo ay sentimental, ito ay dahil po nakita natin on the last 8 days (March8-15,2020), 277% ang taas, its more than 3 times yung pagtaas within 8 days. So ganun po kalala ang pagtaas, hindi siya pababa kaya nga yung aking mungkahi, kung hindi tayo maghihigpit in the next seven to eight days, baka tumaas ulit yan by another 300%, tri-triple yung 140, so kung 140, times three mga 400 plus or almost 420 plus in the next seven to eight days ulit.

Q: Itong bang idea ito pwede niyong ilapit sa kapwa niyo Senador? Para maging boses ng Senado itong idea mong ito kahit na sayo nanggaling, pero mas maganda siguro kung susuportahan ka ng buong Senado para sa plano mong ito at gusto mong mangyari kasi nakikita ko rin na kailangan kung ganyan ang statistics at nangyayari Senador?

SEN WIN: Correct, oo kasi kailangan nga ho talaga ng mas drastic changes ngayon dahil nga ito ay lumalala at sa akin, dalawa naman yung approach, actually tama yung mga tanong mo, meron ba tayong kapasidad?

Q: Yan ang tanong, meron ba tayong kakayanan, ospital na kakailanganin, in case?

SEN WIN: Sa totoo lang kagaya experience namin sa Valenzuela, yung astrodome ho namin eh ginawa na naming temporary hospital, kapag ito ay umabot hanggang Valenzuela kulang ho talaga nag kapasidad ng aming ospital.

Q: Eh ilang libong tao yung nasa Valenzuela, diba ang laki-laki ng Valenzuela City?

SEN WIN: Correct, kami, city ho kami, pano pa yung mga municipalities diba? Hindi naman ho lahat kakayanin ito.

Q: So maganda ho itong idea ninyo ah, at sinasabi ninyo ito Senador valid ito, sana madinig ng Inter-Agency Task Force, the Office of the President at hindi naman para mag create ng panic pero prevention ang importante sa sinasabi ninyo Senador?

SEN WIN: Oo.

Q: Kaya elting-healthy ka para sakin hahaha-- elting-healthy ka kasi nakaisip ka pa ng ganito Senador--Syempre diba under quarantine ka tapos naiisip mo pa yung ganito so ok na ok, alam kong bising busy ka pero salamat sa abala ah, na under quarantine ka pero noong tinanggap mo yung tawag, Salamat sa ganyan.

SEN WIN: Maraming Salamat din sa pagtawag at maraming salamat ho.