Interview ni Senator Wn Gatchalian sa DWIZ kasama si Gani Oro ukol sa Metro Manila lockdown

Q: Magandang hapon, Senator Win.

SEN WIN: Magandang hapon sa lahat ng ating tagapakinig.

Q: Ano po ang inyong rekomendasyon sa panahong ito?

SEN WIN: Unang-una, importante na maintindihan ng mga kababayan natin na sa mga ginagawang hakbang ng ating pamahalaan ay para sa kabutihan ng lahat. Matagal kong pinag-aaralan itong sitwasyon na ito. Tayo ay naka-self quarantine ngayon dahil last week ay meron tayong isang resource person na kumpirmadong may COVID-19 kaya mahaba ang oras ko sa pag-aaral nito. Napag-aralan natin na importante ang kooperasyon ng bawat isa kasi kung hindi, itong virus na ito ay kakalat at kakalat. Ang kinatatakutan ko, kung dumami ng dumami ito, hindi kakayanin ng ospital natin na saluhin lahat. Limitado ang kakayahang ng ating mga ospital kaya importanteng mahinto natin ito at hindi tayo umabot sa punto na magiging punong-puno ang ating mga ospital.

Q: Sa inyong pananaw, talagang kailangan totally stop ang mga tao, ganun po ba?

SEN WIN: Ang importante po ay huminto ang pagkalat. Yung pagkalat ay galing yan sa tao. Kagaya po ng naranasan namin sa Senado, itong resource person ho namin, wala syang pinakitang sakit. In fact, mahigpit po ang pagche-check sa Senado. Sa entrance pa lang ay kinukuhanan na ng temperature, may thermal scanner tayo. Pagpasok po, kinabukasan nagkasakit sya at kumpirmadong meron syang Covid virus. Ngayon, ganun din ang pwedeng may virus sa mga kababayan. Tingin nila wala silang sakit, hindi sila carrier pero nakikipaghalubilo sila, pumupunta sa birthday o binyag, yun palang nakakahawa na sila. Ang importante ngayon ay mahinto natin ang paghahawa at mahinto natin itong transmission. Isang paraan ay dapat magkaroon ng quarantine ang buong Metro Manila at ngayon, buong Luzon.

Q: Ngayon kasi is selected pa, depende pa sa trabaho ng mga tao. Paano naman po ang mga kailangang-kailangan talagang lumabas ng bahay? Kailangan talagang bumyahe sila? Yung kanilang pang-araw araw ay nasa kabuhayan nila? Anong gagawin dyan?

SEN WIN: Ang importante kasi ngayon, dito sa kalagayan natin ay mahinto natin at least for 15 days to one month dahil kung hindi natin mahinto yan, sa loob ng isang buwan, ay siguradong marami po ang magkakasakit at marami tayong kababayan na pwedeng mamatay sa virus na ito dahil mataas ang mortality rate natin eh. More than 10%. Ibig sabihin, dapat lahat tayo ay magsakripisyo short-term dito sa maikling panahon para mahinto natin ito para sa long-term ay hindi ho kumalat ito. Talagang tayong lahat ay dapat magsakripisyo�mga negosyante at mga manggagawa para hindi kumalat ito. Kasi kung hindi, in the long run, magkakaroon tayo ng mas malaking problema kaya isipin muna natin ang pwede nating gawin ngayon para hindi na lumala ito. Sa ngayon, dito sa enhanced community quarantine, wala pa pong guidelines at ayokong pangunahan, pero nababasa ko lang ho sa internet. Lahat ay mananatili sa kanilang tahanan. Lilimitahan ang transportasyon at yung mga papasok sa metro manila ay limitado lang. Yun po ang ibig sabihin ng enhanced community quarantine na lahat tayo ay dapat sumunod at makipagkaisa.

Q: Sir, marami na nga ho ang gumagawa ngayon ng home working kagaya nyo ho na hindi pumupunta ng Senado pero may communication pa rin kayo na ginagawa para maiparating niyo ang inyong trabaho bilang Senador. Pero yung talagang hindi ho makakalabas ng bahay at kailangan naman nila ng pagkain, alcohol o anumang gamit nila. Kapag dineklara ho ang state of calamity, kagaya sa Quezon City, may capacity ho ba ang gobyerno na pwedeng pang suporta kahit papaano man lang? Kahit pangkain man lang ng mga mahihirap nating mga kababayan na talagang isang kahig isang tuka.

