Transcript of Interview Senator Risa Hontiveros with Jeff Canoy and Johnson Manabat, Sakto at DZMM Teleradyo
November 28, 2022

Q: Yung update lang sa kaso ng scamming sa Myanmar, para po sa mga hindi nakakaalam ano po ba ang nangyari?

SRH: Well ang nangyari dito, nagsimula na parang napakainosente lang, Galing sa Facebook ang announcement ng job vacancy, hiring sa Thailand daw. Mga Facebook pages ito gaya ng "Filipinos in Thailand," "Pogo Secret Files," tapos parang maganda yung package kasi sagot daw lahat ng plane ticket, yung pagkain nila pati accommodation.

Pero yung totoong nangyari ay talagang nangigising sa mga tanong. Halimbawa paano nafacilitate yung paglabas nila, sa NAIA 3? Kasi inorient sila ng recruiter nila sa mga isasagot, kunyari magtotourist lang sila so pinagpanggap silang turista sa Thailand, may round trip ticket na nga, may open booking pa, pero pinaghanda din sila sa mga tanong ng immigration officer katulad ng bank account, tsaka mga dokumento kung employed ba sa Pilipinas, so kumpleto, may certificate of employment, may mga leave documents pa, kunyari magleleave sa trabaho nila dito, at yun na nga sa Terminal 3 manggagaling.

Sabi nung aming victim survivor, yung aming nagwiwitness dito, si Rita, alias niya, naghahanap yung boss niyang Tsino ng magiging koneksyon sa Bureau of Immigration. Dahil sa ngayon alam na ng marami na itong rutang ibinunyag nila Rita, yung dinaanan nilang mula Thailand papuntang Myanmar, kaya may mga kasamahan sila na sa Malaysia na tumatawid. At dahil ginogroom nitong recruiter si Rita, itinuturo din sa kanya kung paano makalusot sa immigration.

Ang totoong nangyari sa kanila, pagdating ng Thailand, tumawid sa Myanmar, so and nung nangyayari na yun, tinawagan na ni Rita yung kanyang recruiter dahil naguguluhan na siya, kung saan-saan sila pinapapunta, imagine, 7 hanggang 8 oras sila sa daan, wala silang internet, at pakiramdam para silang bulag, hindi na nila alam kung nasaan sila, paano pinatawid sila ng ilog, pinadaan sa masukal na lugar, madilim noon at nakakatakot dahil marami silang armadong lalakeng nakikita na sinasalubong sila sa daan.

So halo-halo na nga talaga ang nasa utak nila dahil hindi nila alam ang nangyayari. Finally pagdating nila sa building, natuklasan nila na yung same building kung saan sila magtatrabaho ay doon din sila titira. Captive talaga sila doon at hindi na nila macontact yung recruiter nila at that point in time. At ang malungkot at nakakatakot, estimated po nila Rita na 31 pa na mga Pilipino ang nandoon pa at kailangan marescue gaya nilang unang 12.

Q: Ang dami pala. Senator, mukhang kabit kabit to no, sabi mo may Thailand at may Malaysia. So Southeast Asian countries. Alam na po ba ito ng mga otoridad sa ibang bansa at ano ang ginagawa ng Pilipinas para matugunan ito? SRH: Nako sana naalert yung mga ibang bansa ano, na tinatarget bilang source ng human trafficking nila at mga bansa na sinsubukang biktimahin sa cryptocurrency scamming operation na ito. For sure kumikilos na ang ating government agencies sa human trafficking na at cryptocurrency scamming operations na nabunyag nila Rita kaya ngayon pa lang nagpapasalamat sa ating mga opisyal gaya ng Department of Foreign Affairs, at yung iba't-ibang labor agencies at sa ating mga kaibigan mula sa iba't-ibang NGO at sa kanilang solidarity networks na silang naging tulay para marescue natin ang ating 12 kababayan na noon ay nasa Myanmar, kung saan may ongoing civil war at military rule na ipinatutupad.

Q: Sa paguusap ninyo kay Rital, wala po bang at one point nagtaka sila na bakit ganito yung proseso, sa tingin po nila, lahat ay lehitimo, ganoon yung pagkalatag ng recruiter?

SRH: Yes. Oo, hanggang puntong pagaalis nila sa landing site nila sa Thailand, at ang tagal tagal na ng binabyahe nila, akala nila legit ito, kasi narecruit sila sa Facebook, may pangakong call center agent or data encoder na trabaho sa Thailand.

Q: At may mga papeles.

SRH: May mga papeles, kumbaga kumpleto ang dala nilang dokumento. So bakit sila magdududa? Yun pala, pagdating nila doon at doon sila nagsimulang ku-montact sa recruiter nila, noong ang haba haba na ng byahe at iba na yung nararamdaman at nararanasan nila, na parang iba to.

Q: Yung recruiter nila, Pilipino to?

SRH: Yes, ang lungkot, Pilipino siya na may pangalan o ginagamit yung pangalan na "Len." Note yung Facebook page ng Len na iyan ay active pa rin. Pero dahil nga sa testimonya na ibinigay o affidavit na inexecute ni Rita ay naipagbigay alam na rin sa mga otoridad ito.

Q: May pagkakakilanlan na ba si Len, at may leads na ba ang mga otoridad kung paano siya matutunton? Medyo marami yung nabiktima niya, since may 31 pa sa Myanmar na hindi pa nailigtas.

