SENATOR RICHARD J. GORDON'S MANIFESTATION
DURING THE CONTINUATION OF THE DISCUSSION
ON THE NATIONAL GOVERNMENT'S COVID-19 VACCINATION PROGRAM
January 15, 2021

SENATE PRESIDENT VICENTE C. SOTTO III: Senator Gordon, you have ten minutes.

SENATOR RICHARD J. GORDON: Thank you, Mr. President. I'll be quick.

Mr. President, tatanungin ko lang ang FDA. Hindi po ba kayo ang primary jurisdiction na magsasabi kung ano'ng vaccine na gagamitin?

UNDERSECRETARY ROLANDO ENRIQUE D. DOMINGO (Department of Health): Well, kami po ang magbibigay ng authorization para po magamit ang isang bakuna sa Pilipinas.

SEN. GORDON: (Inaudible) makakapagbigay ng authorization kung hindi kayo ang may primary jurisdiction, 'di ba? Kaya kayo, meron kayong mga vaccine expert panel at pagkatapos, ang mag-iimplement ay itong committee ni Secretary Galvez. Would that be correct?

USEC. DOMINGO: Yes, Mr. Senator, sa amin po iyong first step.

SEN. GORDON: Ang sinasabi ko lang po, hindi po ba dapat kaming mga senador, naririnig namin kayo ilang beses na, nasa dyaryo na lahat, dini-discuss 'yan. Sa akin, kailangan pagtiwalaan namin 'yung talagang designated authority, ang FDA, at saka 'yung panel ninyo, dapat hindi matatamaan ng politika. Iyong nangyari sa Dengvaxia, hindi dapat mangyari 'yan. Alam mo rin 'yan, Eric, hindi ba? Pati 'yung formulary, pinakialaman. Merong isang tao doon, sabi, wala na kayong magagawa, approved na sa taas 'yan kaya huwag na kayo magulo, payagan ninyo na lang 'yan. Natatandaan ninyo po ba 'yung sa Dengvaxia?

USEC. DOMINGO: Opo, natatandaan ko po.

SEN. GORDON: So, kung hindi pinapakailaman 'yan, mataas dapat ang credibility ng FDA at ng Department of Health, tama po ba 'yun?

USEC. DOMINGO: Opo at nakakadagdag din po 'yun sa confidence ng mga kababayan natin sa mga bakuna.

SEN. GORDON: Kaya nga. Kaya nawawalan ng bakuna bukod sa buong mundo, takot ang tao sa bakuna. Even in America, maraming ayaw ng bakuna. Pero lalong nagkakaroon ng agam-agam sa pagbabakuna na dahil nga maraming mga pumapasok na external (?) matters, 'no?

So, the first thing we do now is kailangang maniwala ang tao sa gagawin ninyo pero kung inimplement ba 'yung mga recommendation - I'm sorry, I'll be selfish - nag-recommend ako diyan na dapat parusahan 'yung mga dapat parusahan doon sa Dengvaxia, habulin natin. Eh siguro baka naniwala ang tao dahil wala namang nangyari doon sa investigation dahil hindi na nakalabas sa Senado at nagkaroon na ng maraming mga suot-suot kung saan-saan. So, nagkaroon ng dagdag sa confidence dahil marami pa hanggang ngayon na umaangal sa amin na hindi sila natulungan diyan sa Dengvaxia, mga magulang. Rightly or wrongly, meron pang nagdagdag ng sunog na ang eksperto, pinapakialaman 'yung expertise ng FDA kung ano ang tamang gamot doon. Kung ano 'yung tama, tamang magiging kuwan, pati 'yung PAO pumasok na diyan 'di ba? Pati sila, nag au-autopsy na. So, nakadagdag sa ingay ng kakulangan sa kompiyansa. Would you say that's correct, sir?

USEC. DOMINGO: Well, sa ngayon naman po, tuluy-tuloy pa rin po 'yung mga kaso doon dahil nalalaman ko po dahil nakakarating sa opisina ko pa rin ang mga subpoena para po sa mga dokumento at saka meron pa pong mga summons sa FDA pero 'pag po na-resolve 'yun, eh malaking bagay po talaga ang ikakatahimik po ng atin pong mga kababayan saka 'yun pong confidence sa bakuna ay talagang kailangan po nating pabalikin.

