DZME PARTNERS PUNTO DERECHO INTERVIEW NI SEN. WIN GATCHALIAN KASAMA SINA UKOL SA KANYANG COMMITTEE CHAIRMANSHIPS AT DEPARTMENT OF ENERGY

Q: Sen. Win good morning.

SEN. WIN: Good morning George, good morning sa ating mga listeners, magandang umaga po.

Q: Tama ba yung naririnig namin na ikaw daw ang mamumuno sa Basic Education Committee saka Ways and Means Committee kapag nagkaroon ng Zubiri presidency sa Senado?

SEN. WIN: Opo, unang-una po sa lahat ay kino-congratulate ko ang aking kaibigan na si Senator Zubiri bilang siya ang magiging susunod naming Senate president. At kino-congratulate ko ho siya. Napag-usapan ho natin na tayo po ang itatalaga bilang chairman ng Basic Education Committee, iyan po ang kasalukuyan ko pong committee at itatalaga rin tayo bilang chairman ng Ways and Means Committee. So dalawang komite tayo, iyan po ang plano. Alam nyo ho ang aming umpisa ng session ay July 26 so ngayon hanggang July 26 pwede pang magbago iyan, kumbaga plano ho ito, mga plano at napagkasunduan ho namin pero hangga't hindi po napukpukan ho iyan may posibilidad pa na magbago.

Q: Nabanggit nyo kayo ang mamumuno bilang chairman ng Ways and Means, itong dalawang nagdaang taon ay naging malaking pahirap sa atin at isa ito sa pinoproblema ngayon ng incoming administration kung paano natin babayaran ang mga utang, kung paano popondohan. May mga nakikita na ba kayo na pwedeng paghuhugutan sa budget natin dito sa papasok na administrasyon?

SEN. WIN: Ang ating pananaw diyan ay hindi tayo dapat magtaas ng buwis hangga't merong korapsyon na nangyayari sa ating pamahalaaan. Alam ko marami po sa ating mga maliliit na negosyante eh kinikikilan ng ilan sa mga di magaganda o di matitinong kawani ng gobyerno. For example sa BIR, di ko nilalahat no pero alam naman natin na meron tayong mga BIR officials na hina-harass o ang ginagawa nila tinataasan yung assessment tapos humihingi ng pera para babaan. Alam din natin na ang smuggling ay napakalaki sa ating bansa hanggang ngayon. Kahapon naaprubahan namin ang isang resolusyon na nagsasabi na merong smuggling sa agricultural products sa ating bansa. So ang aking pananaw diyan, alam ko mahalaga ang koleksyon ng gobyerno pero bago natin pag-usapan na taasin ang mga buwis o taasan ang mga singilin dapat ayusin muna natin ang korapsyon na nangyayari. Dahil kung hindi natin maaayos iyan ang makikinabang lang ho diyan yung mga corrupt officials dahil habang itinataas natin ang buwis, sila naman tinataas naman nila ang mga pekeng assessment nila.

Q: Tama parang literal na nagdadagdag lang tayo ng nanakawin nila o nung ikokorap nila.

SEN. WIN: Korek. Tama. Magandang halimbawa iyan talagang ganyan ho ang nangyayari at ako kasi marami tayong mga kaibigan na negosyanteng maliliit at iyan talaga ang kanilang nararanasan. Nakakalungkot kaya sa akin, iyan muna ang uunahin natin yung sugpuin iyong ganitong korapsyon.

Q: Itong corruption since time immemorial na eh, kumbaga naging bahagi na ba ito ng tradisyon ng kultura. Naging bahagi na ng sistema ng burukrasya.

