DZRH INTERVIEW with Sen. Imee Marcos
Dec. 22, 2020

DZRH: Nasa ating linya si Sen. Imee Marcos, magandang umaga, naimbag nga bigat yo apo Senadora.

SIRM : Yes, kasta met kenka. Napakawalang kwenta naman itong balita natin para sa Pasko, pambihira talaga.

DZRH: Sabi ko nga Senadora, natabunan ang isyu ng Covid-19 dito sa ginawang pagpatay ni Sgt. Nuezca sa mag-ina?

SIRM: Dalawang naisip ko e. Syempre lahat tayo kinokondena etong karumal-dumal na pangyayari. Pero yung naisip ko unang-una e talagang naging pangkaraniwan na lang itong nagkalat na baril at barilan sa Norte. Nakakahiya 'to, talagang alam naman natin sa Paniqui ay parte ng Tarlac yan na Ilokano, tumakbo pa sa Pangasinan kaya talagang ang laking kahihiyan. Napakaraming illegal firearms, sabihin na natin na siguro isa lang sa sampung firearms. Ito ginamit pa ang police issue, pambihira talaga parang ordinaryo lang ang karahasan. Bakit sanay na sanay pumatay ang taong ito? Mukhang ang haba haba ng kasaysayan ng kaso nya, dalawa na yung kanyang homicide cases, pagkatapos marami syang issues. Bakit hindi natatanggal sa serbisyo yung mga walang hiyang ganyan? Grabe naman, mukhang kailangang kalkalin kung bata ba yan nang kung sinong sikat. Bakit sanay na sanay sa ganyan?

DZRH: Siguro Senator Imee, eye-opener din ito sa PNP, siguro ay isailalim uli sa neuro test ang ating mga kapulisan, ano po?

SIRM: Oo, tama yun, katatapos lang ng drug test. E na-shock naman ako, talaga naman pati Special Forces may gumagamit ng iligal na droga. Eh dapat ngayon yung neuro kasi kapag may hawak kang baril, may neuro, mataas-taas dapat ang kwalipikasyon nyan, at isyu (police issue firearms) pa ang ginamit, napakawalang talagang walang saysay.

DZRH: Konti na lang ang ganito, mam. Mas marami ang matinong pulis pero itong kagagawan ni Sgt. Nuezca ay nadamay tuloy ang lahat ng mga matitinong pulis sa hanay ng PNP, Senadora?

SIRM: Naku, sinabi mo, Lakay Deo, kasi kita naman natin ang laking hirap ng kapulisan, na-embed sa Covid sa kababantay sa mga borders, sa kaka-implement ng mga guidelines, sabay nasira ang lahat ng hirap, pagod at puyat nila dahil dito sa iisang bugok, ika nga, bugok na pulis. Sayang na sayang. Pero kailangan na imbestigahan ng puspusan ito at mukhang walang pakialam e. Talagang sanay na sanay na pumihit ng baril at bumaril dahil mukhang maraming-marami na syang istorya at karanasan sa pagbabaril at kawalang-hiyaan. Kailangan malaman natin kung bakit ito nakalusot. Bakit kasi yung away sa lupa usong-uso sa atin, ano? Yung away sa lupa maski pamilya, maski kapitbahay, maski magkapatid nag-aaway, pambihira! Yung anim na pulgada doon na hollow blocks sa bakod, ikakaso pa yun, kaya talagang isa pa yan kung bakit nagkakaaway away dyan sa lupa na yan.

DZRH: Sen. Imee, kayo po ay nag-file (at nag-sponsor na sa floor) ng isang panukalang batas para sa isang hybrid election system. Ito bang hybrid election system na ito, ano ang special features nito, at ito ba ay maihahabol bago dumating ang 2022 Presidential Elections?

