Privilege Speech on Senate Resolution 349
Death of Three Teenagers in the Hands of Law Enforcers in
Brgy. Didtaras, Lambayong, Sultan Kudarat
by Senator Robinhood C. Padilla
December 13, 2022

Video: https://www.youtube.com/watch?v=LAHbARfAUBs

Ginoong Taga-Pangulo, sa ating mga iginagalang na kasamahan dito sa Senado, ako po ay tumitindig base sa personal at kolektibong pribilehiyo upang maglahad ng aking sentimyento sa isang pangyayaring pumukaw sa aking atensyon at damdamin noong nakalipas na linggo.

Sa kalagitnaan ng dilim, makalagpas ng hatinggabi noong ika-isa ng Disyembre, umalingawngaw ang mga nakabibinging putukan ng baril sa maliit na bayan ng Lambayong, Sultan Kudarat. Bago pa man sumikat ang bukang liwayway ay isang kagimbal-gimbal na tagpo ang tumambad sa mga residente ng Lambayong nang mabatid nilang tatlong kabataan ang binawian ng buhay sa nasabing putukan.

Mas masama pa sa isang bangungot para sa mga pamilya nina Samanoden Ali, Horton Ansa, Jr., at Arshad Ansa ang balitang ang mga labi ng kanilang mga anak at mga kapatid ay aabutan na lamang nila sa morgue sa isang ospital. Hindi maipaliwanag ang kanilang hinagpis at galit nang malamang nakitil ang buhay ng kanilang mga kapamilya.

Ginoong Pangulo - ang tanong ng karamihan: ano ang tunay na kaganapan sa likod ng malagim na pangyayaring ito?

Ito po ang bersyon ng ating kapulisan, sang-ayon po sa lahad ni Chief of Lambayong Police, Police Major Jenahmeel Toñacao:

Diumano, lagpas ng hatinggabi noong ika-1 ng Disyembre nang harangin sa checkpoint sa Barangay Didratas ng mga nakadestinong pulis ang tatlong lalaking lulan ng motorsiklo na patungo sa kabayanan. Sa hindi inaasahang pagkakataon ay biglang humarurot diumano ng takbo palayo ang motorsiklo. Ang kahina-hinalang aksyon na ito ang nagtulak sa mga pulis upang habulin ang mga hindi kilalang kalalakihan.

Ayon kay Chief Toñacao naunang nagpaputok ng baril ang mga pasahero sa nasabing motorsiklo nang ma-corner sila ng mga pulis sa karatig na barangay, na siyang naging dahilan kung bakit nakipagpalitan ng putok ang mga humahabol na mga alagad ng batas.

Ayon pa sa ulat, agarang isinugod pa ng mga pulis ang mga biktima sa Evangelista Medical Clinic and Hospital ngunit dead on arrival na ang hatol ng mga sumaklolong doktor.

Dagdag pa ng hepe ng Lambayong, kasamang narekober sa tatlong binatilyo ang dalawang .45-kalibreng baril, isang hand grenade, at isang sachet ng shabu.

Ngunit mahal na Ginoong Pangulo, ang mga detalye ng bersyong ito ng PNP ay pinabubulaanan po ng mga kaanak ng mga biktima.

Maraming bumabalot na agam-agam sa kaligiran ng insidente sa Lambayong. Sa gitna ng masukal na isyung ito, nangingibabaw po ang pagsusumamo ng mga kaanak ng mga nasawi para sa hustisya.

Ang kanilang hiling, maliwanagan ang bawat isa sa atin sa pamamagitan ng paghimay ng naratibo at iba't ibang berso ng kwento bago pa tayo humantong sa madugong insidente na bumawi ng buhay ng tatlong kabataan.

Tulad ng ating paglimi sa isinasaad ng police report, parehong atensyon po ang ating nais ibigay upang makilala sina Sama, Horton, at Arshad at ang kanilang nilisan na buhay bago pa sila maging ulo sa mga balita at pahayagan:

Si Samanoden Mustapha Ali, labing siyam na taon gulang, ay Grade 12 student po sa Lambayong National High School. Bunso sa tatlong magkakapatid at mabuting anak ni Aripoden, isang driver; at Samina, isa pong tindera.

Si Horton Ansa, Jr. ay kilala rin bilang "Mokong". Siya po ay dalawampung (20) taong gulang at 1st year Criminology student ng Southern Mindanao Institute of Technology. Tulad ng kanyang ama at lolo, pinangarap din po ni Horton na maging isang pulis balang araw.

Si Arshad Tingao Ansa, labing walong taong gulang, ay nagsumikap mag-aral sa ilalim ng Alternative Learning System (ALS) Program. Isa po siya sa anim na anak nina Nasser at Soraine, kapwa tindera sa kanilang lugar.

Para sa kanilang mga kapamilya, hindi naiiba sina Sama, Horton, at Arshad sa mga karaniwang binata: palakaibigan, masayahin, at makulit. Sinasabing ang bisyo lamang ng mga ito, tulad ng marami sa ating mga anak, ay ang magdamag na paglalaro ng Mobile Legends at madalas na panunood ng Motorshow.

Kung kaya naman gayun na lamang ang pag-alma ng mga kaanak sa mga sangkot na kapulisan.

Anila, mayroong mga magpapatunay ng mga diumano'y kabulaanan sa naging ulat ni Chief Toñacao sa pangyayari gayundin ang sinasabing naka-rekober na baril, granada, at shabu sa katawan ng mga binatilyo.