SEN WIN: Magandang tanong yan. In fact, dalawa ang tanong mo. Una, paano yung lalabas at bibili ng pagkain. Pangalawa, yung walang pagkain. Sa mga ganitong community quarantine, merong mga limitasyon yan. So bukas ang supermarkets o limitado ang mga pagbubukas ng supermarkets o palengke, ng bangko o gasolinahan. Kailangan mo ring magpakrudo eh para kung magpunta ka ng ospital. May mga limitasyon din itong mga establisyimentong para ang ating mga kababayan ay makabili ng pagkain at makakuha ng pera. Ngayon, doon po sa mga kababayan natin na daily wage, yung pang-araw araw ang kanilang kinikita at yung pang-araw araw nila, yun din ang ginagamit nila pambili ng pang-araw araw na pangangailangan. Dito papasok ang responsibilidad ng pamahalaan. Kagaya po sa amin dito sa Valenzuela, na-identify na namin yung mga tinatawag namin na kailangan ng suporta sa pagkain. Kasama ho namin ang aming barangay, ini-identify ho namin kung ilan ho sila potentially at kung sino ang magdi-distribute ng pagkain. Ngayon, kung hindi ho sila makakapunta ng kanilang pinagtatrabahuan, ang gobyerno ho ang magdadala ng pagkain.

Q: Yung sinasabi niyo po ay Valenzuela. How about po ang buong Pilipinas o sabihin na natin ang buong Luzon kung tayo po ay naka quarantine sa Luzon kaya ho ba may pondo ho na na kaya ilaan, 15 days man lang, bibigyan ng pagkain man lang sa araw-araw yung mga talagang indigent nating mga kababayan?

SEN WIN: Kaya yan, dahil unang-una early part of the year pa lang ngayon so yung calamity fund intact pa yan. Ang calamity fund ng pamahalaan na almost 20 billion, intact pa yan. Ang Presidential social fund Almost 5 billion. At ang mga local government may calamity fund ho yan, katulad ho namin sa Valenzuela, intact pa yung aming calamity fund, kung 30 days ho hindi ho magiging problema yung pag su-supply ng pagkain, Marso pa lang ngayon, unang bahagi ng taon kaya meron pa tayong pondo na pwede hong gamitin.

Q: So sa inyong obserbasyon Senator Win Gatchalian, para bang hindi pa, kumbaga kulang pa, ang community quarantine na nangyayari ngayon? Na sa araw-araw ay talagang sinisita yung mga tao, may mga check-point sa gabi at pagpapatupad ng curfew pagdating ng alas-otso ng gabi, kulang pa ho ba ito sa inyong tantsa?

SEN WIN: Magandang tanong yan dahil meron pong kaibahan yung community quarantine at yung lockdown. Ang kaibahan niyan dito sa community papayagan pa rin magtrabaho ang tao, pupunta pa rin sila sa kanilang opisina, pupunta pa rin sila kanilang pinagtatrabahuan at yung pribadong sektor ay binigyan ng kapangyarihan, ng jurisidiction para gumawa ng paraan para di na papapasukin yung kanilang mga empleyado. Ngayon nasa kamay yan ng pribadong sektor. Ang kaibahaan lang at ito yung aking mungkahi, yung lockdown, kasi nga ang kinakatakutan ko, kung hindi natin mahinto ang movement ng tao, kung hindi natin mahinto yung paglalakbay ng tao sa Metro Manila pagpunta sa sa iba't-ibang lugar, tuloy-tuloy pa rin yung transmission, tuloy-tuloy pa rin makakahawa yung mga ibang taong may sakit at gusto kong bigyan diin na marami sa ating kababayan, hindi nila alam na may sakit na sila, na nakakahawa na sila, kaya yun ang dapat natin ihinto.

Kaya ang aking mungkahi, lockdown pero nirerespeto ho natin yung community quarantine dahil alam kong rin na mahirap itong decision na ito. Ngayon, dapat sumunod ang ating kababayanan natin doon sa ilalabas na guidelines dito ho sa enhanced community quarantine.

