Transcript of interview of Senate President Vicente C. Sotto III with with Cely Bueno and Raoul Esperas of DWIZ

Q: Sir, lumilitaw na doon sa una, nagpositive si Defense Sec. Delfin Lorenzana sa swab test pero nagpa-swab po yata ulit siya sa NKTI at lumilitaw na negative. So, paano yung mga naexpose sa kanya na mga senador at senate staff at secretariat, mananatili na naka-quarantine ng limang araw at magpapa-swab test on the fifth day?

SP Sotto: Well, nandoon na sa mga kasama natin yun, pero ako, ganoon na rin, hintayin ko na rin yung fifth day tapos magpa-swab RT-PCR para sigurado. Mahirap yung ano, although sinabi nga, negative naman pala, eh naumpisahan na rin yung, na-setup na rin yung semi-quarantine na tinatawag. Mabuti na yung makasiguro para hindi...

Q: Pero still, medyo maghihigpit pa rin ang protocol na ipatutupad ang Senado sa mga papasok po na mga bisita at mga resource persons?

SP Sotto: Oo, baka mamaya, blessing in disguise yun, di ba? Parang warning na baka mamaya, may padating na mas malalang mangyari, di ba? So, mas maganda na rin na ika nga ay play it safe, better safe than sorry.

Q: Malaki po ba ang naging epekto doon sa inyong ine-schedule na approval ng budget o minimal lang po? Kasi target ni Finance Committee chairman Sonny Angara tapusin na sana itong period of interpellation nitong Thursday or Friday, para on Monday, period of amendments na sana.

SP Sotto: Kaya nga. Ang mangyayari sa amin bale, it's a four-day delay, kung tutuusin. Pero maximum na yun palagay ko kasi kaya na naming habulin, we will try our best na Monday tapusin, kung hindi kaya, kahit hanggang Tuesday ng umaga, tapusin. Yun ang paraan, tapos yung period of amendment, siguro baka gawin namin, isu-suggest ko na lang kay Sen. Angara, siguro, baka yun din naman ang iniisip niya, submit na in writing agad.

Q: Yung mga individual amendments?

SP Sotto: Oo, imbes na magfo-floor deliberations kami ng mga individual amendments, di ba? Pag sa floor ginawa yan, maraming tanungan yan, marami pang eksplanasyon yan, mahaba yan, tatanggapin. Samantalang pag sinubmit na, by Monday or Tuesday, sinusubmit na yan madali na. Siguro by Wednesday or Thursday may idea na kami ay Sen. Angara kung alin yung mga natanggap at hindi. Usually naman kasi, ganito. Pagka merong proposed amendment na medyo controversial, yun ang dadalhin sa floor. Hindi na makakaabala yung non-controversial amendments. Kunyari, institutional amendments, hindi na makakaabala yun. Ngayon, individual amendments na medyo controversial, yun ang medyo ayun, dalhin na lang sa floor para pagbotohan in case na merong mag object.

Q: So, for example kapag nagsubmit na ako ng individual amendments, it is up to Sen. Sonny Angara na i-inform ako kung tatanggalin or hindi yung aking isinubmit na amendments, ganoon?

SP Sotto: Oo, dapat ganoon, tapos ang gagawin ngayon doon sa period of amendments, pwedeng dalhin ni Sen. Angara yun. Pwede niyang direktong sabihin na ganoon, you want to bring it to the floor, or I have declined the acceptance, di ba? Pwedeng ganoon.

Q: Kayo ba, ano ang stand ninyo tungkol doon sa malaking tinapyas sa budget ng NTF-ELCAC, kasi di ba may mga admin senators na kinu-kwestiyon yun. Kayo ba, para sa inyo, dapat talaga na panatilihin yung malaking kinaltas, so sa tingin ninyo may dapat na ibalik na kaunti doon sa mga tinapyas?

SP Sotto: Ang tingin ko, ang dapat iretain, yung nagamit ng tama, di ba? Kung nagamit ng tama, eh di iretain natin, ibalik natin kung tinanggal. Kung hindi naman tinanggal, good. Ngayon, yung mga nandoon last year, na hindi naman nagamit, bakit ninyo gustong ibalik, hindi ba?