SEN. GORDON: Dahil talaga 'yung nangyari diyan sa bakuna na 'yan, minadali. Ganoon na naman ang maaring mangyari dito pero so far, I'm happy na nandiyan kayo, nandiyan sila Secretary Galvez, sila Secretary Vince Dizon.

Pero ang pangalawang agam-agam, 'yung ability to distribute or mag-mobilize ng mga vaccinator. Ilan po ba, Secretary of Health, ang vaccinators natin sa buong bansa? Meron akong record dito, nakakatakot eh. Sinasabi ninyo, meron kayong 617,239 at health facilities: private, 73,836; 64,998 sa public; DOH-employed, 29,000; LGU-hired, 30,629; contact tracers, 194,269; barangay health workers, 207,320; social workers, 17,034. Tama ho ba 'yan, 617,239?

SECRETARY FRANCISCO T. DUQUE III (Department of Health): Tama po, 'yan, your honor.

SEN. GORDON: Have we answered it? Tama po 'yan?

SEC. DUQUE: So, ito po 'yung mga health care workers, a total of 617,239. This is the data used in the COVID vaccine planning, your honor.

SEN. GORDON: Oo pero 'yung nga, contact tracers, gagamitin ninyo sa bakuna? Barangay health workers, sila nga ang contact niyo, hindi ba? Kasama 'yan. Social workers, 'yan ang mga nagps-psychosocial support tapos gagamitin natin sa bakuna? Ilan talaga ang nagva-vaccinate? Kase alam naman natin, mababa ang vaccination natin. Ang pinakamataas, noong panahon ni Flavier. Kung hindi ako nagkakamali, umabot ng six million ba 'yung nabakunahan sa flu?

SEC. DUQUE: I'm sorry, Mr. Chairman. Can you repeat what you just said?

SEN. GORDON: Ang pinakamataas na nabakunahan dito sa Pilipinas, ano po ang record? Six million po ba? Sa influenza?

SEC. DUQUE: Four to five million, your honor, for measles and for polio.

SEN. GORDON: Opo, kasama po ang Red Cross doon. 'Di ba nagbakuna rin kami doon? One million ang naitulong natin sa DOH doon pero ang sinasabi ko, ang pinakamataas sa record, in fact, sa mga bata, kung hindi ako nagkakamali, ang nabakunahan about... Give me a minute, I'll go back to that later when I find that out but anyway, nagdududa ako dito sa 617,239 to vaccinate 70 million Filipinos. Although, of course, hindi naman sabay-sabay 'yan. Habang dumarating ang gamot, ang vaccine, ay paunti-unti, nagbabakuna tayo rito. So, ang problema natin sa mga kabataan, ang actual performance natin ay 2016 - 70%, 67% - 2017, 2018 - 66%, 2019 - 69%. So, hindi pa masyadong bihasa ang pagbabakuna.

So, may I suggest, Mr. Secretary, would you consider... I intend to file a bill on Monday na during times of emergency or for that matter, even without times of emergency, na dapat mag-train kayo ng vaccinators kasama ang mga dentista, kasama ang mga veterinary medicine, kasama 'yung mga med tech, lahat 'yan, and those kahit walang medical background. Anyway, magbabakuna lang 'yan, one shot lang 'yan ginagawa nila. Pag-aaralan nila, puwede na silang maging bihasa. Pwede ba tayong mag-train ng milyon-milyon na vaccinators parang Israeli army, pagka may giyera, 18 years old kukunin nila, lalaban sa giyera. Puwede kaya 'yun?

SEC. DUQUE: Puwede ho. Maganda ho 'yung inyong suggestion, your honor, Mr. Chairman.

SEN. GORDON: Yes, so, you'll support that? The DOH has no problems with that because we can put to bear millions of our young people who may want to become doctors someday and can practice with bakuna na trinain ninyo, provided it's under clinical supervision. Tama po ba 'yun?

SEC. DUQUE: You're correct, Mr. Chairman, your honor.

SEN. GORDON: Thank you. That the third one that I'm concerned about is the... Well, 'yung distribution, marami naman tayong mga freezers na papasa, ano? Pero ang isang concern ko, 'yung Universal Health Care law. Kung nahihirapan tayo, hindi po ba totoo na nakalagay sa Universal Health Care law that every Filipino, bawat Pilipino ay dapat magrehistro sa public or private primary care provider of choice? 'Di po ba tama 'yun?

SEC. DUQUE: 'Yan po nakasaad sa batas. Tama po kayo.

