DZBB BANTAY BALITA SA KONGRESO INTERVIEW KAY SEN. WIN GATCHALIAN KASAMA SINA NIMFA RAVELO AT ISA UMALI HINGGIL SA 2023 BUDGET, RP-US MTD, POGO

Q: Tungkol po doon sa panukalang budget, Sir, maraming beses nating tinackle dito sa programa lalo na yung sektor ng edukasyon lalo na nung pandemya. Hindi ho ba before the pandemic mababa na ang kalidad ng edukasyon batay sa international na pagsusulit. Nagkaroon pa ng dalawang taong pandemya lalo nang lumaylay. Ngayon po ang tanong, Senator paano po ito babawi sa pamamagitan ng budget allocation sa 2023 na unang binalangkas po ng Marcos Administration, kung okay lang po sa inyo Senator magkano po ang inilaan at paano iaahon ang ating edukasyon?

SEN. WIN: Nimfa, maganda ang tanong mo pero ang hirap sagutin dahil tama ka ang ating sektor ng edukasyon ay nahaharap sa isang matinding hamon dahil nga ngayon lang tayo nakakabalik sa normal at ngayon lang nagbukas ang ating mga paaralan. Kung matatandaan natin itong school year lang tayo nagbukas ng ating paaralan, two years nakasara ang ating mga eskwelahan at mahirap sagutin dahil bigyan kita ng halimbawa. Nung nag-interpellate ako ng budget ng DepEd, lumalabas na P430 billion ang kailangan natin para sa classrooms lang. Ang kabuuang budget ng DepEd, hawak ko ngayon ang papel, is P678 billion. Pero ang kakailanganin na classrooms alone, para makahabol tayo is P430 billion. Pero ang nailagay lang ngayon is close to about P15 billion,hindi ganun kalakihan. Talagang dapat bumalik tayo sa basics. Ang nakikita ko dito, dapat mag concentrate muna tayo sa Reading and Math dahil lumalabas almost 90% ng ating 10-year-olds hindi marunong magbasa. Kung hindi ka marunong magbasa, hindi ka rin marunong magbilang. So bumalik muna tayo sa basics. Turuan natin silang magbasa. Turuan natin silang magbilang para pagpasok nila ng senior high school ay mas madali na sa kanila.

Q: Doon po ba sa inyong pagdinig sa Senate, doon nakasentro ba ang curriculum ng K-12? Yung Reading and Math kasi may mga reklamo din ang mga magulang na ang dami dami hong subjects na napupuno ng gawain ng mga bata, hindi maka-concentrate particular dito sa Reading at Math?

SEN.WIN: Tama ka diyan, hindi lang estudyante, pati teacher hindi maka-concentrate so kung pwede nating bawasan ang tinatawag na competencies, ito ay ang mga pinag-aaralan ng bata, mas maganda. At ito ang ginagawa ngayon ng DepEd. Meron na silang isang, kilala ko ito, si Dr. Gina Go na expert sa education at siya ang itinalaga para pag-aralan ang curriculum natin. Maraming bagay ang nasa curriculum eh so dapat mapag-aralang mabuti yan dahil dugtong-dugtong yan hanggang senior high school. So in short, ang tinitignan din natin sa aming K-12 review. Actually may good news tayo, binuo na ngayon ang EdCom, yung Education Commission. Marami kaming titignan, isa na rito ang curriculum ng bata.

Q: Good. Kasi yun din po ang maraming nagtatanong mga kumukuwestyon din, dahil iba na rin talaga ang sitwasyon ngayon, Senator. Isang punto lang ako kasi nitong mga nakalipas na araw, maraming pumuri po sa inyo dahil napansin nyo ang slow ng disbursement ng DepEd. Sa palagay nyo po ba paano ito makakaapekto sa pagsala po o pagbusisi po ng bicam sa pondo ng DepEd sa 2023?