SEN. WIN: Oo tama kayo dyan talagang maraming politiko nangangako, maraming naririnig natin pero ang aking pananaw diyan tuluy-tuloy dapat ang laban, hindi natin pwedeng sabihin na dahil matagal na iyan eh hihinto na tayo. Tuluy-tuloy lang iyan para lang iyang drugs na time immemorial nandiyan, parang traffic lang yan time immemorial nandiyan. Tama kayo ang korapsyon time immemorial andiyan pero hindi tayo pwedeng huminto at hindi natin sugpuin ito, dapat tuluy-tuloy lang ang laban natin hanggang ang sistema ay maiayos na. Isa sa mga nakikita ko dito dapat ang pagbabayad ng buwis madali. Unang-una ang hirap magbayad ng buwis eh, pupunta ka pipila ka. Mas madali pang tumaya ng e-sabong kaysa magbayad ng buwis eh.

Q: Hindi kaya sinasadyang pahirapan ang sistema para ma-compel itong mga negosyante na alam mo na...mag-under the table na lang.

SEN. WIN: Iyan ang tinitignan natin George and Willie no dapat mabilis ang pagbayad ng buwis at hindi mahirap. At iyan ang isa sa mga titignan ho natin pero maghahanap pa rin tayo ng pwedeng pagkunan ng kita para sa ating pamahalaan dahil importante rin na merong sapat na kita ang ating pamahalan para makagawa ng makabuluhang mga proyekto.

Q: Ako I go with the hope and wishes ng papaalis na si Pangulong Duterte na i-digitize ang lahat ng uri ng pagbabayad.

SEN. WIN: Matagal ko na iyang itinutulak, in fact nag-file ako ng isang bill nung about 3 years ago pa na itong bill nagsasabi na dapat paperless na ang gobyerno by, sabi ko nga noon by 2022. Ibig sabihin lahat ng transaksyon ng gobyerno digital na..sabi ko nga napakadali ng..tulad ngayon pag tumaya ka sa e-sabong lahat g-cash. Balita ko nga pati vote buying ngayon G-cash na. Bakit yung pagkukuha natin ng lisensya, ng passport pupunta pa tayo doon, bat di pa nating gawing digital? Naranasan ko sa ibang bansa, mga kaibigan ko na nasa Amerika, pag kukuha ho sila ng passport ng driver's license ano na eh puro mail na lang eh, e-mail magbabayad na lang ho sila through credit card, electronic payment, hindi na ho kailangan silang pumunta sa tanggapan ng pamahalaan at pumila. Yun po ang nagiging problema basta pumila ka nagkakaroon na ho ng fixer. At pag may fixer alam mo na kung ano ang nangyayari.

Q: Bahagi rin po ng inyong pagiging chairman, yung chairman ng education, paano kayo makikipagtulungan kay VP Sara?

SEN. WIN: Maganda nga to dahil kami ni VP Sara meron nang pinagsamahan noong una pa, nung kami ay naging mayor at marami kaming mga proyekto o programa kami naging magka-partner. Lalo na Valenzuela at Davao meron kaming partnership project. Ang unang-una kong gagawin ay bigyan po ng briefing si VP Sara kung ano po ang aking pananaw tungkol sa mga problema natin sa edukasyon. Uumpisahan ko sa face-to-face. Tayo na ho ang sa aking pagbabasa, tayo na ho ang kaisa-isang bansa na hindi pa nagpi-face-to-face classes sa buong mundo. Kailangan na talaga tayong bumalik sa face-to-face. At pangalawa yung K to 12 system natin, naku maraming hinanakit po ang ating mga kababayan dahil yung K to 12 naging pahirap sa marami at kailangan po maiayos yan.

Q: Senator how do you rate itong outgoing administration? At ano ang inaasahan natin sa incoming administration?