Q: So, kailangan nilang ma-justify, ano?

SP Sotto: Oo, nakalahad naman kung ano ang nagamit at saan nagamit eh. Ngayon, kung merong hindi nagamit, bakit natin ilalagay? Di ba? Bakit ka papalag? Bakit sila papalag na hindi isama? Hindi sa tanggalin ha? Mali kasi ang pananaw na, alam mo yun, the glass is half-full or half-empty. Hindi naman nagamit, so dapat, doon sa submission nung Committee of Finance, yung nagamit, at ang pagkaka-gamit last year, dapat nandoon ulit ngayon, yung NTF-ELCAC na budget, di ba?

Q: Pero, yung hindi nagamit, tapyasin na?

SP Sotto: Yung hindi nagamit, bakit mo ibabalik?

Q: Ibig sabihin hindi maganda yung implementation...

SP Sotto: Hindi kailangan. Ibig sabihin, hindi pala kailangan. Di ba? Ngayon, eh di ilagay mo na lang sa pambili ng mga preventive measures sa vaccine, or sa vaccine, or yung mga prevention na mga pills na bago, at saka sa mga health protocols, yung mga kailangan ng gobyerno para sa issue ng kalusugan, ilagay mo na lang doon. Tutal, hindi naman magagamit next year, at saka yung gobyerno, next year, anim na buwan lang.

Q: Second half of the year ay next administration na po ang...

SP Sotto: Oo, ibang administrasyon na yun.

Q: Doon sa pagtatanong ninyo sa budget ng DOH, tinanong ninyo yung Department of Health kung ano yung magiging pagluluwag ba ngayong kapaskuhan, dahil inaasahan ng maraming uuwi sa ating bansa. Parang may napabalita na kahit mga foreign tourists, papayagan nang makapasok sa ating bansa, plano nang payagan?

SP Sotto: Oo. Wala pa silang desisyon eh. Nung nag interpellate ako, sabi nila the following day, may meeting sila. Hindi pa nila nilalahad publicly kung ano ang napagkasunduan nung araw na yun.

Q: Pero, payag kayo doon na payagan na yung pagpasok ng mga turista, sa ating bansa?

SP Sotto: Coming from the green countries na tinatawag tapos fully vaccinated, oo, di ba? Less na ang chances kasi noon na magka-problema pa ulit. Pero, hindi ko sinasabing hindi na magkaka-problema ha? Kahit na merong vaccine, nagkakaroon pag medyo pabaya eh.

Q: Para sa inyo, kung fully vaccinated, kung galing ng green country, wala ng quarantine or dapat meron pa ring quarantine?

SP Sotto: Hindi na, pwedeng swab RT-PCR na lang, tapos pag negative, okay na.

Q: Ang latest na rinig ko is ngayon kasi, is five days imbes na seven days. Ang latest is magiging three days na lang.

SP Sotto: Pwede na yun. Pwede na yun basta fully vaccinated, okay yun.

Q: Kasi di ba sa Europe ngayon, may mga bansang tumataas na ulit ang kaso ng Covid?

SP Sotto: Oo nga, kasi depende nga sa pagpapadala ng health protocols. Sa America, wala eh, walang quarantine eh. With our without vaccination, ha? Pero ngayon, fully vaccinated na. As of November 8, gusto nila fully vaccinated na yung papasok na walang quarantine.

Q: Sa America?

SP Sotto: Oo, sa America. Sa America, pag hindi ka fully vaccinated, hindi ka papapasukin.

Q: So, mahigpit na rin sila. Anyway, naalala ko noon, kayo ang nag propose na sana mandatory drug test para sa mga tatakbo, kaya lang parang na ano po ito, di ba? Nasabi na ito ay labag sa Constitution. Pero, sa tingin ninyo ba, dahil kamakailan, may sinabi si Presidente na may isa daw pong presidentiable na gumagamit ng cocaine. So, sa tingin ninyo, kung hindi man mandatory, ay sana mag kusa ng magpa-drug test lahat ng kandidato to make sure na matiyak sa publiko na hindi mag-create ng pag-iisip ang mga tao? Pagsususpetsahan lahat na presidentiable na baka ikaw ang tinutukoy ng Pangulo?

