TV Patrol interview ni Sen. Win Gatchalian ukol sa Malampaya at West Philippine Sea

Q: Kapag naubos ang Malampaya, lagot tayo dahil magreresulta sa malawakang brownout dahil maraming plantang naka-angkla sa Malampaya. May danger ba na tayo ay magkaroon ng massive brownout if it runs out of natural gas?

SEN. WIN: Meron na tayong contingency measure ngayon because nag-umpisa na ang mga construction ng importation terminal so ibig sabihin kahit mawala ang Malampaya, pwede nang mag-import ang pribadong sektor ng natural gas. In short, hindi tayo magkakaroon ng brownout pero mahalaga ang West Philippine Sea sa atin dahil kapag titignan natin ang potential volume ng oil and gas doon, pagdating sa oil, pwede niyang i-supply ang ating ekonomiya ng almost 17 years based on the DOE data. Pagdating naman sa gas, based on the data ng DOE, pwede niyang i-supply ng close to 600 years, ganun kalaki ang potential ng West Philippine Sea. Of course, ang caveat dito mag-eexplore pa, pwedeng lumiit yan pero for sure, based on initial potential, 17 years for oil and 600 years for gas, ganun kalaki ang potential. Kaya hindi marami sa ating mga kababayan, naiintindihan ito. Nakikita lang ang isda, mahalaga rin ang isda pero ang importante yung nasa ilalim. Mahalaga dito ang oil and gas.

Q: Ano ang suggestion mo? Sa Malampaya walang problema, just in case we can go on with importation?

SEN. WIN: Yes, nag-umpisa na. Nag-umpisa na ang First Gen, nagko-construct na sila at they will be online before the depletion ng Malampaya. This is around in 2024. So in other words, hindi tayo magkakaroon ng brownout pero ang nawawala sa atin ang potential dahil nga nagkaroon ng suspension ng exploration doon, hindi tayo nakaka-explore pero noong last year, noong 2020, October, ni-lift na ni President Duterte ang suspension so pwede nang mag-explore. So ganito kasi 'yan, meron na 11 potential service contracts in West Philippine Sea. Ang anim walang problema yan, nasa loob yan ng ating exclusive economic zone, pwede tayong dumiretso mag-explore diyan. Walang problema. Yung lima, nasa loob ng economic zone natin pero nasa loob din ng tinatawag na nine-dash line so dito nagkakaroon tayo ng isyu. Ngayon, ito ang aking suggestion, kung ako ang tatanungin, sa palagay ko, kahit na nasa loob yan ng nine-dash line, ipagpatuloy natin ang exploration dahil nasa loob yan ng ating exclusive economic zone. According to UNCLOS, lahat ng natural resources diyan, pwede nating i-explore at i-exploit. Pwede nating gamitin yan para lumaki at tumatag ang ating ekonomiya. So yung lima na nasa loob ng nine-dash line kahit nasa loob yan, tayo pa rin ang may karapatan na mag-explore diyan at dapat ipagpatuloy natin.

Q: Sabi ni Secretary Cusi, meron silang ia-award na service contracts within the West Philippine Sea, hindi ko lang natanong kasi may classification pala na nasa loob ng EEZ at saka anim within the EEZ lang, hindi ko alam saan ang tinutukoy niya pero mag-aaward daw sila?

SEN. WIN: Pwede pa sila mag-award. Malaki pa yan. Marami pang hindi naaward, aside from that 11, marami pa so pwede pa silang mag-award ng service contracts. Pero ang pinaka nagiging isyu dito ay yung lima na nasa loob ng nine-dash line, kasi nga inaangkin ng China lahat ng nasa loob ng nine dash line. So kahit na nasa loob siya ng ating EEZ, sinasabi nila sila ang may jurisdiction dahil nasa loob ng nine-dash line. Ang aking pananaw diyan, hindi tama yun dahil nasa loob yan ng EEZ natin and according to UNCLOS, according to arbitral award, tayo ang may karapatan na mag-explore diyan. Tayo ang may karapatan mangisda at tayo ang may karapatan mag-explore at mag-exploit ng oil and gas.