SIRM: Yes, syempre pipilitin natin na maihabol. Sabi ng COMELEC dapat daw matapos na yan. Sa umpisa pa lang ng 2021, tingnan natin hanggang saan ang kaya, pipilitin natin dahil napakaraming tao talagang nagdududa, nagrereklamo katakot-takot na problema dito sa ating eleksyon. Tuwang-tuwa tayo nang mag-umpisa ang automated, isusubo mo lang, biglang-bigla andyan na yung resulta e palakpakan tayo doon sa ARMM nag-umpisa 'yan. Tapos very efficient pati yung mga guro pumapalakpak nang makita ang VCM. Aba'y, after a time, hindi na tayo natutuwa, papaano hindi naman nakikita kung papaano talaga binilang. Papaano, parang sinubo mo doon sa machine, yung machine na mismo ang nagbilang, sya na ang bahala. Nasurender yata natin ang ating karapatan at kapangyarihang bumoto. Kaya haluan kaya natin, tutal ang Pilipino talagang sanay tayo sa "mestizo", sa hybrid. Maski yung jeepney natin na galing sa Amerikano na-hybrid naman natin. Baka kayang i-combine, so eto yung naisip namin na makita pa rin ng tao ang pagbibilang ng boto sa presinto, so yung tara system ng mga maestra, ng mga teacher, itatara pa rin natin yung aktwal na balota. Pero tumatakbo pa rin yung automated. Pag nagkaroon ng problema doon sa bilang na manual na tara-tara at saka yung automated, may automatic na manual recount kapag may two-percent discrepancy. Para mabilis, wala nang protestahan ng protestahan, wala nang sakit ng ulo, wala nang pagkuha ng balota sa mga kasuluk-sulukan ng Pilipinas para mag-revision.

DZRH: So, sa ganitong Sistema, Senator, mga ilang araw bago malaman ang resulta ng eleksyon?

SIRM: Naku, wag naman, wag naman tayong papayag ng pagkahaba-haba. Mamaya mas lalo pang magputukan pag gabi, wag na wag ng ibalik ang mga panahon na yun. Medyo matatagalan, aaminin ko, pero hindi siguro yung magdamagan na katulad ng dati. Dalawang parallel yan, yung automated kasing bilis pa rin, kasing efficient pa rin kaysa dati, pero at the same time may tara sa precinct level. So, etong dalawa ay tatakbo. Sa transmission naman marami tayong additional kasi sabi mina-magic daw. Pag trinansmit nagkakaiba-iba, e tingnan natin marami nang digital signatures. Ina-assure naman tayo ng DICT kaya naman nilang i-verify. Tapos yung "magic server" - na napakaraming "magic server" daw - ay lilimitahan na natin sa totoong server at doon sa mga board of canvassers dere-deretso. At saka itong automatic na sinasabi ko pag may discrepancy ng two percent, malaking bagay ito para hindi na magdelay-delay.

DZRH: Bilang chairman po ng electoral reforms, Sen. Imee, eto bang pagbabago, pag-amyenda sa ating election rules o election system, eto ba ay paghahandaan ni Sen. Bongbong Marcos, tatakbo nga bang Presidente, kasi lumalabas na po sa mga survey-survey kasama ang inyong kapatid sa mga posibleng kumandidato sa 2022, Senadora?

SIRM: Wala nga e, binibiro namin si Bongbong, at hindi pa nga makaupo. Unemployed sya ngayon, kaya siya ang in-charge na magluto ngayong Pasko. Yun maraming bali-balita, pero sa kabila nun hanggang ngayon yung protesta nya hindi pa nga nare-resolve, kaya't hindi naman nawawalan ng pag-asa, tuloy- tuloy pa rin kahit maubos na ang termino. Pero, wala nang epekto ito, sapagkat ito ay for the future, ika nga. At ngayon pa na-Covid kaya namomroblema talaga ang COMELEC kung papaano talaga i-implement ang pangkaraniwan, yung dati natin. Halimbawa, yung mga senior ay iniisip natin na mag-early voting na lamang sila. Isa pang hybrid innovation yan pagkat yung senior citizen pipila yan, magkakasakit pa ng Covid kung dapuan. Siguro, mas maganda wag na silang pumila mas maaga na silang boboto, ganundin yung PWD, ganundin yung mga pulis, sundalo, COMELEC, titser na maa-assign sa araw na yun, para walang siksikan, walang mahahabang antayan.

DZRH: Sa inyo sa Senado, Senadora, ang daming lumalabas na mga pangalan na maaaring tumakbo sa 2022, ano bang usap-usapan ninyo dyan sa Senado. Sino ba talaga ang seryoso?

SIRM: Well ah, e syempre ang pinakamatinding kandidato e, Duterte pa rin. Kapag 91% ang popularidad, ewan ko ha, pero sa totoo lang hindi pa ako nakakakita ng ganoong approval rating na ganun kataas, so depende pa rin kay Presidente kung sino ang ninanais nya na sumunod sa kanya. Pagkat yung bendisyon nya ay mabigat-bigat yan.

DZRH: Speaking of Duterte, nababanggit po ang Duterte-Marcos o Marcos-Sara Duterte?

SIRM: Maraming usap-usapan, pero pag kinakausap mo naman si Mayor Sara, parating nagrereklamo. Ang sabi, burn-out na burn-out na ako dito sa pagiging mayor. Ayaw ko nang mag-mayor.