SEN. GORDON: Nagawa na po ba 'yun?

SEC. DUQUE: Dapat ito pong taon na ito, ginawa po 'yan ngunit nagkaroon po tayo ng pandemya at nalihis po 'yung ating efforts to the pandemic response kaya medyo mababa pa rin po 'yung ating registration doon sa mga primary care facilities. Although meron na tayong mga primary care facilities, kailangan lang ho itong i-reconcile with the PhilHealth database kase kailangan po nating i-assign lahat ng mga PhilHealth members to their preferred primary care provider.

SEN. GORDON: Kung baga, isang doctor, may hawak siyang isandaang tao, hindi po ba?

SEC. DUQUE: Mga ganun po. Hindi ko lang ho masiguro 'yung ratio.

SEN. GORDON: It doesn't matter basta merong primary health care na assigned na hawak niya 'yung records - one patient, one record - na umaabot hanggang Department of Health 'yung record ng bawat pasyente.

SEC. DUQUE: Tama ho kayo. Yes, you're right, Mr. Chairman, your honor.

SEN. GORDON: In other words, dapat magawa na 'yan, panahon na, at hindi dapat maging hadlang kung may pandemya. At least habang nagpapasyal tayo, tinitingnan natin 'yung mga tao, puwede na natin sabihan 'yung mga doctor na talagang 'yung kanilang mga tinutulungan, because sila ang primary health care provider, ay magawa 'yan. Sa madaling sabi, diyan natin malalaman tuloy, madali nating malalaman kung sino'ng may sakit sa primary health care provider na 'yan, tama po ba 'yan?

SEC. DUQUE: Tama po kayo, Mr. Chairman, your honor.

SEN. GORDON: Kung mayroon siyang sakit na COVID, malalaman natin. Kung hindi pa siya nababakunahan, malalaman natin. Kung kailanganan na siyang bakunahan, malalaman natin. Samakatuwid, pairalin lang natin itong Universal Health Care law, hindi na tayo mahihirapan, hindi po ba?

SEC. DUQUE: Tama po kayo, Mr. Chairman, your honor.

SEN. GORDON: That's why I am saying this before our colleagues because ang problema palagi natin ay may vision ang bayan pero pagdating na sa implementation, doon tayo kinakapos kahit na pulis, kahit na health, hindi nasusunod 'yung mga patakaran natin kaya lumalala ang problema at ang dahil sa marami tayong mga problema, may mga disasters tayo. Those should not be a reason why we cannot implement it and we must implement it because that is what the law provides and if we do it, hindi tayo mahihirapan.

So, in other words, the DOH should endeavor to contract private, province-wide and city-wide health care systems under Section 17 for the delivery of population-based health services. Province-wide and city-wide health systems shall have the following minimum components: number one, primary care provider network with patient records accessible throughout entire health system. Nasa batas na po 'yan, implement na lang natin. Kaya naman natin siguro magtulong-tulong lang, ano po?

SEC. DUQUE: We will do that, your honor, Mr. Chairman.

SEN. GORDON: In other words, meron tayong ginagawa. Nabasa ko kay Secretary Galvez na gagawa tayo ng mga command and control systems sa mga region. So, itong mga primary health care provider na ito, mabibigay ang records sa bawat probinsya, sa region, hanggang sa national government.

Sa madaling sabi, meron tayong national health information system consisting of enterprise resource, planning, human resource, information electronic healthcare prescription law consistent with DOH standards. We can be electronically uploaded on a regular basis through interoperable system. Hindi ba dapat gawin na muna natin 'yan? Sapagkat kung mayroon tayo, hindi tayo mahihirapan ngayon.

SEC. DUQUE: Tama po kayo, Mr. Chairman, your honor. We really need to accelerate on this particular provision of the Universal Health Care law.

SEN. GORDON: And of course, kung mayroon tayo niyan, uulitin ko, it can be used for contact tracing, testing, quarantine, as a total approach which is needed, correct?

SEC. DUQUE: You are right, your honor.

SEN. GORDON: And to be able to do that, mayroon tayong batas na sinasabi, dapat, may pondo tayo. At 'yan ang sinasabing batas ukol dito sa Special Health Fund, Section 20. The province-wide or city-wide health system shall pull and manage through a special health fund all resources intended for health services to finance population-based and individual-based health services, health system operating cost, capital investments and renumeration of additional health services etc. etc. So, nasa batas na naman po 'yan.

