DZRH DOS POR DOS INTERVIEW KAY SEN. WIN GATCHALIAN KASAMA SINA GERRY BAJA AT ANTHONY TABERNA HINGGIL SA ISYU SA ENERGY SECTOR

Q: Ang problema ho natin sa energy sabi nga namin ay grabe at mukhang ang energy sector natin ang napapabayaan tulad na naman ngayon, madalas kinakapos na naman tayo na nagkakaroon ng red alert, yellow alert. Ano bang naiisip ninyo para tayo ay maging Win na Win kapag ang pag-uusapan ay energy, Senator?

SEN. WIN: Noong huling DOE administration, nagbigay tayo ng walong solusyon na dapat gawin para maiwasan na itong pag-red alert o pag-brownout. Noong Lunes kasi nagkaroon tayo ng brownout sa iba't ibang bahagi ng ating bansa. Dalawa sa solusyon na ibinigay namin ay unang-una kumontrata ng reserves. Importante na meron tayong reserba para kapag mayroong pumalyang planta ay may pagkukunan. At pangalawa, yung red tape ganun pa rin. Dahil tinitignan ko ang pagpasok ng mga bagong power supply, naiipit ang kanilang papeles at matagal kumuha ng bagong papeles. So ganun pa rin naman ang problema. At ako ay kampante dahil noong anim na taong nag-chairman tayo, isa sa mga taong kinokonsulta natin ay si Secretary Popoy Lotilla at kampante naman ako na alam niya rin ang problema at malulutas din niya ito.

Q: Department of Energy lang ba ang problema dito o baka naman kailangan kasama na natin ang tinatawag na whole government approach na gawin na para dito sa problema natin sa energy, Senator? Baka kailangan ideklara itong emergency para ho masolusyunan natin itong problema natin at hindi na humantong sa nangyari noong 1990s.

SEN. WIN: Gerry, nakikita ko hindi pa tayo sa ganung punto. Importante lang na ang ERC at DOE, ito parang Batman and Robin ito ng enerhiya ay laging magka-tandem sa kanilang ginagawa. Bibigyan ko kayo ng halimbawa, dahil patuloy na lumalaki ang konsumo ng ating kuryente lalo na pagbubukas ng ekonomiya pero ang pag-apruba ng planta, dumaraan din sa ERC na kailangan din sila ay meron ding pahintulot sa pagpapatayo ng bagong planta. So kahit na alam natin na kulang sa kuryente, pero kung mabagal ang papeles ay talagang hindi papasok ang bagong suplay. Pero pagdating naman sa investors dahil marami akong kausap na mga investors talagang gusto nilang mag-invest ang gusto lang nila ay bilisan ang pagtakbo ng mga papeles.

Q: Kailangan pa po ba ang bagong batas diyan, Sen. Win o administrative lang mapuputol na ang red tape diyan?

SEN. WIN: Tama ka, Anthony, administrative lang ito. Sa mga huling briefing ng DOE at ERC, aminado sila na may mga batas na pwede nilang gamitin lalo na ang EVOSS, yung Energy Virtual One Stop Shop, na binigyan natin ng dagdag kapangyarihan at pondo ang DOE at ERC para matanggal at talagang tuluyang mawala ang red tape.

Q: Dito po ay under pressure na tayo sa energy situation natin. Kung sa papeles pa lang at dokumento ay aabutin ka na ng siyam-siyam ay pagtatayo pa ng planta, pinakamabilis po diyan limang taon. So maghihintay tayo ng limang taon para madagdagan ang power reserve natin. May naiisip po ba kayong paraan, Senator, yung mabilis lang, in a matter of months or few years lang ay gagana na ang isang magpo-produce ng kuryente?

SEN. WIN: Diyan papasok yung whole of government approach na sinasabi mo, Gerry. Dahil isa sa pinakamabilis na teknolohiya na ipatayo ay ang solar dahil wala nang masyadong mechanical items ito. Ilatag mo lang ay tatakbo na yan. Pero kailangan mo rin diyan kausapin ang LGU, kailangan mo rin kausapin ang Department of Agrarian Reform. Kailangan mong kausap ang Department of Agriculture. So marami bago ka makapagpatayo ng solar ang dami mong kausap pagdating mo dito. Diyan na papasok ang whole of government approach. At yan din ang nasabi natin na kung gusto ho nating gamitin ang ating renewable energy ay dapat mag-usap-usap na ang mga ahensya para hindi maantala ang pagpapatayo ng renewable energy.

Q: Mangungulit ho tayo dito Senator Win kasi walang energy eh, parang walang energy ang energy natin. Kailangan natin mangulit dito, buti na lang andyan pa rin kayo sa Committee on Energy.

SEN. WIN: Maraming salamat, Anthony. Ako naman kampante naman ako dito sa bagong pamunuan ng DOE at ERC dahil mga naka-trabaho natin sila at alam natin ang kakayahan nila at alam ko na alam nila ang problema at tingin ko mabibigyan din ng solusyon itong mga red alert na nararanasan natin. Halos taun-taon na nararanasan natin.

Q: Panghuli na lang Senator, yung nuclear ho ba talagang kakalimutan na natin yan?

SEN. WIN: Nagbago ang ihip ng hangin Gerry. Sa lahat ng nakakausap ko sa international experts, sa lahat ng nababasa ko, nagbago na ang ihip ng hangin dahil sa Russian invasion. Dahil ang gas malaking supplier ng gas ang Russia. Pero nung nagkaroon ng invasion, ang gas na ito ay hindi na natin mabili, hindi na rin nila masupply kaya ang sabi ng mga bansa, hindi na tayo pwedeng umasa sa gas. Ang tinitignan ng mga bansa ngayon ay nuclear. Pero yung mas bago, hindi na kagaya nung dati. Hindi na kagaya nung dati na lumang teknolohiya, yung mas maliit, mas moderno, mas ligtas.

Q: Meron na palang mga ganun, ano yun mga modular nuclear plant?

SEN. WIN: Tama, tama, yung mga modular nuclear power plant. Maliit lang siya less than 300 megawatts at hindi na aabutin ng 10 taon para ipatayo, mga dalawa o tatlong taon kaya nang ipatayo.

Q: Mura lang?

SEN. WIN: Actually hindi siya ganun kamura dahil bago pa lang pero sa mga research ko may mga apat o limang kumpanya nang pumapasok sa mga ganito kaya kapag naglaban-laban yan bababa ang presyo.