Q: So importante ho na talaga hindi gumalaw yung tao so kung talaga babanggitin ho natin, rekomendasyon nga, hindi lang community quarantine kung di total lockdown--

SEN WIN: Correct, dahil ang importante nga ay mahinto natin yung transmission at yun po yung nangyayari samin. Ito may first-hand experience ako na yung resource person namin nakapasok Senado walang sakit. Very lively pa nga siya nagsasalita doon tapos dala-dala na pala niya yung virus. Kinabukasan ang bilis, kinabukasan lang may sakit na ho siya. Imagine niyo ho ganun ang nangyayari ngayon dahil hindi natin alam, marami tayong mga kausap ngayon, hindi natin alam na wala siyang sakit, akala natin wala siyang sakit yun pala may sakit na siya. Ang problema dito yang virus nay an pag kumapit sa mga senior citizens, napaka hirap po ng kanilang recovery. Marami ho na senior citizens na tinamaan nitong virus ay nahirapan po mag recover.

Q: Senador, kung ito ay papatupad gaano kaya ka-immediate yan? Pwedeng bukas? O palipasin ng dalawang araw o tatlong araw para makapag-mobilize muna, mag realignment muna yung mga pangangailangan siya nga pala hindi lang po pagkain kungdi test-kits dapat available po yan, para yung ni-lock down na lugar na yun kung may mga tao roon, ma-test sila kaagad na hindi sila bibiyahe patungo sa ibang mga ospital, dapat ba fairly distributed yan Senator sa community hospital yung test kit?

SEN WIN: Yan naman yung malaking problema natin ngayon, walang tayo o oonti lang yung test kit natin at iisa lang ang pasilidad na nagbibigay ng resulta� Sa Valenzuela gusto sana namin bumili ng dalawang libong test kits pero ang sabi samin hindi pa napro-produce.

Q: Isang pharmaceutical company na magsasabi na sila ay mag ma-mass produce.

SEN WIN: Ang balita namin magiging available pa yan by middle of April. Eh huli na yun kung middle of April eh ngayon pa lang kumukulat na. at nakita ko yung nangyari sa Italy, sana wag mangyari satin, 20,000. Sa Iran, 16,000 eh ito mayayaman na bansa, higit na mas mayaman satin. Doble-doble ang kanilang yaman sa atin, dahil ayaw na natin umabot sa punto na mahihirapan na yung ating mga ospital, mga nurse, mga doktor, ngayon pa lang ihinto na natin. Ngayon kung umabot sa punto na hindi na kakayanin ng ating bansa saan pa tayo pupunta.

Q: Ito po ay po ay rekomendasyon ninyo bilang isang Senador at magpapatupad nito syempre yung Inter-Agency Task Force Management of Emerging Infectious Diseases nakaakibat syempre nito ang office ng Malacañang, meron ho ba kayong communication with this inter-agency committee?

SEN WIN: Meron ho kaming chat group ng mga Senador at si Senator Bong Go ay member doon at nababasa niya ang lahat ng ating mga mungkahi. Kaya ako naniniwala ako, si Senator Bong Go ang Chairman ng Health Committee ho namin, naniniwala ako na pinag-aaralan niya mabuti yan. Pero uulitin ko ang aking mungkahi ay total lockdown sa Metro Manila para huminto yung transmission, yung pagkahawa po nitong virus sa iba't-iba nating mga kababayan. Mahinto po yung galawa, dapat po mahinto yung galawa dahil kung hindi po huminto yung galawa, hindi natin alam ho kung sino yung kausap natin baka may dala-dala na pala yung virus.

Q: Metro Manila lang ho yan no?

SEN WIN: Metro Manila dahil andito ho halos lahat ng may covid virus at dahil Metro Manila ang pinaka malaki at pinaka masikip na lugar, madali ho tayong mahawa dito kaya immediately dapat ho i-lockdown to para huminto po yung transmission.

Q: So mangyayari ho niyan Senador, wala hong lalabas sa buong Metro Manila, haharangin ka, stop ka na diyan, kahit yung biyahe patungo ng probinsya totally walang papasok at walang lalabas?

SEN WIN: Correct, for at least two weeks. Tignan muna natin in two weeks eh kung huminto mas maganda ho yun. Walang papasok, walang lalabas sa Metro Manila, wala hong trabaho. Lahat po tayo ay nasa bahay para hindi po makipaghalubilo sa ibang tao. Tuloy pa rin naman po yung sweldo ng mga manggagawa at empleyado dahil work from home. Yun naman pong mga daily wage bibigyan po ng supply ng pamahalaan yung kanilang kita at susuportahan sa pamamagitan ng isang subsidiya. Yung pang araw-araw po na pagkain yung mga local government naman natin ang mag su-supply.