Hindi tayo dapat nadadarang at 'yung mga mayors natin, talagang masisipag naman sila at natutuwa ako, talagang aggressive sila. Kung mayroon silang ganyan, eh dapat makakadirekta na sila on their own. Masasabi nila sa Department of Health, puwede na kaming makitungo dito sa Aztrazenica o kung kanino man and then, kasama sa health information system, nakalagay doon kung sino ang kinuha at kung sino tinest nila. Mas-swak lahat iyan, maaayos natin lahat 'yang problema natin, tama po ba?

SEC. DUQUE: Tama po kayo, Mr. Chairman.

SEN. GORDON: So, sa madaling sabi, it's all in front of us and we're spending two days already trying to find out, at ang nangyayari, hindi natin tinitingnan, nandiyan na ang kapangyarihan sa atin at nakalagay pa rin diyan talaga na every Filipino shall register with a public or private primary care provider of choice. Sa madaling sabi, may duty ang bawat Pilipino na mag-register siya at 'yung DOH, dapat nakalabas na 'yung guidelines. Nakalabas ho ba 'yung guidelines on the licensing of primary care providers and the registration of every Filipino to a primary care provider?

SEC. DUQUE: Meron na po tayong guidelines, your honor.

SEN. GORDON: Ilan na po ba nabibigyan ninyong primary health care provider na lisensya? Well, the fact that we still have to look for it, speaks volumes. Go ahead.

SEC. DUQUE: Nine thousand.

SEN. GORDON: Nine thousand. My gosh, kulang na kulang iyan, sir. So, dapat talaga, tulungan natin ito, tulungan kayo ng DOH, tulungan kayo ng lahat pati education para lahat ng tao makapag-register at 'yung kanilang primary care provider, madalas sapagkat 'yun na lang ang ko-contact sa atin, 'yun na lang kokontakin natin kung may mga pandemya tayo at puwede na sila magbigay ng information na napaka-vital para ma-address natin ang problema. Tama po ba, iyon?

SEC. DUQUE: Tama po kayo, your honor. 'Yung 9,000, naalala ko, ito po ay good for supposedly this year and then, another... May targets po kami, hindi ko lang po memoryado 'yung mga puntirya o targets.

SEN. GORDON: Well, as far as I'm concerned, it looks difficult, but I think, it can be done. Sabi nga ni Senator Sotto kanina, sabi ni Senate President Sotto, haste makes ways, but on the other hand, we cannot forever be slow and we must make sure that, sab inga ni kuwan, the impossible will take a little longer to achieve. But if we do this, sinasabi ko sa mga nanonood at nakikinig, hindi tayo ganito kalaki ang problema and our health care system will be robust. Kaya kahit anong hamon. Ke meron tayong H1N1, ke meron tayong COVID ngayon, kung mayroon tayong ganyan, 'yan ang sistemang ginawa ng inyong Kongreso, ng inyong Senate at saka Lower House, para magawa lahat itong mga hinaharap nating problema ngayon. 'Yan ang sinasabi ko lang po dahil kung minsan, nasa harap na natin ang solusyon, 'di pa natin nagagawa.

So, isa pang gusto kong malaman kay Secretary Galvez, kung kukuha 'yung mga mayor ng kanilang health care, kayong mga kuwan, ang laking tulong sa gobyerno because gagastusin ng gobyerno 'yung taxpayer's money, tumutulong 'yung mga businessmen katulad nila Cynthia Villar, katulad ng mga Delgados, kung sino man diyan, ng San Miguel, magbibigay sila at pagkatapos, meron pang counterpart 'yan. 'Yan rin ang tangka ng Red Cross kung papayagan kami. One is to one, ano?

Sa madaling sabi, makakatipid ang gobyerno kaya 'yung ating primary target na dapat makabalik sa trabaho 'yung mga manggagawa, ito ang pinaka the best na ginawa ninyo, Secretary Galvez, na kung magagawa iyan, makakabalik ang mga nagtatrabaho sa kanilang pinapasukan at pati na rin 'yung mga driver, pati na rin 'yung mga... Lahat ng mga tao na kailangang magtrabaho, mga peddler. Pagka nagawa 'yan, eh talagang hindi na tayo malulunod sa kahirapan sapagkat kahit na may pandemic, ginagawa na natin 'yung ating vaccination at pagkatapos eh nakakatulong tayo sa paglikha ng hanapbuhay na hindi na sila aasa sa gobyerno. Tama po ba 'yon, Secretary Galvez?