SP Sotto: Ganito yun. Ang publiko, sila ang bahalang mag desisyon doon sa ika nga ay sa pananaw nila sa kandidato. Pero ilalagay ko sa context muna lahat, ano? Noong krinaft ko, isinulat ko yung Dangerous Drugs Act of 2002, dahil original noon is pino-propose ko yung creation of PDEA, tapos nag expand, noon yun, nilagay ko doon at galing kasi ako sa local government, di ba? Ang ginawa ko, prinopose ko, dapat drug testing, kung magkakandidato ka, dapat mag undergo ka ng drug test. Kung ikaw ay kukuha ng lisensiya, kukuha ka ng drug test. Kung ikaw ay papasok sa eskuwelahan, ang eskuwela dapat ay ikaw ay i-drug test. Masyadong rigid yung mag isipan namin na paglalagay doon, at inaamin ko naman, na medyo sobra-sobra kasi yung takot ko sa droga nung mga panahon na yun, na baka lumaganap sa Pilipinas, baka maging Mexico tayo, o maging South America tayo, like ng Columbia, ganoon yung takot ko noon, di ba? So, hindi pa natin nakaka yung mga tamang mga paraan na natutunan ko these past years. Ngayon, ang nangyari, nailagay nga namin yun. May nag question ngayon sa Supreme Court. At yung education, at saka yung sa pagkakandidato, binaril ng Supreme Court. Sabi ng Supreme Court, hindi Constitutional sapagkat ang nakalagay lang sa Constitution, para ikaw ay maging isang kandidato ay ikaw dapat ay Filipino citizen and know how to read and write. Yun lang, walang nakalagay doon na iba pa, so, it's a Constitutional violation, or absence in the Constitution bale na magkaroon pa ng isang quality like for example, yung sinasabi na dapat pag college graduate, bago ganito, ganyan, may mga proposal na ganoon, ako naman, hindi ako palo doon, kasi maraming magagaling na hindi college graduate. Katulad ni Ninong Blas, di ba? At marami pang iba. Pero, ibig sabihin, eh hindi raw pwede, so inalis yun. Wala na sa Dangerous Drugs Act of 2002 yun dahil inalis. Pati yung sa education, inalis ng Supreme Court yun eh. Shinoot-down yun, so ngayon, yung mga nagpo-propose niyan, apparently, hindi nila alam na merong nangyaring ganoon nung araw at nawala yan. So ngayon, ang sinasabi ko, mag voluntary na. Alam mo, pag nag voluntary ka, pag nagpakita ka sa mga kababayan mo na ako, kumakandidato, malinis ako, eto ang drug test ko, ganito, eh di okay, di ba? Ngayon, yung may ayaw, oh di alam mo na, ayaw eh.

Q: Naging chairman kayo ng DDB di ba? Bilang isang ordinaryong mamamayan, at merong ganitong mga balita na merong kandidato na nali-link sa cocaine, eh sa pananaw ninyo ba, dapat maniwala ang taongbayan or dapat ba nilang iboto ito or dapat nilang iwasan?

SP Sotto: Well, pag dating sa issue ng droga, kung ang kandidato ay napapagbintangang gumagamit ng illegal drugs, ibig sabihin noon, gumagawa ng illegal. Gusto mo bang maging government official mo yung lumalabag sa batas? Ganoon eh. Ngayon, kung ang bintang sa kandidato ay gumagamit ng droga, eh di magpa drug test ka para mawala yung bintang sa iyo.

Q: Yun lang ang easiest way-out para mapagbintangan siya.

SP Sotto: Oo. Eh kami nga hindi napapagbintangan, kami yung mga ika nga ay nambibintang, kung tutuusin, dahil nga hindi gusto natin ganoon eh. Nagpapa drug test kami eh. Tuwing elections, kami ni Sen. Honasan, at saka ni Sen. Lacson, lagi kaming nagpapa drug test.

Q: Naalala ko noon, sa Cebu pa po.

SP Sotto: Oo, sa Cebu pa yung (unclear) at saka ginagawa namin, nagpapa drug test kami pag malapit na ang elections, hindi yung malayo pa.

Q: So, kayo ni Sen. Ping Lacson, gagawin ninyo yun, kapag malapit na yung elections, sabay kayong magpapa drug test?