Q: In a sense, tama si Carpio, hindi natin dapat hayaan ang China na i-bully tayo. Hindi dapat idinedeklara ni Presidente na ang China ang in-control sa West Philippine Sea, mali daw yun, hindi daw dapat aminin yun dahil tayo ay may parte din dun.

SEN. WIN: Malinaw sa UNCLOS at malinaw sa arbitral award. Itong arbitral award, ito ay pinanindigan ng ating Pangulo doon sa United Nations General Assembly. Sabi niya hindi yan pwedeng mawala parte na yan ng international law. Having said that, dapat ipagpatuloy natin ang exploration at exploitation ng oil and gas. Lahat ng EEZ natin so kahit na may pumasok doon sa tinatawag na nine-dash line, sabi ng arbitral ruling, yang nine-dash line walang basis yan. So tayo, ipagpatuloy natin ang exploration and exploitation ng oil and gas. Kasi nga yung langis 17 years hindi na tayo kailangan bumili sa labas kung maha-harvest natin. At yung gas kung totoo man yun, 600 years for the next two or three generations okay na okay na tayo. So ganun kalaki ang potential ng West Philippine Sea. Kaya meron din itong tinatawag kong energy politics eh. Alam din ng mga bansa diyan na mayaman talaga ito. At proven dahil yung Malampaya nakita naman natin. So nagkakaroon ng energy politics.

Q: It is easier said than done, paano kung may malaking Chinese ships doon at iha-harass sila sa laot?

SEN. WIN: Napakagandang tanong niyan at mahirap sagutin yan. There are two ways of going about it. Number one, pwede tayong pumunta doon na sarili natin. For example, yung Philippine companies natin, yung PNOC pwedeng pumunta doon pero talagang merong posibilidad na iha-harass tayo pero atin 'yan, panindigan natin. Panindigan natin na atin 'yan. Ganyan nangyari sa Vietnam, pinanindigan nila na sa kanila ang oil and gas na nasa loob ng EEZ nila. So panindigan natin, maghanda tayo na panindigan natin. The other one, the second mode, ito yung sinasabi noong 2018 onwards, merong tinatawag na joint exploration agreement with China. So ang solusyon dito ay tayong dalawa na, China at Philippines ang mag-explore at mag-exploit. Pero batas namin ang iiral diyan so kung ano ang batas natin, yan ang iiral. So ibig sabihin sa batas natin, tayo ang majority, 60 percent atin at government law to Philippine law ang iiral diyan. Tayong dalawa na ang mag-explore pero batas namin ang gagamitin.

Q: Which one do you prefer?

SEN. WIN: Ako ang importante sa akin, ma-explore at ma-exploit, magamit natin yun nang hindi natin hinahayaan ang arbitral ruling. So anything, dalawa ang aking criteria, unang-una, dapat ma-explore at ma-exploit natin 'yan, makakuha tayo ng langis at gas diyan. Pangalawa, hindi natin ipapaubaya ang arbitral ruling, tayo dapat ang maging governing law sa area na 'yan.

Q: Papayag ka sige joint tayo pero kami ang masusunod, kami ang magmamando.

SEN. WIN: Batas natin. Kasi yung service contract batas natin yun. Yung service contract, framework niyan batas natin. So sige mag-joint venture tayo pero batas namin ang gagamitin. For example, yung health and safety laws natin; yung enviromental laws natin; yung service contract laws natin. Lahat yun batas natin. Yun ang magiging umpisa. Yun ang alam kong pinag-uusapan ngayon doon. Kung matatandaan mo merong MOU na pinasukan ang gobyerno, ang sabi mag-joint exploration, pag-usapan natin ang detalye. At yun ang dapat pairalin natin na batas natin ang masusunod.

Q: Yung sa kaso ni MVP, yung service contract 72, yun ba ay joint venture o ano yun?

SEN. WIN: Doon sa kanya, alam ko meron silang MOU with a Chinese company, CNOOC, meron silang usapan doon na magpa-partner sila. Ngayon hindi pa malinaw kung ano ang hatian pero sigurado ako na Filipino ang iiral dahil service contract natin yan. Ngayon, kung gaano kalaki sa CNOCC, gaano kalaki sa atin, hindi pa klaro pero ang klaro doon batas natin ang iiral.

