DWIZ Usapang Senado interview ni Sen. Win Gatchalian kasama si Cely Bueno ukol sa issues sa Bicam budget at RFID

[start recording]

Bicam budget

Q: sa bicam budget, isang beses pa lang kayo nag-meet tapos afterwards wala nang meetng yung bicam panel?

SEN WIN: Ang Naging proseso ng bicam panel, pinaguuspan yung kaibahan ng House at nung Senate version, sana walang kaibahan pero alam natin na noong isinumite ito sa Senado ng House eh merong mga items na nailipat at naging sanhi ng hindi pagkakapareho ng House at Senate version. So ang naging proseso dito, titignan kung paano magtugma ulit yung House and Senate version. Ang mga Vice-Chairman, katulad ko po, Vice-Chairman ako ng Finance Committee, kinokonsulta ako kung merong kaibahan, for example dito po sa budget ng energy agencies kinokonsulta po ako ng chairman natin kung ano yung dapat na budget na ilagay doon, kung may kaibahan sa House, ano yung pwedeng gawin para magkaparehas. So ganun po yung proseso, kapag narepaso na po ng Chairman natin, ito naman po ay ilalahad na sa publiko. Ginawa namin ang ganitong proseso para mas mabilis yung diskusyon ng mga pagkakaiba pero ang pinakamahalaga, sa dulo nito, ay maipakita ng Chairman kung ano yung ginalaw na budget dito po sa bicam.

Q: Walang basis yung pangamba na yung ganitong sistema parang kulang sa transparency?

SEN WIN: Pangalawang taon ko na bilang Vice Chair ng Finance Committee and noong last bicam naging ganito yung proseso at noobserbahan ko lang, actually pangalawang beses ko na maging bicam member, naobserbahan ko lang dahil nga sa kakulangan ng oras, ang ginagawa, pinaguusapan ng Chairman to Chairman yung mga hindi pagkakaparehas pero kinokonsulta yung mga Vice Chairman na gumawa ng pagdinig sa mga agencies na yun. like for example nga sa akin, energy family yung aking pinakinggan, so yung pagkakaiba doon sa budget, kinokunsulta ako ni Chair Sonny, pag sinabi kong ganito, babalik siya sa Chairman ng House at sasabihin na ito ang posisyon ng Senado at mag a-agree sila doon. So ang pinakamahalaga dito, pagdating ng dulo bago maratipakahan to ng Senado at Kongreso ay mailahad ulit sa publiko yung naging final. Ang best case scenario dito ay mag-agree yung House sa Senate version dahil yung Senate version ito ay naka-publish na sa website, kung nag-agree ho sila walang papalitan doon sa Senate version pero may mga maliliit na hindi natin maiiwasan na pagkakaiba at ito naman po for example nagbago, ipu-publish ito ulit sa website at bago rapitikahan, para mapakita ito sa mga Senador.

Pero doon sa tanong mo kung mahaba-haba pa yung oras, kung may isang buwan pa natitira, ang isa pang proseso na pwedeng gawin ay yung talagang line by line na ipapakita sa publiko pero yun matatagalan yun, aabot talaga ng dalawang linggo o baka mas matagal pa kasi kung matatandaan natin yung Bayanihan I and II, yung Bayanihan I umabot ng halos dalawang linggo yung bicam. Yung Baynihan II umabot ring ng isang linggo kung natatandaan ko ng tama. So yung budget, yung pangamba po ng ating Chairman, kung ito po ay gagawin sa normal na proseso baka hindi tayo umabot ng pagraratipika.

Q: Kayo ba ay nakikipagusap sa counterpart ninyo sa Kamara para ayusin?

SEN WIN: Si Sonny, si Chairman po ang nakikipagusap. Ang nangyayari diyan dahil ilan lang naman yung mga Vice-Chair, kung anong ahensya yung tinutukan namin, kinokonsulta kami ng Chair bago niya i-agree sa Chairman ng House, kay Congressman Eric Yap. Yung ibang bicam kung titgnan natin, talagang line by line umaabot ng dalawa o tatlong linggo. Eh dahil nga dalawang linggo na lang tayo bago mag session break, napagkasunduan na lang na yung Chairman to Chairman na lang ang maguusap kung merong kaibahan, kung wala naman well good, agree sila pero kung may kaibahan, ire-refer sa mga Vice Chair at babalik kami sa Chair at sila ang mag a-agree doon. Tapos dapat i-publish para makita ng mga Senador natin at for transparency. Yung transparency ang gusto natin, ako personally yun ang pananaw ko diyan na pagtapos nitong paguusap ay dapat mapakita muna ito sa publiko.