SRH: At sa pagkaalam ni Rita, may 2 nauna sa kanya na nagreklamo din dun sa Len na iyon, kaya ang sama ng loob ni Rita at iniyakan pa nga niya ito noong nagsalita siya online sa presscon namin sa Senate noong nakaraang linggo, bakit daw nakapagreklamo na yung mga nauna, pero naabutan pa siya at mga kabatch niya na nabiktima rin nitong Len na ito.

Yung mga alam niyang impormasyon at ebidensya ay nandoon sa kanyang affidavit at sinabi rin ni Rita na handa siyang makipagtulungan sa ating mga otoridad kung magcase buildup sila hindi lang laban kay "Len" pero sa lahat pa ng nasa likod ng operasyong ito para mabigyan talaga sila ng hustisya at masingil yung accountability ng mga taong iyon, hindi lang yung scamming operation mismo, pati yung human trafficking operation mismo dito sa Philippine side, kundi pati yung mga nasa likod ng sindikato na iyon sa side naman ng Tsina at yung operasyon dyan sa Myanmar.

Q: Ano po sa kwento ni RIta, pagdating sa building, kamusta yung trato sa kanila at ano po yung pinapagawa sa kanila.

SRH: Ay grabe, unang una ang pinapagawa sa kanila ay cryptocurrency scamming operation. Naghahanap sila ng mga kliyente na mga biktima sa iba't ibang bansa na unang una, kakaibiganin lang nila pero using false identities, nagpapanggap sila na mid o high level na mga business persons o entrepreneurs, kakaibiganin nila o susubukan nilang mahulog ang loob nung bibiktimahin nila sa kanila.

Kapag nakuha na nila yung kumpyansa, ayan na magshishift na doon sa, "Oh kaya ako ganito katagumpay sa aking career ay dahil nagiinvest ako sa ganitong cryptocurrency investment." Pero exactly yung cryptocurrency na iyan ay scam, so sisimulan nila sa mas maliit na halaga, ilang libong dolyar then ibabalik sa kliyente nila kapag winithdraw pero palaki ng palaki kasi confidence game nga ito. Palaki ng palaki yung hinihingi nilang investment up to that point in time na malaki na talaga yung halaga biglang puputulin nila yung koneksyon. So mananakay ng cryptocurrency scam yung pera ng investor or biktimang iyon and bigla ring puputulin yung akala nung biktima na relasyon diumano na nabuo nila online.

Kapag hindi makadeliver sila Rita, at malamang yung 31 na natitira pa doon, kapag hindi sila makadeliver, ng mga bikitima at pera na nascam nila pinagmamalupitan sila. Yung iba sa kasama nila, alam nila ay sinasaktan, at grabe yung mga banta na ipapa1000 pushup sila, pagbubuhatin ng galon-galong tubig, hahatawin daw ng electric rod at hanggang sa banta na sasaksakin sila hanggang sa mamatay.

So bukas sa mental health threat dahil sa ginagawa nilang scamming operation, sa mga biktima, yung stress din ng ganoong banta, yung outright na pananakit.

Q: I'm sure traumatized po ang mga nakausap ninyo. Ano po ang ginagawa ng gobyerno para matugunan at makarecover sila?

SRH: Nanawagan tayo sa ating mga otoridad at salamat, doon sa DMW na nagsabing iniimbestigahan nila ito, ang OWWA na nagpoprovide ng aftercare lalo na in terms of counselling, yung pagpoproseso sa kanilang trauma na pinagdaanan. Nanawagan din po kami sa mga labor agencies natin na tulungan sa kanilang paghahanap ngayon ng bagong trabaho o hanapbuhay kapalit ng kanilang napakatraumatic na naging diumanong trabaho doon.

Q: Kamusta po ang hearing patungkol sa confimation ni dating NTC Chair Gamaliel Cordoba?

SRH: Well doon po sa hearing namin sa kanya, kung saan itinanong ko nga yng naging papel nila bilang NTC chair sa pagpunit sa franchise ng ABS-CBN. Itinanong ko sa kanila, bilang bagong COA chair, kung papayagan nila na sarili nila o yung magiging opisina nila, a constitutional commission no less, na mapressure muli - tulad ng dati yujng NTC sa ABS-CBN - kung papayagan muli na mapressure ng mga government official, dati si SolGen Calida yun, kung papayag si COA Chair Cordoba na mapressure muli ng ibang government official o entity kahit ito ay lalabag sa tungkulin ng kanilang opisina.

At ang sagot ni Cordoba ay "Hindi po tayo papayag na mangyari ang ganoon." So yan ay isang harinawang pagtatayang na panghahawakan moving forward, pero hindi mabubura yung sabi ko nga noon na ongoing injustice na ginawa sa ABS-CBN na hanggang ngayon ay bitin pa rin, humihingi pa rin ng hustisya. Lalong lalo sa panig ng mga libo-libong, yung 11,000 na nagtatrabaho sa ABS-CBN noon at yung daang libong mga pamilya, yung mga milyon-milyong manonoood at tigapakinig na hindi pa rin tayo sigurado kung nakahanap na ng sapat na mapagkukunan muli ng ganyang inspirasyon, kaligayan at impormasyon pa.

Q: Kelan po yung resumption ng hearing para sa confimation ni Chairman Cordoba?

SRH: Ah nakaschedule na po yung mga susunod na pagdinig ng Commission on Appointments sa mga appointees ngayong linggo, so bukas hanggang sa Miyerkules, at isa si Cordoba doon.

Q: Senator Risa, maraming salamat.

SRH: Ingat po at good morning.