SEN. WIN: Ang aking rating sa Pangulong Duterte bibigyan ko ng mga, para sa akin, ay mga 9 out of 10 no. Sa pag-ikot ko sa buong Pilipinas meron akong isang na-realize na mahalaga sa taumbayan, ito yung katahimikan o peace and order. Nung isang araw lang nung umuwi ako sa Valenzuela, nakukuwentuhan kami ng mga kagawad namin na talagang na-appreciate nila na nabawasan yung drugs. Hindi nawala, talagang aminado tayo na hindi nawala yung drugs. Pero napakalaki po ng bawas at nung nabawasan yung drugs aminado po ang ating mga kababayan na nabawasan rin yung bilang ng krimen o yung crime rate. At makikita rin natin sa istatistika almost 50% nabawasan. At mahalaga ito sa ordinaryong mamamayan natin dahil ang mga nakatira sa village, hindi naman nararamdaman yung holdap, hindi nararamdaman yung nakawan ng cellphone. Pero yung mga ordinaryo nating mga kababayan na namamasahe at naglalakad sa gabi, nakita nila na napakalaking bawas. At malaking bagay iyan, hindi man perpekto yung administrasyon dahil tumama yung pandemya at marami pang iba, pero yung peace and order masasabi ko sa buhay ng isang ordinaryong kababayan natin, napakalaking bagay nito.

Q: Ang naging saloobin ng Pangulong Duterte kamakailan na sinabing kulang yung anim na taon para ma-fulfill yung project na yung mga gusto niyang gawin.

SEN. WIN: Kulang talaga, kulang Willie, George. Ako nag-Mayor ako ng nine years kulang pa yung nine years, dahil ang problema naman ng tao ay di nawawala. Eto ang nakikita ko no hangga't lumalaki ang ating populasyon dumadami ang problema. At pag dumadami ang problema nagiging kumplikado ang sitwasyon. Bigyan ko kayo ng very specific na halimbawa, for example yung classroom situation natin sa public school natin, time immemorial sinasabi kulang, totoo ho kulang dahil dumadami ang estudyante. At pag dumadami ang estudyante, dumadami po ang pangangailangan at pag dumadami ang pangangailangan, kailangan natin ng mas madaming pondo. At dito po nagkakaproblema dahil nag-aagawan po iyong iba't ibang departamento pagdating sa pondo, kailangan din sa agrikultura, kailangan din sa imprastraktura, so nagiging conflicated ang sitwasyon. Talagang aminado naman tayo na isa tayo sa naging pinakamabilis ang paglobo ng populasyon at iyan ay nagiging ano ho, kumbaga kailangan natin ng mas maraming pondo para matugunan natin ang pangangailangan ng malaking populasyon.

Q: Do you think Senator pwede din nating bigyan ng chance ang Chief Executive na bigyan natin ng re-election? Gaya sa Amerika may chance na mare-elect ang isang..(after 4 years) eh kasi from Vice-President down lahat may chance eh na makabalik o makapanatili din. Do you think it's high time din na bigyan natin ang Chief Executive ng chance?

SEN. WIN: Bukas ang aking isip dyan George and Willie. Bukas ang aking isip dyan kagayan sa Amerika 4 years plus 4 years. Pero hindi ako completely convinced, hindi ako kumbinsido dyan dahil rin napansin ko dito sa atin, ang kampanya is halos isang taon eh, baka ang mangyari dyan pagdating sa ikatlong taon mangampanya na yung pangulo, hindi na makatrabaho. Ganyan ang nangyayari rin sa lokal eh, sa lokal ako aminado ako kumbinsido ako sa lokal na dapat habaan, yung 3 years sa local maiksi talaga.

Q: Sa lokal pagkatapos na pagkatapos ng eleksyon kampanyahan uli eh.

SEN. WIN: Oo eh iyan ang nangyayari eh kaya ang kasabihan nga sa lokal, ang unang taon mo nag-aaral, pangalawang taon mo nagtatrabaho, pangatlo taon mo kampanya. So kaya ang totoong trabaho lang isang taon lang eh, so yun naman ang isang kumbaga downside ng re-election. Ang kagandahan kasi sa tuluy-tuloy yung 6 years, wala nang re-election na inaatupag yung pangulo. Ang kaniyang inaatupag ay trabaho na lang at pwede siyang gumawa ng desisyon na hindi popular dahil kung ikaw ay magre-reeleksyon ang desisyon mo ay puro popular na lang, hindi lahat ng popular ang tama eh.