Q: Yung ipinasa ninyong version sa Senate naka-post ito?

SEN WIN: Yes, on third reading pinu-publish ho yan dahil pumasa na yan sa Senado at pinu-publish ho yan. Just like any other bills, pinu-publish din po.

Budget insertions

Q: May nag-attempt ba mag insert ng provision na iwa-waive na po yung safeguards ng pag procure ng mga pangangailangan na equipment para sa 2022 elections? Nakita ba dahil ba sa pag-post sa website?

SEN WIN: Sa pagkaalam ko doon may mga advocates, may mga taong tinututukan yung budget ng Comelec at doon nila na-detect, actually hindi nga yung budgetary eh, hindi line item kung hindi special provision at ito rin ay dapat maintidihan ng mga kababayan na sa usaping budget hindi lang po ang pesos ang centavos ang pinakamahalaga kung hindi yung mga special provisions dahil yung special provision parang katumbas na yan ng batas eh. kapag sinabi doon bawal ka gumastos ng ganito, matatali kaagad yung kamay ng ahensya. Or kung may special provision na sasabihin na pwede kang gumastos sa ganito, in effect parang binibigyan mo siya ng karagadagang kapangyarihan. So in effect yung special provision kasinghalaga siya ng budget na pesos and centavos na sinasabi natin. alam kong maraming nakatutok sa Comelec dahi next year preparation na for elections, na-detect ito ng mga abogado na nakatutok sa Comelec.

Q: Natanggal na po ba yung provision na yun sa Senate version?

SEN WIN: Yes natanggal na yun. nakausap ko si Senator Sonny, actually doon sa viber group namin in-update niya kami na tinanggal na.

Q: Hindi na in-identify kung sino yung nag-insert? Hinabol po ba yun?

SEN WIN: Sa pagkaalam ko doon ay through special provision. To be honest kung tititgnan mo yung mga special provisions sa budget parang inosente lang siya, minsan one sentence lang, minsan two sentences lang pero yung one sentence na yun ang laki ng impact doon sa operation nung ahensyang yun. for example in this case, binigyan ng exemption through a special provision at sinasabi doon sa special provision na pwede niyong gastusin sa ganito except pag kakailanganin ng validation at iba pang activity hindi na kailangan parang inosente lang kung titignan pero napakalaking impact sa operasyon. Kaya yung mga special provision pag titignan natin yung GAA, napakadami niyan, marami doon mga Senador din yung mga nag recommend yung iba mga ahensya. So ito rin ay pinaguusapan din a bicam dahil yung special provision kasing importante sa pesos and centavos.

Hindi lang sa budget pati na rin yung mga batas na pinaguuspan natin, mga resolusyon na pinu-publish kaagad. In fact sa Senate, tinitignan ko parati yung website nila, ang pinu-publish nila yung finile na batas, yung naaprubahan na ng Senado at yung naaprubahan ng ating Pangulo. Kapag naaprubahan na ito ng ating Pangulo ito ay dumaan na sa bicam at sa iba pang proseso. Napakahalaga na pinu-publish ito ng ganito para makita ng taong-bayan kung ano yung mga pinaguusapan natin sa loob ng Senado. Lahat rin ng mga hearings at discussion naka Youtube na ngayon kaya nakikita rin nila kung ano yung pinaguusapan.

Q: Sa bagong sistema, sa tingin niyo malapit na ito makalusot? Pwedeng next week ma-aapprove na ito sa bicam?

SEN WIN: Dapat next week dahil dalawang linggo na lang tayo, kung titignan natin yung timetable limang session days na lang dahil ang Tuesday holiday pa. so dapat hindi ito ma-delay next Wednesday dahil ang magiging proseso natin diyan, kapag naapprove na yung bicam, ibibigay na yan sa Malacañang, kakailanganin nila ng at least one or even two weeks para matignan mabuti yung budget at babalik sa atin para maratipikahan. Kaya importante na matapos yan by next week.

Budget deadlock

Q: Hindi naman magkakaroon ng deadlock sa ilang mga malalaking disagreeing provisions sa House and Senate version?

SEN WIN: Two years pa lang ako sa bicam, sa ganitong proseso nakita ko nagkaka-agree naman. Of course give and take yan at karamihan naman ay nagkakaroon ng agreement. Kaya nga importante na by latest next Wednesday maaprubahan na ito ng bicam para ma-transmit na sa Malacañang.

Q: Pero kapag na-approve po yung bicam report dadalhin pa sa House and Senate para ma-ratify?

SEN WIN: Correct. So yung transmission na yun meron din yung proseso kaya minamadali talagang matapos. Ang deadline natin ay this coming week maratipikahan na ito.