SEN.WIN: Oo, ang DepEd ang nakakuha ng pinakamalaking budget sa national budget. Almost 12 percent sya ng total budget. At isa sa mga problema ng DepEd is paano gastusin ang kanilang budget. Kaya ito ang binabantayan naming mabuti dahil kung naglagay tayo ng pondo diyan, hindi magagastos, sayang naman. So binabantayan naming mabuti yan at nagbibigay din tayo ng suhestyon kung paano magastos mabuti, yung budget na inilagay sa DepEd.

Q: Pero kung kayo po ang tatanungin, satisfied na ho ba kayo sa binigay na budget sa DepEd? Siempre po pag-usapan na rin natin, isingit na rin natin ang confidential fund. Kasi nabasa ko nung isang araw may binabanggit si dating Senator Franklin Drilon yung napakalaking CIF daw baka maaaring gastusin sa iba't ibang mga bagay na hindi naman talaga kinakailangan. Halimbawa yung sa mga troll baka daw maabuso pati yung may binanggit pa si Sen.Drilon yung sa Oplan Tokhang, your thoughts po?

SEN. WIN: Nabawasan ang confidential fund ng DepEd, from P150 million to P30 million at ako ang pananaw ko dito, ang confidential fund at intelligence fund, legal yan. At mayroong safeguards, may mga mechanisms para bantayan ang paggastos nitong confidential or intelligence fund. So ano ba itong mga mechanisms para bantayan. Una, dapat aprubahan at mag-submit ng report sa ating Pangulo. Pangalawa, dapat magsubmit ng report sa Kongreso. At pangatlo, ino-audit ito ng Commission on Audit. Ngayon ang Senado ay nagbuo na ng isang Oversight Committee para dito bubusisiin ang paggastos ng confidential fund.

Q: Sir, para lang masundan ng ating mga kababayan.Yung sa kabuuan ng national budget, mahigit P9 billion ang confidential at Intelligence fund. Ngayon doon sa mga ilang nakwestyon ay ang confidential fund ng ilang civilian agencies like ng Department of Education, DSWD, ang tanong ko po doon, bakit kailangan kasing ilagay na confidential, bakit hindi yung naka-line item para alam natin ang patutunguhan. Kasi kapag confidential fund parang discretionary fund nila yun, hindi natin makikita, hindi naka-itemize ang paggagamitan, Senator?

SEN.WIN: Oo, yung for example yung confidential fund. Ito hinihingi ito ng mga departamento kung kakailanganin nila para magawa ng maayos ang kanilang trabaho. For example, may mga agencies na kailangan gumawa ng surveillance. Yung confidential funds normally ginagamit yan sa surveillance, ginagamit yan sa information gathering, ginagamit yan sa paglaban ng krimen. For example, nung mayor ako meron din kaming intelligence fund sa Valenzuela at ginagamit namin ito sa buy-bust operations kasi for example may buy-bust operations at kailangan ng marked money kasi magpapanggap yan na bibili ng droga. Doon namin kinukuha para ibigay sa mga kapulisan na gumagawa ng buy-bust operation.So may mga legitimate, may lehitimong operasyon para malabanan ang laganap ng krimen. Typically itong mga intelligence at confidential fund sa paglaban ng krimen eh. Kaya kung merong isang departamento hindi lang naman DepEd kundi iba pang departamento na tingin nila kakailanganin nila gumawa ng ganitong hakbang para labanan ang krimen sa kanilang sektor, pwede silang mag-request, ang importante lang dito para sa akin, yung safeguard na hindi ito magagamit sa hindi maayos. So maganda yung suportado natin ang pagbuo ng oversight committee sa Senado para doon isubmit at doon bubusisiin kung tama ba ang ginagamit nila sa confidential fund.

Q: Most likely mukhang pagbibigyan naman ng mga mambabatas itong CIF pero Senator naisip ko lang hindi ba pwedeng lagyan ng cap yung amount na ibibigay?

SEN. WIN: Pwede. In fact, doon nga sa DepEd nabawasan from P150 million to P30 million so pwedeng mabawasan, pwedeng tanggalin like for example sa Energy Regulatory Commission kusa silang nagtanggal ng confidential fund depende yan sa pananaw ng namumuno ng ahensya at yan ang dapat i-justify kapag nagkakaroon ng hearing.

