Transcript of Interview with Senate Minority Leader Franklin M. Drilon Usapang Senado with Cely Ortega—Bueno

Q: Hanggang ngayon po hindi mahanap sina Twinkle at Mohit Dargani. Ano po ang indikasyon nito?

SFMD: Sa aming mga abugado, may prinsipyong sinasabi na flight is evidence of guilt. Kapag ikaw ay tumakbo, iyan ay basehan at iyan ay indikasyon na ikaw ay may pagkukulang at kasalanan. Kaya dito yung magkapatid na Dargani ay nawala na at hindi na namin makita para dalhin sa Senado at sagutin ang mga tanong na dapat malaman ng senado at ng taumbayan.

Sa proseso pa lang, ito ay mula pa noong 1950s sa kaso ng Arnault, kung saan ang sabi ng Korte Suprema ay may kapangyarihan ang senado na i-detain ang mga resource persons para sagutin ang mga tanong. Hindi pinalitan ang reglamentong ito sa mga subsequent cases. Kung ikaw ay tinatanong sa senado dapat sumagot sila, dahil iyan ay kailangan namin para magkaroon ng basehan ang aming ginagawang batas o polisiya.

Kaya namin sila dineclare in contempt ay ayaw nilang sumagot at isumite yung mga dokumento na aming na-subpoena. Simple lang naman ang aming tinatanong. Hinahanap naming ano ba yung basehan nila ng P7.2B na kanilang ginastos para bumili ng face masks at face shields at ibinenta nila sa PS-DB sa mahigit P7.4 billion. In general, iyan po ang tanong namin. Dahilan ito rin ay issue sa taxation para makuha mo yung net income at makuha yung buwis na dapat nilang bayaran. Aba ayaw pong sabihin kung magkano ang presyo ng kanilang binenta sa PS-DBM dahilan siguro mayroong overpricing o dahilan siguro nakasaksak sa P7.2B yung mga lagay na ginawa nila. Ang tanong ko sa kanila: iharap n'yo sa senado ang basehan ng sinabi ninyo na P7.2B na nagastos para ipambili ng face masks at shields na ibinentan ninyo ng P7.5B. Ganoon kasimple lang pero ayaw nilang sagutin.

Ayaw nilang sagutin kaya dineklara namin sila in contempt. Kagaya ni Ong. Ang tanong namin ay magkano ang tulong o binigay na era ni Michael Yang, pero ayaw sabihin kaya na-contempt din.

Sang-ayon sa Arnault, ang hindi pagsagot sa mga tanong ng senado ay basehan para sa i-cite for contempt.

Q: Ang problema, nagtatago na pero nagpalabas ba ng statement si Dargani para batikusin ang Blue Ribbon...

SFMD: Sa akin, he can assert everything, sabihin nila lahat ang gusto nila, pero kapag nahuli na siya hindi na siya bibitiwan hangga't sagutin nila ang mga tanong. Hindi naman parusa iyan ; it's not a jail sentence. Iyan ay paraan para magsabi sila nang totoo.

Meron pang isa, mayroong P33 million na mga donations pero walang pinakitang basehan. Sino ba ang binigyan ng P33 million? Pati yung auditor sinabi na hindi niya nakita kahit yung deed of donation. Yung P33 million ay binawas nila para bumaba ang kanilang income tax. Kailangang malaman natin kung dinonate o kasama ito sa lagay. Hindi natin alam kung nagkaroon ng lagayan. Ang tinatanong natin ay kung sino ang binigyan nito. Kung ito ay binigay sa private sector, may donor's tax ito.

Marami pa. Itong Xuzhou construction company, mahigit sa P2.2 billion. Aba tinatanong namin kung nagbayad ng buwis. Ang sinasabi nila nandito sila since 2012. It turns out wala silang binayaran kahit piso.

Titingnan natin yung mga dayuhan at local na supplier kung binayaran nila yung income taxes. Itong Xuzhou, inamin nila na hindi sila nagbayad.

Q: So, tax evasion ang pwedeng kaharapin?

SFMD: Tax evasion po iyan. May tungkulin din ang PS-DBM na pagbayad sa mga kontrata ay dapat i-withhold na yung mga taxes. Ginawa ba nila?

Malaking pera ang pinag-uusapan natin. Kung hindi ninakaw, dapat ginamit sa ayuda, sa bakuna at sa pandemic needs natin. Ngunit itong sa aming tingin ay naisahan ang taumbayan. Yung P42B inilipat ng DOH sa PS-DBM nang walang MOA.

Q: Sinabi ni Dargani na walang kinalaman si Pang. Duterte. Ano po ang ibig sabihin nito?