SECRETARY CARLITO C. GALVEZ JR. (IATF-EID Chief Implementer): You are correct, your honor.

SEN. GORDON: Well, I just want to make sure that we all understand and we are all at the same page. Gusto ko 'yung sinasabi ninyo, equitable access, at again, ang iniingatan lang natin, walang mauuna, sabay-sabay lahat at unahin natin 'yung dapat mauna sapagkat katulad ng mga health care workers, katulad 'nung mga health care natin , dapat nakatayo iyan at saka 'yung mga magtatrabaho. 'Yung mga senior citizens, ok rin 'yan. They can stay in the house in the meantime protecting themselves. That's just my take.

Isa pang problema na maaaring mangyari diyan eh baka mag-double handling. Nakakatulong ang negosyo sa gobyerno pero kung hihintayin pa nila kung kailan nila makukuha iyan, mabilis ba ninyong maibibigay kaagad 'yung kanilang binayaran na mga vaccine? Kukunin niyo muna 'yung share ng gobyerno tapos ibabalik niyo sa kanila 'yung kanilang share sa vaccine. Kailangang mabilis 'yan, tama po ba 'yon?

SEC. GALVEZ: (Inaudible) ...inorder po ng LGU. We will talk to the manufacturer po na kung puwedeng mai-priority. That's why 'yung government po, sa iba po bumili para 'yung Aztrazenica, concentrated po sa kanila.

SEN. GORDON: Sa akin nga, ang plano ko, kung papayagan ang Red Cross, one is to one. Isang bata sa eskwelang maykaya, mag-ampon ka ng kapatid mo o mag-ampon ka ng ibang tao na nasa public shool at humingi ka sa tatay mo ng kaunting pambayad doon sa kanyang gagamitin para mabakunahan din siya. So, ibig sabihin, huwag natin dagdagan ang burokrasya diyan. Basta nakalagay, malinaw iyan katulad ng negosyo, nagbigay kami ng pera diyan halimbawa, sabi nila. Ibigay niyo sa amin kaagad para mabakunahan namin 'yung mga nagtatrabaho sa amin at hanggang sa ibaba, 'yung mga eskwela, maykaya ito, tulungan mo 'yung kaklase mong hindi makabayad para mabilis.

Sa madaling sabi, nahahati natin 'yung problema right away at 'yun na lang hindi maco-cover niyan, mas mabilis na natin maha-handle 'yan. Would you say that's the step in the right direction, sir?

SEC. GALVEZ: Yes, sir, we will do it without delay and we will be flexible po, sir.

SENATE PRESIDENT SOTTO: After your response, we would like Senator Gordon to wrap up, please. That's over ten minutes already. Go ahead.

SEN. GORDON: Just a final question, if you like. Si (Under)Secretary Joven nandiyan. 'Yun bang donation niyan, what does it take part of? Is that a donation or a tax-deductible expense 'yung binigay nila? Because under the Internal Revenue Code, donations of the government of the Philippines, including fully owned government corporations exclusive to finance to provide for the (inaudible) priority activities in education and health, shall be tax-deductible. Tama po ba 'yon, Secretary Hoven?

UNDERSECRETARY MARK DENNIS Y.C. JOVEN (Department of Finance): Sir, ang ano po namin, kung... Hini-hearing nga po namin sa Senado, kung magkaroon po tayo ng talagang exempt 'yung vaccine ay mas maganda po dahil kasi po pagka po talagang na-delay po sa Customs at saka po sa ano po, magkakaroon po ng delay. Dapat po talaga, this is a very critical asset, kailangan po, dire-diretso po sa warehouse.

SEN. GORDON: Palagay ko, sir, certification lang ninyo at saka ng negosyante na nagpapasok siya ng gamot at 'yung Finance department, meron na silang agreement with the Customs na pagka ganyan at may certification na mate-trace, eh dapat tax-deductible na 'yan 'pag pumasok. Even sa income tax, tax-deductible. I don't think you need the Congress to enact another law to do that. That's just my opinion, but we will look into what you are suggesting na make it more specific.

Thank you very much, Mr. President. Thank you, Secretary Galvez. We're praying for you for your success, Secretary Vince Dizon and all of you, because we only have one country.