Q: Mangyayari yun magmi-meet ho kayo ulit na kasama lahat ng members ng House at Senate panel?

SEN WIN: Pag kailangan ho mag-meet, magkikita kami ulit lalo na kung merong mga items na talagang hindi magkaka-agree, magmi-meet ulit. Pero kung halimbawa maayos naman, nagkaroon ng agreement, plantsado naman ng ating mga Chairman ng mga major items or lahat ng mga hindi pagkakaparehas, hindi na kailangan mag physically meet, magibibigay na lang yung mga items na napagsuapan at kung yun at walang problema raratipikahan na. So meron isang pang proseso, hindi porket nag-agree sa bicam eh tapos na dahil may ratification pa so lahat ng mga Senador natin makikita talaga yung final form ng budget natin.

Q: Si Sen. Ping may nasilip sa DPWH na realign na, 10 billion na nabalik, may mga ganun?

SEN WIN: Si Senator Ping talagang saludo ako sakanya pagdating sa paghihimay ng budget at napakametikuloso sa ganito. Saludo po ako dahil kailangan talaga natin himayin isa isa yung budget kaya yung mga Vice Chair na nakatutok doon sa mga agencies ay talagang dapat maging masinop dahil ayaw natin magkaroon ng yung mga tinatawag natin na lump sum items na walang pupuntahan. For example dito sa Department of Energy meron kaming tinap doon na almost 400 million dahil tinignan namin yung paguusap sa House wala namang pinagusapan na dagdagan na 400 million, pagdating sa Senate nagkaroon ng 400 million. Noong tinignan namin yung mga dokumento, wala naman itong basis. So tinanggal namin yun. So yung mga ganito dapat metikuloso tayo dahil naka lump sum yung 400 million. 400 million sa panahon ngayon ay napakalaki na kaya dapat talaga maging metikuloso sa mga ganitong biglang pagdagag ng pondo. Tama si Sen. Ping diyan, I agree with him.

Q: So doon a energy sir, yung 400 million, sino ho yung nagdagdag? Ang House?

SEN WIN: Hindi namin ma-detect, nanggaling sa House kasi kumbaga sa proseso natin, nag-submit po yung Executive, wala naman po yung 400 million, nung sinubmit po ng House may 400 million, noong hiningi naman sa DOE, hindi naman nila masabi kasi dinagdag ito ng House kaya tinanggal namin dahil wala naman dokumento maipakita ang DOE. Ito ay isang ahensya lang, marami pang ahensya na may ganito. Kaya dapat talagang magingat dahil may mga ganitong lump sum, yung mga lump sum na ito hindi natin alam kung saan ilalaan, anong lugar, saang barangay. Sa DOE, sumang-ayong naman sila na hindi naman sila ang humingi nun so tinanggal natin yun at nilagay na lang po sa education.

Q: Saan niyo po nilaan yung 400 million?

SEN WIN: Yung isa hinati natin yun. yung iba nilagay natin doon sa pagre-repair ng mga poste sa mga dinaanan ng bagyo. Alam naman natin na ang daming mga poste at maraming kooperatiba na tinamaan ng bagyong Rolly at Quinta. Yung iba naman po dahil sobra doon nilagay naman po sa Department of Education sa mga ibang pangangailangan nila doon.

RFID

Q: Sir ihabol ko lang itong issue ng RFID na parang parusa sa mga motorista? Hindi daw nababasa yung RFID sticker nilalabas mo pa rin yung card mo, iswi-swipe mo o babaralin para makalampas ka, who is to be blamed?

SEN WIN: Nagulat ako dahil hindi lang pala kami ang nakakaranas nito dito sa Valenzuela, ikaw rin pala sa SLEX. In fact matagal na itong problema sa amin. Ang operator ng highway dito ay yung tinatawag nating MNTC, sa South yung operator diyan yung Skyway, dito sa amin matagal nang problema ito hindi lang ito problema ngayong December or November. Ang problema naman sa amin ay yung kanilang RFID reader hindi gumagana, minsan naranasan ko na ito, may video pa nga ako. Tatlo o apat na balik bago makapasok, yung iba minsan lilipat pa ko sa ibang lane bago makapasok. Itong teknolohiya na ginagamit ay palpak. Ngayon lang naramdaman ng marami sa ating mga kababayan dahil lahat ay pinapagamit na ng RFID. Dati kasi ang gumagamit ng RFID kakaonti lang, marami pa rin ang nagbabayad ng cash. Eh ngayon, gumagamit na lahat ng RFID, so yung kapalpakan lumabas nang lumabas na at nakikita na ng ating mga kababayan. Ako kapag dumadaan ako diyan minsan ok, pero karamihan din pabalik-balik kami at yung occasions na pabalik-balik kami umaabot ako ng 30 minutes ang traffic, minsan 45 minutes. Ang worst ko diyan ay oras talaga, mga isang oras dahil lahat bumabalik balik kasi imagine, lahat na gumagamit na ng RFID tapos lahat balik ng balik kaya kami nagkakaproblema.