Q: Dati mong hawak yung Committee on Energy di ba? Anong ano mukhang si Marcoleta daw ang napipisil na ilagay diyan sa Dept. of Energy?

SEN. WIN: Yun ang nababalita ko, marami akong pangalan na naririnig at nababalita ko si Cong. Dan Marcoleta ang isa sa mga pangalan. Masasabi ko yan dahil nakasabay ko si Cong. Dan sa kampanya noong nasa UniTeam kami eh, maalam si Cong. Dan..Cong. Marcoleta sa energy sa enerhiya at alam niyo 90 days kami magkasama at nagkukuwentuhan kami madalas at talagang ang kaniyang focus ay pababain ang presyo ng kuryente. Iyan naman ang kailangan rin natin. At sabi ko Cong. Dan marami na tayong mga batas na pinapatupad ngayon kailangan lang ipatupad ng tama para mapababa ang presyo ng kuryente. At marami kaming kapangyarihan na ibinigay sa DOE para talaga mapababa ang presyo ng kuryente. Hindi lang ho nagagamit ng mabuti ng huling pamunuan nun kaya kung si Cong. Dan tingin ko dahil sa kaniyang alam nyo naman yun, maano yun may political will yun hindi natatakot yun eh, hindi natatakot kahit hindi popular yung kaniyang desisyon.

Q: Nakapagbigay ba sa iyo ng ideya kung papaano niya gagawin yun?

SEN. WIN: Oo meron siyang mga ideya isa sa mga nakita niya dapat yung tinatawag na medyo teknikal yung bidding eh dapat tunay na bidding. Yung pagbibili kasi ng suplay ng kuryente may bidding yan eh. Kailangan.

Q: Comprehensive selection process. Pero ang isa dyan kay Cong Dante ha, simpleng-simple lang ang solusyon ni Cong Dante eh, ipapasara kita pag di ka sumunod.

SEN. WIN: Tama yun, alam nyo pwede yan pero ang kailangan natin dyan ay political will. Hindi yung kaibigan ni yung ganitong negosyante, kasi maraming mga kalihim na imbes na gumagawa ng hindi popular gustong maging popular eh. Palagay ko ay tama dahil ang trabaho ng isang kalihim eh gumawa ng desisyon na kahit hindi popular eh ginagawa niya.

Q: Sabi ni Cong. Dante wag kang loloko-loko, may track record na ako diyan nakapagpasara na ako ng kumpanya baka akala mo.

SEN. WIN: Well iba namang sitwasyon yun no pero kagaya nun may political will.

Q: May formula siya, hindi laway lang na..magaling siyang pumukpok ng ano di ba?

Q: Tama yan kung talagang ginagawa lang tulad nito sina Sen. Sherwin sina Cong. Dante kung ginagawa lang talaga nila ang kanilang tungkulin napakalakas ng Senado at ng Kongreso para busisiin ang ginagawa ng mga mapang-abusong negosyante sa bansa di ba Sen. Win?

SEN. WIN: Ano rin eh kailangang maintidihan rin ng kung sinong administrasyon na marami sa mga desisyon ay hindi popular pero kailangan. At lalo na sa mga ganitong krisis kailangan tayong gumawa ng mahirap na desisyon for example yung lockdown, mahirap yun pero nung that time nung 2020 alam naman natin wala tayong vaccine kaya walang ibang solusyon kundi mag-lockdown so kailangan natin ng mga taong kumbaga, may tibay ng puso para gumawa ng mga desisyon na makakabuti sa ating bansa.

Q: Senator maraming maraming salat.

SEN. WIN: Thank you George and Willie. Maraming salamat.

*Interviewers: Willie Delgado Jr. at Jorge Bandola