SFMD: I can only speak for myself. Wala kang marinig sa akin na idinadawit ko si Pangulong Duterte o si Sen. Go. Ang sinasabi ko lang ay ilabas ng Pharmally yung cost of sales para makita natin kung tama ba ang buwis o kung may overpricing.

Q: Kung magpapatuloy itong Pharmally na tumanggi na i-submit yung mga dokumento, may ibang paraan pa po ba?

SFMD: Just focusing on this cost of sales, ang BIR may kapangyarihan, siguro ginagawa na nila, nagkakaroon ng audit ng kanilang income tax return. May kapangyarihan ang BIR para hingin yung supporting documents. BIR has the authority to require the production of documents.

Q: Wala pa rin silang lusot kahit hindi sila mag cooperate?

SFMD: Mayroong ibang paraan. Hindi naman nila ito pwedeng itago forever.

Q: Paano kung sa susunod na hearing hindi na humarap?

SFMD: Hihingin po namin sa NBI na hanapin. Kung hindi hanapin, yung aming sergeant-at-arm patuloy na hahanapin sila. Pero hindi ibig sabihin na walang remedy dahilan sa sinasabi ko nga katulad nitong sa BIR, may kapangyarihan sila sa batas na mag-require ng mga dokumento.

Q: Sa tinatakbo ng investigation, sa tingin ninyo hindi pa kaya na makagawa ng full report?

SFMD: Sa ngayon, marami pa kaming tatanungin. Isa na roon yung mga ibinayad na buwis. Magkano ba yung buwis na ibinayad?

Q: May nakikita na po ba kayong dapat i-legislate para hindi na maulit ito?

SFMD: Unang-una, matagal ko nang sinasabi ito na ipagbawal ang paglipat ng mga pondo sa PS-DBM at sa PITC. Gawain ngayon ng mga ahensya na kapag malapit ng matapos ang taon, ililipat nila yung pondo nila sa PS-DBM at PITC. Sa PITC, pati yung pagpapatayo ng fire station ay hinahawak nila sa halip na yung BFP yung magpatayo. Sila rin yung bumibili ng firetrucks. Ilang taong nakatanggap yung budget sa bangko.

Sa katunayan sa budget hearing ng DBM, inamin ni Usec. Canda na talagang nangyayari ito kaya hiningi ko sa kanya na gagawa tayo sa GAA ng mga provision na hindi pwedeng maglipat ng pondo mula sa ahensya patungo dito sa mga procurement agents tulad ng PS-DBM at PITC. Sa akin, dahilan sa pangungulit ko sa PITC, inamin nila na nagsoli sila ng ng mahigit P10.2B at aabot pa ito sa P12B. Nakatengga ito sa bank, hindi nila ginagalaw. Kaya si Sen. Villar, galit na galit siya kaya ang sabi niya: "Why are you so in love with PITC?" Siguro may mga nangyayari diyan.

Q: Bilang dating justice secretary, may pinalabas ang DOJ sa ginawang review sa war on drugs at lumilitaw sa report na mayroong napatay na hindi naman drug suspects, etc... Ano po ang masasabi ninyo sa initial report?

SFMD: Alam mo noong nag-uumpisa ang investigation ng senado dito sa EJK, mga namamatay dahil drug raid, the records will show na hiningi ko yung after operation report dahil doon makikita mo kung sino ang kasama at ano ang nangyari. Ito'y binigay initially sa amin sa Blue Ribbon ngunit within 24 hours, binawi. Siguro lahat ng ebidensya nandon, Kung hindi binawi iyo, hindi sana mahirapan si Sec. Guevara na tingna ito. But firstly, I must congratulate Sec. Guevarra for his report given the very limited time and access he had, kaya 54 o 55 na kaso alng yung kaniyang nakita. Mahaba pa ang prosesong ito.

Kaya raw nila binawi ay kailangan pa ng clearing ng President pero ito ay public document. Sa palagay ko wala naming security issue doon dahil iyon ay mga raid na may kinalaman sa droga.

Q: Ano yung nakikita ninyo sa timing ng pagpapalabas ng report considering na may nakita ang ICC na basehan para imbestigahan si Pang. Duterte?

SFMD: Ito po ay consistent at sang-ayon sa sinasabi ng pamahalaan na hindi dapat makialam ang ICC dahilan sa may proseso naman na gumagana sa ating bansa. Ang pag-iimbestiga ni Sec. Guevarra ay isang patunay na ang proseso ay gumagana. Ngunit syempre ito ay kanilang defense. Kung paniniwalaan man o hindi ng ICC, hindi ko masabi iyan at this point. Kung titingnan, mahigit 6,000 ang namatay. Five years after all these happened, mayroong 55 kaso na inimbestigahan. Tingnan natin kung ito ay tatanggapin ng ICC na ito ay isang proof na ang ating justice system ay gumagana.