Q: Sen. Gatchalian, doon nga po nabanggit ninyo yung sa DepEd budget, confidential fund from P150 million down to P30 million pero Sir, bakit po pinayagan pa rin po ninyo yung P30 million sa DepEd kasi sinasabi kasi ang mga teacher kanina ng taga-Sta.Cruz, Laguna daw nahulihan ng droga. Tapos po merong sinasabi na narerecruit daw ang mga estudyante, namumundok pero bakit po ninyo ipinayag ang confidential fund gayung ang intensyon po na masawata ang ganung pagdadala po sa mga teacher at estudyante sa krimen ay trabaho po ng PNP o ng military?

SEN. WIN: Nimfa, joint yan na trabaho yan dahil ang eskwelahan parang ang set-up natin dito sa ating bansa. Ang eskwelahan jurisdiction yan ng DepEd at lahat ng nasa eskwelahan DepEd ang may responsibilidad diyan at alam ko rin na may mga krimen sa loob ng mga eskwelahan natin, child abuse, drugs, human trafficking. Ako bibigyan ko ng example sa Valenzuela meron kaming human trafficking cases at talagang nangyayari yan at ang realidad ay nangyayari ang krimen sa ating mga eskwelahan at ang justification ng DepEd, nung lumapit sila at humingi ng confidential fund ay para masawata itong mga krimen na nangyayari sa schools natin. Sa laki ng schools natin ang dami nating schools, almost 60,000 plus ang schools natin, 23 million students, marami talagang information gathering para malaman kung sino talaga ang gumagawa nito.So ang punto ko dito, ay nasa management yan kung tingin nila ay makakatulong ang confidential fund sa kanilang trabaho.Nasa management yan para humingi at i-justify, iexplain nila, ipaliwanag nilang mabuti kung saan nila gagamitin at pinakamahalaga yung pagrereport sa Kongreso kung saan gagamitin yan. At yan ang pinakamahalaga, yan ang check and balance natin. Pwede ka humingi pero kung nakita ng Kongreso na hindi tama ang pinaggagastusan mo pwede rin itong ma-deny at pwedeng magkaroon ng issue.

Q: Sir, yung binanggit po ninyo na explanation para sa DepEd, yun na rin generally ang explanation sa ibang agency kasi kasama din sa CIF na P4.5 billion na CIF ng Office of the President.

SEN. WIN: Yes. Yung confidential at intelligence fund sa Office of the President, sa aking karanasan, laging meron silang ganyan dahil ginagamit nila yan for example sa anti-insurgency. Mas malaki naman ang sakop ng Presidente, sakop niya lahat ng problema ng bansa. For example, yung issue sa West Philippine Sea, yung issue natin sa anti-insurgency, issue natin sa drugs, halos lahat yan problema ng presidente at dyan ginagamit yan para masawata ang mga ganitong issues.

Q: Sir, nagrealign ang Senado ng P172 billion from the confidential fund, ano ang guarantee na ang inyong pasya ay mananatili sa bicam committee. Halimbawa na yung sa DepEd na P150 million nga na down to P30 million, eh hindi nga nawawalan ng sipsip pagdating sa bicam, baka i-push ng ibang kaalyado na ibalik sa P150 yung sa DepEd at iba pang agency?

SEN. WIN: Dahil Senado ang nagtapyas ng confidential fund, obviously ipaglalaban yun ng nag-aprub o nagdagdag. So dun pag-uusapan, sa experience ko sa bicam talagang kasi kung iba ang budget ng house, iba ang budget ng senate, pag-uusapan yan at talagang makikita natin kung paano i-justify at pangalawa, saan kukunin ang pondo dahil tinapyasan at inilagay na sa ibang programa, hindi mo naman pwedeng tanggalin ang pondo sa ibang programa dahil kawawa naman ang ibang programa. So dalawang bagay una yung justification at pangalawa saan kukunin ang pondo.