SP Sotto: Sigurado. Oo, gagawin namin. Meron mang humiling sa amin na magpa drug test kami, titirahin namin agad yan. At let's say two weeks, three weeks before election? Drug test ulit.

Q: Can Comelec compel? Iga-gather kayo sa isang kwarto tapos sabay-sabay kayong ida-drug test?

SP Sotto: I don't think they can do that.

Q: Baka may Magreklamo po sa korte?

SP Sotto: Hindi naman, hindi naman siguro magrereklamo, bakit magrereklamo unless ayaw mong maga drug test? Ewan ko kung gagawin ng Comelec, baka hindi gawin ng Comelec yun. Ano yun, parang debate?

Q: Drug test challenge?

SP Sotto: Yun, maganda pa yun. Drug test challenge, i-challenge mo lahat ng kandidato.

Q: Tapos live yung result ano? Per yung pagkuha ng urine, wag live.

SP Sotto: Kailangan magpapa drug test ka sa accredited or reliable drug testing center. Hindi yung mga dating nakatayong drug testing center sa mga LTO na after from 2002 to 2012, sampung taon yan na milyon-milyon ang nagpapa drug test at nagpapalit ng lisensiya, ang naging positive doon sa milyon-milyon na yun, 0.06 percent, kaya inalis namin yun. Kaya inalis namin yung mando ng drug testing sa pagkuha ng lisensiya, random na lang at saka pag nahuli ka. Kunyari nagkaroon ng aksidente, drug test ka. Nahuli ka, drug test ka. Dapat yun ginawa na lang natin, yun yung anti-drug and drunk driving law na inisponsor ni Sen. Lacson at ni Sen. Honasan, ako yung principal author. Kasi nga inalis natin yung mandatory drug testing kaya kahit na merong mag lumalapit sa amin na sinusuhulan ako para huwag daw kwestiyunin, halata ko talaga kung raket. Inoofferan ako ng P500,000 a month.

Q: (Unclear) na parang hindi blind item yung pahayag ni Pangulo, dapat name-names na kung sino yun na gumagamit ng cocaine? Mas maganda po ba na pinangalanan or choice yun ng Presidente na parang blind item ang dating?

SP Sotto: Ayaw ko nang pakialaman ang Presidente doon, to each his own. Statement nya yun, ayaw ko nang pasukan yung statement niya.

Q: Parang showbiz ang dating. At saka (unclear) sinasabi na kung alam palang gumagamit, bakit hindi ginawan ng aksiyon? Bakit hindi inaresto?

SP Sotto: Oo, meron pa akong nabasa, mahihirap lang ba ang natotokhang?

Q: Yun nga po, di ba, parang ganoon? So, may negative impact yung ganoong nangyari, dahil alam na pala, pero bakit walang aksiyon na ginawa?

SP Sotto: Siyempre, sari-sari ang pananaw ng mga kababayan natin, merong may gusto, merong hindi, may natutuwa, merong nalulungkot. Basta kami ni Sen. Lacson, oras na kandidato ang pinagusapan, ayaw namin, layoff kami. Yung issue, okay lang pagusapan yung issue, pero kung mga kandidato ang paguusapan, hands-off na lang para malinis ang ano.

Q: Ang maganda, si Sen. Sotto at si Sen. Ping, pawang kandidato ay willing magpa drug test challenge, di ba?

SP Sotto: Oo, anytime.

Q: Iniisip tuloy namin ni Cely, magpa drug test challenge kami dito sa programa, di ba?

SP Sotto: Lahat ng iinterviewhin ninyo kailangan may drug test.

Q: Pati antigen para sabay-sabay na. Ihahabol ko pala, dahil nagkaroon na naman ng panibagong pangbu-bully itong Chinese coast guard sa ating Philippine vessel sa may Ayungin Shoal at nag fie na ng diplomatic protest ang Department of Foreign Affairs, pero mukhang sinasabi ng China na parang trespassing daw yung ating Philippine vessel na sana ay magdadala ng supply ng pagkain? Ipinaglalaban lang daw nila yung kanilang teritoryo? So, ano po ito? Itong ganitong sagot ng China, maaari po ba itong magpatindi pa ng tension and it's about time na po ba na tulungan tayo ng America dito sa usaping ito?