Q: Bakit daw kaya binawi noon yung after operation report? Hindi daw kaya dinoktor na?

SFMD: Hindi ko po alam kung ano na ang nangyari rito. Dinoktor man o hindi, hindi ko na alam. In fact, pinuna ko noon yung Blue Ribbon director general kung bakit nila ibinalik, ang sabi ay pinilit sila.

Q: Kung gumagana ang justice system sa bansa, maaring hindi ituloy ng ICC ang investigation?

SFMD: Iyan ay isa sa mga batayan ng ICC. Ngunit hindi ibig sabihin na naimbestigahan na yung 55 kaso out of 6,000 ay gumagana na ang ating justice system. Marami pa rin mga batayan katulad ng pananakot para sabihin hindi gumagana ang justice system.

Q: Dadalhin na raw po ng senado sa Korte Suprema yung EO na nagbabawal sa mga cabinet secretaries na mag-attend sa Blue Ribbon.

SFMD: Dapat dalhin sa Korte Suprema.. Iyan ang ating system. Kung titingnan mo ito, talagang nilabang ng EO yung prinsipyong ito. Unang-una, pinagbawal ng EO na humarap sila sa senado pero hindi pinagbawalan na humarap sa kongreso. Pinagbawalan sila na humarap sa Blue Ribbon pero humaharap sila sa hearings ng ibang komite. Kung ang patawag ng Blue Ribbon , iyan ay hindi bawal. Kung Pharmally lang, bawal humarap. Lahat ng unconstitutional ay nandiyan na sa EO. Noong panahon ni ex-Gloria Arroyo, may inilabas iyang EO 464, ang sabi ng Korte noon, hindi pwedeng pigilin ang senado at miyembro ng senado na humarap sa senado para sagutin ang mga tanong para makabuo ng mga batas maliban lamang kung it involves national security, military secret. Kaya talagang walang basehan yung EO para sa akin bilang abogado, bilang dating justice secretary, dating Pangulo ng senado. Kahit first year law student siguro kayang ilaban ito na mali talaga itong EO na ito.

Q: Kampante po kayo na papaboran ang senado?

SFMD: Sang-ayon sa ating Saligang Batas, kampante ako na dapat madesisyon ito in favor of the Senate.

Q: May mga panawagan na i-suspend yung excise tax sa petroleum products. Pwede po ba iyon?

SFMD: Sa pagkaalala ko, sa TRAIN law na aming ipinasa, basta umabot sa $80per barrel ang presyon ng langis, ito ay basehan na isuspinde yung excise tax. Kaya hindi na kailangan ng batas. Ang kailangan ng batas ay kung ibababa mo yung $80.

Mayroong sapat ang kapangyarihan ang Malacanang na suspindihin. Nasa Malacanang po iyan. Ang problema rito mukhang ayaw ng DOF iyan. Ang problema po nasa executive. Alam mo naman matagal gawin ang batas pero iyan ay immediate action ang kailangan. Kaya may sapat na kapangyarihan ang Malacanang para bigyan ng relief ang ating mga kababayan.

Q: Yung Leni-Kiko tandem mukhang kumpleto. Ano po yung magiging papel ninyo dito?

SFMD: Tayo ay tutulong. Kailangan ng Robredo-Pangilinan ticket. Walang pera. Walang pondo. Kaya kailangan natin ng tulong ng taumbayan para magkaroon ng laban itong aming mga kandidato. Ako ay natutuwa na ngayong araw na ito, araw ng motorcade all over the Philippines. Makikita mo yung enthusiasm ng taumbayan, nagpapakita ng suporta na talagang nasa loob nila na kailangang tulungan ang Robredo-Pangilinan. Kami ay naniniwala na pagdating sa Mayo 2022, magwawagi ang grupong ito.

Q:Mayroong balita na lumalakas ang tambalang Bongbong-Sara o Sara-Bongbong.

SFMD: Kami handa kaming harapin kahit sino. Ang naghuhusga at the end of the day yung taumbayan. Hindi kami natitinag kung sino ang kaharap namin. Ang importante ang ihaharap namin sa taumbayan yung pinakamabuti, pinakamaayos, pinakadisente, hindi nagmumurang mga kandidato, hindi nagnanakaw, iyan po si Leni Robredo at Kiko Pangilinan.

Q: May capability raw po ba ang Robredo-Pangilinan na solusyunan ang mga problema ng bansa?

SFMD: May kakayannan po. Hindi lang po iyan, si Vice President Robredo, walang ginawa kung hindi makinig sa mga nasa laylayan ng ating lipunan kung ano ang problema nila. Kahit maliit ang budget tumutulong. Malaki ang tiwala namin na makikita ito ng taumbayan at pagdating ng halalan ay kanilang ipapakita ang suporta nila sa maayos na pamumuno sa darating na anim na taon.