Q: Sen. Gatchalian, meron lang patanong sa atin si Sir Victor, regarding ito sa Salary Standardization ng government workers kasi i-tataas, ire-review po ng DBM ang antas ng sweldo sa gobyerno sa susunod na taon. Ang tanong ho, hindi ho ba ito kayang maihabol sa bicam conference committee meeting para sa susunod na taon maayos na ang sweldo ng mga manggagawa kasi nasa P12,000 ang minimum wage ang inihihirit nila nasa P33,000.

SEN. WIN: Sa pagkaalam ko ang SSL, laging pinopondohan yan. In fact priority yan. Ang sweldo, benepisyo, retirement ng ating mga manggagawa sa gobyerno yan ang unang nilalagyan ng pondo at sinisigurado na may pondo yan, so ang pagkaalam ko ang SSL wala tayong problema kaya kung papakinggan natin ang mga debate at usapan sa kumite hindi pinapakialaman ang sweldo ng tao dahil automatic yan. Yung pagtaas ng sweldo yan ang pag-uusapan. Alam ko ang issue sa healthcare workers natin tataasan, ako suportado tayo na dapat ang entry level ng healthcare workers natin dapat naman kapantay ng mga guro natin, at yan ang isang bagay na dapat trabahuhin dahil nakita natin kahalagahan ng healthcare workers natin nitong nakaraang pandemya.

Q: Senator, babaling lang kami dahil kayo po ay member ng Foreign Relations Committee tanungin natin nito pong mga nakaraang araw, dahil sa pagbisita ni VP Kamala Harris napag-usapan po na ire-review ang mutual defense treaty sa pagitan ng Pilipinas at Estados Unidos. May sinabi po si Foreign Affairs Sec. Enrique Manalo naman na interesado pareho si Pres. Marcos at Chinese Pres Xi Jin Ping na buhayin ang pag-uusap tungkol sa joint exploration sa West Philippine Sea. Ano ho ang maaring maging role ng Senado? kailangan ba makasama kayo sa pagdedesisyon bilang kayo ang nagra-ratify ng mga tratado?

SEN. WIN: Hindi ko pa alam ang detalye ng kung ano ang aamyendahan sa MTD pero generally ako po ay sang-ayon na dapat i-review. Matagal na itong Mutual Defense Treaty natin. Iba na ang mundo dati, iba na ang mundo ngayon at importante na ma-review natin at mai-update. Maganda ang sinabi ni Vice President Kamala Harris na kung merong problema o may umatake sa ating bansa, tutulungan tayo ng Amerika. Clear yan sa kanilang usapan sa pagitan ni Pangulo BBM at kanya at sa interview nakita ko na talagang idiniin nila na tutulungan tayo ng Amerika kung merong ganitong problema. Ngayon, kung ano ang update na yan dahil isang tratado yan, dumadaan yan sa Senado. Yan ay isang kapangyarihan, ang foreign affairs ay shared power between the executive and the Senate kaya kung mayroong mga ganitong pag-amyenda pagpapalit ng ganitong tratado, daraan talaga sa Senado. Pagdating sa joint exploration, ito hindi daraan ito sa Senado dahil hindi ito tratado pero pwedeng gamitin ng Senado ang oversight para makita kung ano ba itong papasukin ng ating bansa sa pagitan ng China pero tinignan ko na ito noong ako ang chairman ng Senate Energy Committee at mahirap, ang intention maganda, mag-partner tayo at hanapin natin ang langis pero napakahirap at kumplikado dahil sasabihin ng China dapat sundin ang batas nila. Sasabihin natin dapat sundin ang batas natin dahil nasa area namin yan. Nasa Exclusive Economic Zone natin, so dito hindi nagkakaintindihan at ako hindi talaga tayo pwedeng pumayag na gamitin ang batas nila dahil parang sinasabi natin na sa kanila yan.

Q: Saka yung hatian Sir ng makukuha.