Ayon pa sa mga pamilya, mayroon silang mga saksi na nagsasabing hindi mismo sa checkpoint ng Barangay Didtaras nangyari ang habulan kundi sa Poblacion, kung saan rumeresponde ang ating mga pulis sa di umano'y naulat na kaguluhan.

Ang mas nakababahala pang ulat mula sa isa sa mga kamag-anak ay sinakal muna ng mga pulis gamit ang sariling damit ang isa sa mga nasawi habang ang isa naman ay nagtamo ng mga tama ng bala sa magkabilang palad - patunay na nagtaas na ito ng kamay, na hudyat ng pagsuko, bago pinagbabaril ng malapitan.

Masidhi din po ang hinagpis ng kaanak ni Horton Ansa Jr., partikular ng ama nitong si Patrolman Horton Ansa Sr., na isa rin pong pulis na nakadestino sa isa sa mga bayan sa probinsya ng Maguindanao. Sinasabing mayroong mga indikasyon na ang tatlong biktima ay binaril ng mga pulis nang malapitan.

Dagdag pa po ni Patrolman Ansa, imposible ang pahayag na nakipagpalitan ng putok ang binata sa mga alagad ng batas sapagkat dadaan pa lamang sa training ang kanyang anak tungkol sa paghawak ng armas bilang bahagi ng kanyang kursong criminology.

Sinisita din po ng ama ang naging proseso sa paghawak ng kaso ng mga binatang napaslang sapagkat aniya, walang naganap na post-investigation ng mismong crime scene.

Hindi po natin gustong madagdag lamang sila bilang ng mga nasawi sa katimugan ng bansa na kadalasa'y ipinagkikibit-balikat na lamang ng marami dahil sa "normal" naman ito sa lupang pangako.

Ginoong Pangulo, ayon sa isang Statement ng apatnapu't-pitong (47) civil society groups noong inilabas noong ika-17 ng Hunyo 2021, mula noong 2017, mayroon na pong higit sa 80 na Moro na napaslang sa probinsya ng Region XII na naging biktima ng extra-judicial killings na kagagawan ng mga 'goons' na pulis at mga vigilantes sa nakalipas na apat na taon.

Anila, mayroon daw bang 'widespread' at 'systemic killings' na tumatarget sa mga komunidad ng mga Moro sa mga bahagi ng Region 12 o Soccksargen?

Noong ika-16 ng Hunyo 2020, naghayag ng pagkabahala ang parliyamento ng Bangsamoro Transition Authority sa sunod-sunod na patayan sa rehiyon at kalapit mga probinsya sa pamamagitan ng isang resolusyon, na inihain ni Sister Aida Silongan, miyembro ng parliyamento. Binigyang diin rin ni Mohagher Iqbal, co-author ng resolusyon, at Chair ng Moro Islamic Liberation Front's Peace Implementing Panel, na ang ilan sa mga biktima ng EJK ay mga miyembro ng MILF.

Ginoong Pangulo, noong nakaraang linggo ay inihain po natin ang Resolusyon Bilang 349 upang magkaroon ng imbestigasyon, in aid of legislation, upang busisiin ang tunay na pangyayari sa likod ng pagkamatay ng tatlong kabataan sa Lambayong, Sultan Kudarat. Layon din po nating usisain kung ano ang tunay na pangyayari. Bilang panghuli, layunin natin ang pagpapaigting ng kapayapaan at pagbibigay-proteksyon sa mga komunidad ng ating kapatid na Moro.

Ginoong Pangulo, ako po ay nagpapasalamat kay Sen. Raffy Tulfo sa kanya pong sinabi na siya po ay susuporta sa hakbangin na ito. At tayo rin po ay nagpapasalamat kay Sen. Ronald 'Bato' dela Rosa sapagkat siya po ay nagbigay din po ng kanyang salita na ilalabas po natin ang katotohanan sa ganap na ito. At tayo din po ay nagpapasalamat sa pamilya ng tatlong binata na ito sapagkat nailibing na po ito Mahal na Pangulo, pero pumayag po silang ma-exhume ang mga katawan ng mga batang ito upang maisagawa po ng NBI ang autopsy. Kaya po natin ito ginagawa, tayo po ay nakiusap sa NBI na gawin ito dahil ayaw po natin na magkaroon ng biased na imbestigasyon. Dahil alam nyo po mahal na Pangulo, ako po ay estudyante rin po ng Criminology. Bagamat ako ay graduate ng criminology, ako din po ay nangarap maging pulis. Yan ang aking sinagawa at tinapos ko po ang kursong yan noong ako po ay lumabas sa Bilibid. At natapos ko po yan at graduate ako ng criminology. Idol ko po ang mga pulis. Kaya masakit po sa akin pag may ganitong mga balita na ako po ay parang nadidismaya sapagka't para sa akin, ang isang pulis, yan po ay ehemplo, yan po ay living heroes. Sila po ang ating tagapagligtas. Kaya nga po pag nakakita ako ng patch dito nakalagay Tagapagligtas, ako po ay talagang tuwang tuwa. Kaya mahal na Ginoong Pangulo, ang hiling ko po, ay magkaroon po tayo ng patas na imbestigasyon dito sapagkat patunayan po natin na mahal natin ang kabataan, maging Kristyano man, maging Muslim man, maging Lumad man, dapat po pantay-pantay maging sila man ay nasa malayong lugar.

Maraming salamat po Ginoong Pangulo.