Q: Pero yung SC 72, yun yung pasok sa nine dash line, still with EEZ pero pasok sa China nine-dash line?

SEN. WIN: Yes, pasok siya sa nine-dash line.

Q: May listahan ka kung ano ang mga pasok na service contract sa nine-dash line?

SEN. WIN: Meron. SC 54, SC 58, SC 59, SC 72, at SC 75.

Q: Awarded na ba ito?

SEN. WIN: Awarded na ito lahat. Ang nangyari diyan, inaward, matagal na ang iba diyan tapos noong 2015 nagkaroon ng force majeure dahil hinarang nga. Natigil. Hinarang ang mga barko nila. Nag force majeure tapos nag-file tayo ng arbitral case sa The Hague so huminto lahat. So noong 2020, sabi ni President Duterte, tuloy na ngayon. So ngayon pwede na silang mag-explore uli.

Q: Yes, pero walang pumupunta doon dahil haharangin sila ng Chinese ship?

SEN. WIN: Haharangin sila pero marami doon ang mga trabaho na hindi na actual, for example yung engineering research, table research pero of course ang pinakamahalaga diyan, yung pupunta doon ang barko at magdi-drill, yan ang pinakamahalaga diyan.

Q: Pero drilling daw muna but it doesn't follow na kapag nag-drill meron na, exploratory drilling daw ang tawag.

SEN. WIN: Tama. So ang importante diyan pag-aralan muna nila ngayon ang tinatawag na seismic data. Tapos pupunta ang barko nila doon magdi-drill kung meron, kung wala lilipat sila sa iba. So parang ganun ang processing in a nutshell.

Q: Hindi ba pwedeng bubuntutan siya ng Navy ships? Or that incites war?

SEN. WIN: Pwede. I think Coast Guard kasi sibilyan. Commercial operation ito, so Coast Guard. In other countries talagang pinapasunod diyan ang Coast Guard. Kaya doon sa option 1 na tayo ang mag-eexplore, Philippine company, dapat handa lang tayo na suportahan itong mga private companies ng gobyerno pagdating sa proteksyon, pagdating sa pagbibigay let say ng assistance kung may mangyaring karahasan.

Q: Pero kakayanin ba ng pera natin kasi magastos daw yun?

SEN. WIN: Magastos kaya talagang ang gagawa nito foreign companies talaga. Dito sa atin wala pa tayong kakayahang mag-explore. Wala pang Filipino Company that can do it. Lahat yan foreign company, foreign exploration company at foreign capital dahil napakalaki ng gagastusin that's why sa Malampaya kahit na tayo ang majority in terms of share pero ang nag-explore niyan ay Shell at Chevron.

Q: Ngayon Udenna na, pumasok na doon?

SEN. WIN: Pumasok na as a silent partner. Pero yung nag-ooperate Shell pa rin.

Q: Pero ibebenta rin ng Shell? Nabenta na ba o hindi pa?

SEN. WIN: Hindi pa.

Q: Pero ang interesado ay ang MVP group na?

SEN. WIN: Maraming bali-balita kung sinong interesado so hindi ko pa alam kung ano. Yan ay another topic na naman yan, sino ang papalit sa Shell, yun ang critical dahil operator yan. Kung hindi ka marunong mag-operate, paano mo i-operate ang Malampaya baka magkaroon pa ng aksidente.

Q: Pwede naman yung tao maiiwan, yung ownership lang ang magpapalit?

SEN. WIN: Very complicated ito, pwedeng maiwan ang management pero kung yung may-ari hindi alam ang gagawin, mahirap din. Dapat ang may-ari meron ding knowledge diyan dahil hindi ito simpleng negosyo.

Q: So hindi pa pala final. I thought final na ibebenta siya? O hindi pa final ang bibili talagang final na ibebenta?

SEN. WIN: May information ako na final na ibebenta. Sa bibili hindi pa sure.