SEN. WIN: Correct. So may problema pagdating sa kung anong batas ang gagamitin at ako dapat idiin natin na batas natin ang gagamitin. Sharing natin 60-40, atin ang pinakamarami. Gagamitin natin, kumbaga yun ang minimum bago tayo umusad.

Q: Paano po magkakaroon ng active role dito ang Senado? Doon sa Mutual Defense Treaty pwede ho bang sa pag-uusap kasama na agad ang Senado?

SEN. WIN: Magandang tanong yan. Sa LEDAC at very active ang LEDAC at regular ang meeting at napag-uusapan. Ang ayaw natin ay magkaroon ng hindi pagkakaintindihan sa dalawang panig kaya pagdating sa ganitong usapan pinakamaganda dyan, pag-usapan na sa LEDAC.

Q: Maganda nag trajectory nito yung pagpapalakas ng relasyon sa Estados Unidos

SEN. WIN: May mga items kasi na hindi klaro like for example, in case of invasion, di ba may mga interpretation issues in the past? Ano ba ang ibig sabihin ng invasion? sa Mainland ba papasok ba sa exclusive economic zone? papasok ba o kapag pumasok ba sa karagatan natin o territorial waters natin invasion na ba yan? May mga ganitong issues eh dapat klaruhin.

Q: Sir, last question galing po sa texter natin makakapagrekomenda na raw ba kayo ng total ban sa POGO?

SEN. WIN: Malapit na Nimfa pero makikita natin, ito ang naging takbo ng third hearing nag-focus tayo doon sa third party auditor na ipinatawag natin. Dahil itong 3rd party auditor ito ang magsasabi kung magkano ang kita ng gobyerno at kumuha nga tayo ng 3rd party auditor para mas maganda at mas accurate ang datos na ibibigay sa atin pero natuklasan natin na itong 3rd party auditor unang-una hindi nagbabayad ng tamang buwis pangalawa hindi mahanap hanap kung saan ang opisina. Pangatlo, yung foreigner, yung developer walang website at hindi na-validate kung tama ang isinumite niyang dokumento so maraming tanong kung itong 3rd party auditor ba ay tama ang ginagawa at lehitimo at lumalabas parang hindi. Kung ikaw hindi ka nagbabayad ng buwis, bogus ka na dahil nagtatago ka sa batas at sa gobyerno so nakikita ko hanggat ang PAGCOR kasi, ang trabaho niya kumita at sa kabilang banda nagreregulate din siya naghihigpit so napakahirap para sa isang ahensya na sa kabilang kamay mo naghihigpit ka at sa kabilang kamay mo kumikita ka. At nakita nga natin yung mga bonuses na binibigay nila sa sarili nila halos P1 bilyon so yan ang isang problema na hanggat ganito ang setup na ang regulator at operator ay iisa napakahirap isawata o napakahirap mapigilan ang krimen na nangyayari sa POGO.

Q: Paano raw workers lalo na Filipinos?

SEN.WIN: Tama ka, isa yan an bibigyan natin ng focus, hindi natin papabayaan ang 23,000 na kababayan natin na nagtatrabaho sa POGO. Ang kagandahan dito, marami sa kanila IT experts kaya pwedeng lumipat sa BPO pero ganun pa man sisiguraduhin natin na hindi sila mawawalan ng trabaho dahil makikita natin, umabot sa halos 200,000 ang nagtatrabaho sa POGO, ang mga kababayan natin doon nasa 20,000 lang. Karamihan mga foreigners, karamihan Chinese na nade-deport. Nakita ko halos 60 plus ang na-deport nito lang. So ang punto ko dito, ang nakikinabang pagdating sa trabaho, karamihan mga foreigners, Chinese din, kaya pagdating sa trabaho di pabor sa atin, dahil ang binibigyan ng trabaho ibang nationality.

Q: Kelan mae-expect ang committee report?

SEN.WIN: Sinusubukan namin bago matapos ang taon pero makita naman na natin kung ano ang takbo ng usapan, pero pipilitin namin within the year maibigay na ang committee report.