SP Sotto: Oo, palagay ko dapat talaga tratuhin natin ito na may tension. Baka kung baga sa ano ito ay medyo tinitimbang tayo kung papalag tayo o hindi eh. Pwedeng ganoon, pero pwede rin namang mga coast guard nila yung pumapapel. Ganoon pa man, sinasabi ko, kahit na veiled threat kung isipin, dapat tayo, (unclear) nating repasuhin mabuti yung Mutual Defense Treaty at put it in action. Sapagkat ang America mismo ang naglabas ng statement. Palagay ko, pinadalhan ko kayo ng kopya, kung hindi ako nagkakamali, yung spokesperson ng U.S. Department of State, si Ned Price, pinadala sa akin ni (unclear) sa ibang legislator, na sinasabing ng America that the United States stands with our ally, the Philippines. In the face of this escalation that directly threatens regional peace and stability, escalates regional tensions, infringes upon freedom of navigation in the South China Sea that are guaranteed under the international law and undermines the rules-based international order, ayun eh. So, mahaba ang statement ng America pero ramdam na ramdam mo, we stand firm with our ally the Philippines, sabing ganoon, di ba? Maliwanag yan. Kaya ang tingin ko, medyo pwede taong magtibay-tibayan (unclear). Nagpunta nga si Sen. Lacson ngayon eh.

Q: Kaya nga po, nagpunta siya sa may Pag-Asa Island.

SP Sotto: Sa Pag-Asa Island, oo. Kinakamusta niya yung mga ano doon, at saka ina-assess yung sitwasyon. At least meron tayong kandidatong matapang na ngayon pa lang nagpupunta na doon.

Q: Hindi naman siya naka jet-ski?

SP Sotto: Hindi, naka Pilatus. Yun lang ang pwedeng lumanding doon. Alam mo ba kung gaano kalayo yun? Pag nag helicopter ka mula Palawan, Puerto Princesa, hanggang doon? Tatlong oras. Kailangan mabilis-bilis na eroplano, yung Pilatus, kaya lang, maliit lang yun, yun lang ang pwede, kasi maigsi yung runway.

Q: So, sir, nagpunta doon si Sen. Ping, para tingnan yung sitwasyon ng ating mga sundalo na nandoon po?

SP Sotto: Oo, at saka mga nakatira doon. Inaalam niya yung sitwasyon. Alam mo, mas maganda yung ganoon para pagka naman pinagusapan na naman yang issue na yan, ay alam niya firsthand.

Q: Sana interviewhin namin siya, mukhang mahina ang signal doon.

SP Sotto: Wala, walang signal doon. Parang ganoon yung gusto kong gawin doon sa national penitentiary for high level drug traffickers and heinous criminals eh. Kita mo, walang signal. Ganoon yung gusto kong gawin doon. Anyway, I am sure bibigyan niya ako ng feedback kaagad pagbalik niya, kasi hindi naman ako nakasama dahil na-reprogram bigla yung five days naka quarantine eh. Kung alam ko lang na sasabihin palang negative pala siya, eh di (unclear) ko paraan.

Q: Na makasama.

SP Sotto: Hindi, hindi ako makakasama, masikip eh. Maliit yung eroplano. Hihiram ako ng sarili kong sasakyan, yun sana ang plano.

Q: Pero sir, yung naging statement ng U.S. Department of State, sa tingin ninyo, kahit paano makatutulong yun, para medyo mag lie-low naman itong China sa pangbu-bully sa ating mga Filipino vessels diyan sa may West Philippine Sea?

SP Sotto: Palagay ko. The mere fact na binabandera natin yung Mutual Defense Treaty na sabi ko nga veiled threat natin sa kanila na tatawag kami. Magtatawag kami. At hindi na kailangan magtawag, minomonitor ni Amerikano eh. Alam niya, isipin mo naglabas sila ng statement na ganito, pinadala sa amin kaagad. Ibig sabihin noon, makakarating sa China yan. At saka medyo mabigat yung parang objection ni Sec. Teddyboy Locsin na pinadala sa China, mabigat. Pinadala niya doon sa ambassador, pinadala niya mismo doon sa minister of something, minister kung ano sa China yun, so pinarating niya. Ngayon, eto naman, pinarating ng Amerikano doon. (Unclear), nakarating sa kanila. Ngayon, ganoon ba silang katapang? Gusto ba nilang guluhin ang mundo, di ba? Kasi, tingnan mo, bakit mo bubulabugin ang mga dumadaan doon? Eh yun ang pinaka Highway 54 or EDSA ng trade.