Ngayon tinignan ko yung concession agreement nitong MNTC atsaka ng ating gobyerno, walang prangkisa to eh. ang nangyayari noong 1989 nagkaroon ng agreement sa pagitan ng ating pamahalaan at operator, iba pa yung operator before, at sabi nila oh kayo pribado kayo magpatakbo nito. Ngayon dapat natin maintidihan na monopolyo ito, wala nang ibang dadaanan tayo kung hindi sila. dito sa concession agreement meron din performance, ibig sabihin kung ikaw ay bibigyan namin ng pahintulot na mag-operate niyan, galingan mo naman yung serbisyo niyo. Eh ngayon hindi ginagalingan yung serbisyo dahil monopolyo sila, kaya tingin ko ito ay isang dahilan para i-review yung concession agreement, isang dahilan ito para tignan kung maganda pa rin ang serbisyo ng operator na ito. Pero sa amin, base sa aming nararanasan hindi na kami natutuwa sa serbisyo nila at kung dapat palitan itong operator dapat palitan na ng mas magaling, yung pwedeng mag deliver talaga ng magandang serbisyo.

Q: Sino dapat ang mag-review? Pwede ba ang Senate?

SEN WIN: Dapat trabaho na yan ng TRB, Toll Regulatory Board, kaya nagtagaka nga kami nasaan na yung TRB tahimik sila all this time. Hindi na nga dapat umaabot sa ganitong punto, trabaho yan ng TRB kaya nga meron tayong TRB para hindi na imbestiga ng imbestiga yung Senate pero nakikita natin na yung TRB walang ginagawa at natutulog lang kumbaga wala tayong choice kung hindi umakto at mag file ng resolution. Ako personally dahil taga norte kami at nararanasan namin to regularly, mag fifile ako ng resolution para maimbestigahan, para gumalaw na rin ang TRB at tignan itong concession agreement nila kung may nilabag sila o wala. Kung may nilabag edi palitan na yung operator, kumuha na tayo ng mahusay. Tandaan natin tayo ay mga customer, nagbabayad tayo ng toll fees. In fact ngayon, advance payment na ang minimum 500 pesos, so gamitin mo yan o hindi, nasa kanila yung pera natin. Ang pinaka least na pwede nilang gawin ay ayusin naman yung kanilang teknolohiya at wag pahirapan yung consumers.

Q: Kelan po kay mag fifile ng resolution?

SEN WIN: This coming week mag fifile kami. Ako, pinagaaralan ko lang this weekend yung concession agreement para maging malinaw at mag fifile na tayo this week. Ito ay again, nakakadismaya ang TRB dapat hindi na umabot sa ganitong punto pero dahil nga wala tayong nakikitang aksyon, wala tayong choice kung hindi mag file ng resolusyon para mapakinggan at maayos itong problema na ito.

Q: Hindi ba pwedeng isa lang lang yung RFID sticker bakit ang dami pa?

SEN WIN: Pahirap, in fact naawa nga ako sa ibang mga kababayan natin, sabi nila "kami ho kapag gumamit kami ng highway marami na isang beses sa isang taon pero ngayon kukuha pa kami ng RFID tapos magbabayad pa kami ng limang daan" kaya minsan yung mga ganitong polisiya imbes na nakakatulong, pahirap pa sa marami sa ating mga kababayan. Kaya titignan natin kung itong polisiya ay nakatulong ba o naging perwisyo lang pero ang puno't dulo nito ay talagang dapat ayusin ng mga toll operators yung kanilang operasyon dahil binibigay na natin yung advance payment sa kanila, yung pinaka minimum na dapat nilang gawin ay ayusin yung kanilang teknolohiya dahil nasa kanila na yung pera natin.

Yan ang problema kapag monopolyo halos parang hindi na nila pinakikinggan yung mga customers at syempre ang kanilang mentality wala na tayong choice kung hindi dumaan at dumaan doon pero ganunpaman kaya tayo may TRB para talagang maiwasan yung mga ganitong mga pangaabuso at kung may umaabuso, pagmultahin, i-penalize, kung talagang matigas ang ulo kanselahin na yung contract at dapat kumhuha na tayo ng bagong operator na mas mahusay.

[end recording]