Q: So, dapat libreng dumaan doon?

SP Sotto: Dito sa Asia, ang tinatawag na EDSA ng trade, or C-5, or highway, yung area na yun, ng West Philippine Sea at saka nung tinatawag nilang South China Sea sa kanila. Oh, eh bakit mo pipigilan ang trade doon na dumaan doon? Buong mundo ang inaaway mo doon.

Q: So, dapat may freedom of navigation sa lugar na iyon?

SP Sotto: Correct. Precisely, that is what the United States Department of State was saying, the freedom of navigation in the South China Sea.

Q: Di ba maganda ang relation dito sa pamahalaan ng China, dapat na gamitin yung kanyang magandang relasyon para huwag naman kaming ganituhin?

SP Sotto: Oo, siguro dapat. Pinangunahan na nga ni Sec. Teddyboy. Tingnan natin kung ano ang magiging reaction ng China in the next few days.

Q: Doon sa mga latest survey, pagdating sa vice-presidentiable, naretain mo yung pangunguna pero siyempre malayo-layo pa rin yung election, meron ka bang kaba kung paano na mare-retain mo itong mataas na survey, lalo na at pumasok pagdating sa mga vice-presidentiable itong si Mayor Sara Duterte?

SP Sotto: Hindi ko iniisip yung ganoon eh, basta ang iniisip namin, kung paano kami magkakampanya. Kung paano kaming mapaparating sa aming mga kababayan yung aming messaging. What we stand for, ano ang gusto naming gawin, ano ang dapat malaman nila para kami ang tulungan nila, ganoon ang mentality namin. Kasi ang mga surveys nga, ginagamit naming guide yan. Kaya pag may lumabas na survey, tinitingnan namin saan ginawa, paanong ginawa, sino-sino ang tinanong? Ganoon yung mga dapat, hindi basta yung ranking at saka percentage, hindi ganoon yun. Pagka binigyan ka ng survey na ginawa ni Tarpulano, (unclear) naniniwala kaagad, kailangan alamin mo. Alamin mo saan ginawa, paano ginawa, saan ka ngayong area, anong region, anong mga probinsiya, ano, mga babae, mga lalaki ba ang tinanong? Ano ang mga edad ng mga tinanong? Di ba? Tapos ano ang mga issue sa mga lugar na yun. Kailangan yun ang pag-aralan mo, kaya maganda yung mga survey na katulad ng Pulse Asia at saka SWS, talagang very elaborate eh. Kasi, pag naglabas sila, nilalabas nila kung paano ginawa yung survey. So, based on that, doon ka na kukuha ng guides. Kami naman, pagka may nakita kaming ganoon, tinitingnan namin kung ano ang mga area, ano ang mga concerns doon sa area, so patuloy kami ngayon ng kampanya. We have to inform the public ng messaging namin. Kasi, ang tingin ko, hindi naman sa pagyayabang, ipagpatawad ninyo na, with due respect, sa tingin ko, yung pinaka programa, pinaka plataporma namin ni Sen. Lacson ang kailangang-kailangan ng bansa natin for the next six years eh. Yun ang tingin namin, yun ang solution eh.

Q: Yun ang swak sa situation natin.

SP Sotto: Oo, kaya yun ang gusto naming makarating sa mga kababayan natin.

Q: At paano ninyo ipaparating? Through media and then mag iikot kayo?

SP Sotto: Correct. Through media, through social media, through consultations and meetings with the people the leaders of the different sectors, hindi lang local officials, kungdi mga business sector, yung religious sector, ang dami, kasi may mga naririnig ako sa mga sector na ganito, sabi ganyan-ganyan, mali ang intindi nila eh. Makikita mo mali, hindi nakakarating sa kanila yung tama, so kailangan, paratingin mo kung alin ang tunay.

Q: On that note, maraming salamat po SP Sotto.