DZBB One on One Walang Personalan Interview kay Senator Win Gatchalian kasama sina Arnold Clavio at Connie Sison ukol sa suplay ng kuryente at face-to-face classes

ENERGY SUPPLY

Q: Tuloy-tuloy din ang pag-aaral ninyo diyan sa kumite mo, eto na panay na ang announcement ng DOE, National Grid na manipis ang suplay, sa gitna ng pandemic ano ang nakikita nating problema at solusyon dito?

SEN. WIN: Igan, nakakadismaya itong balitang ito dahil nung bago mag-summer at papasok na ang tag-init, nagkaroon tayo ng pagdinig at klaro doon sa pagdinig natin na binigyan tayo ng assurance ng DOE na hindi magkakaroon ng brownout at nasabi nga namin na dapat walang brownout dahil ngayong Hunyo darating ang pinakamalaking bilang ng vaccine. At nakita natin kapag walang kuyente, walang refrigerator, kapag walang refrigerator, mabubulok ang mga vaccine. At nakita rin natin yan sa mga ibang pangyayari na kapag inilagay lang sa hindi malamig na lugar ang vaccine talagang nabubulok siya kaya nagtataka kami dahil binigyan tayo ng assurance pero ngayon nakikita natin ang pag-brownout sa iba't ibang parte ng bansa. At hindi katanggap-tanggap sa atin yan dahil kung nagbigay sila ng assurance dapat panindigan nila hanggang huli na hindi tayo magkakaroon ng brownout.

Q: Ano ba ang nangyari sa kabila ng assurance bakit ho nagkakaroon ngayon ng brownout, Senator?

SEN. WIN: Dito nga nagkakaroon ng problema dahil turuan nang turuan. Dahil napakinggan ko yung presscon kahapon na itinuturo yung generator, kapag tinanong mo ang generator, ituturo si COVID at nagkakaroon ng turuan nang turuan. Kaya maaga pa lang nagkaroon na tayo ng pagdinig para sabihin sa Department of Energy na meron tayong mahalagang aktibidad ngayon at ito yung pagbabakuna. Hindi pwedeng maantala ito at hindi pwedeng mabulok ang ating bakuna na binili. Kaya maaga pa lang binibigyan na natin sila ng notice na maghanda dahil nga alam natin tuwing ganitong Summer nagkakaroon tayo ng aberya sa kuryente. At nakakalungkot dahil itong kasalukuyang DOE patapos na ang termino at hanggang ngayon ganito pa rin ang problema natin sa kuryente tuwing Summer. Parang magtatapos na ang termino nila na ang iniwang legacy ay brownout tuwing Summer.

Q: Wala bang sinubmit sa Senate Committee na progress report sa nagdaang limang taon?

SEN. WIN: Walang naisubmit. Ang ating hinahanap dito ay hindi turuan kundi solusyon. Handa naman po ang Senado na tulungan ang kagawaran na maghanap ng solusyon kung kailangan nila ng batas, pondo o kapangyarihan ay handa tayong ipaglaban yan alang-alang sa tuloy-tuloy na suplay ng kuryente.

Q: Kayo po mismo ano ang nakikita ninyong solusyon kasi parang ito naman tinatanggap na lang ng mamamayan, taun-taon yan na lang ang problema natin? When in fact, sinasabi nila 40-60 years na lang ang natural gas magtatagal sa ating mundo paano ba yun? Ano ang ibang pinaghahandaan nating sustainable energy?

SEN. WIN: Hindi natin pwedeng tanggapin lang ng ganyan-ganyan dahil tayo bilang consumers, tayo ang kumokontrata ng mga power plant, suplay ng kuryente. Very technical ito pero sa simpleng paliwanag, tayo ang consumer at tayo ang kumokontrata para magkaroon ng suplay ng kuryente. Ngayon, ang nangyayari kasi kulang ang suplay kaya ang pinakasimpleng solusyon dito, dagdagan ang suplay. Hikayatin pa natin ang maraming mamumuhunan na magtayo ng planta, magtayo ng mas moderno at episyenteng planta at padaliin natin ang kanilang buhay. Maraming gustong pumasok dito. Ang nangyayari lang kasi dahil nga may red tape, mabagal ang proseso natin, nahihirapan sila magpatayo ng planta. Maraming solusyon, at ang isa sa solusyon na na-identify ay padaliin natin ang buhay ng mga gustong magtayo ng planta.

Q: Maraming gustong pumasok pero dahil sa red tape, ayaw na. Dapat ma-identify sino ang nagkukupit diyan at nagpapahirap? Meron ba kayong iniimbestigahan na mga ganyan kasi sabi ninyo may nagpapahirap para may pumasok na mamumuhunan dito, eh sino ho?

SEN. WIN: Actually meron na tayong batas. Ito ang tinatawag na One Stop Shop. Ito ay napakalawak ng kapangyarihan ng DOE dito at ibang ahensya para labanan ang red tape. At hindi lang One Stop Shop, meron pa tayong Ease of Doing Business Law. So ang ibig sabihin ipatupad lang natin ang batas na ito at siguraduhin na itong batas na ito ay naipapatupad nang maayos dahil itong batas na ito hindi lang tayo ang gumawa nito, buong industriya ng kuryente at ng power sector ang gumawa ng batas na ito para mas dumali ang buhay nila at maengganyo silang mamuhunan sa mga bagong planta.

Q: Yun bang bagong planta, kasama yung plantang nukliyar?

SEN. WIN: Hindi kasama doon, ibang usapan yun dahil mas kumplikadong usapin yun.

Q: Bubuksan ba yung luma o magtatayo ng bago? Ano bang nakakarating sa kumite mo?

SEN. WIN: Dapat nagdesisyon ang ating Pangulo noong Disyembre. Sa aking impormasyon dapat doon siya magdedesisyon pero dahil nga kumplikado ang sitwasyon na ito at meron pa tayong pandemya, tingin ko hindi madali ang pagdedesisyon niya so naantala po yan. Pero ganun pa man marami tayong ibang paraan. For example, yung renewable energy, solar and wind. Ang daming gustong magpatayo dito pati ang natural gas maraming gustong magpatayo. Kung ako ang tatanungin lahat ng gustong magpatayo, i-welcome natin. Buksan natin ang red carpet at mamuhunan sila dahil wala namang ilalabas na pera ang gobyerno, sila ang mamumuhunan.

Q: Pero Senator, may naririnig kayo o alam kayong personal na talagang gumagapang para hindi makapasok ang mga gustong mamuhunan sa atin?

SEN. WIN: In fairness naman wala naman akong naririnig na ganyan. Ang naririnig ko maraming gustong mamumuhunan pero hirap sila sa system natin. Hindi bago yung red tape matagal na ito kaya ang Senado ay nagpasa ng dalawang batas. Ito yung One Stop Shop at yung Ease of Doing Business na dapat gamitin dahil itong batas na ito napakamakapangyarihan ito at marami tayong inilagay na kapangyarihan sa iba't ibang ahensya para labanan ang red tape. At ang Pangulo mismo meron siyang pinirmahan na isang resolution na galing din sa Senado na nagbibigay sa kanya ng kapangyarihan na tanggalin lahat ng mga balakid sa mga nag-aapply ng permit at pagtatayo ng planta.

Q: Sa Kamara meron bang kahalintulad na hakbangin yan?

SEN. WIN: Meron.

Q: Eh di mas mapapadali na ang pag-amend sa ating sistema o red tape.

SEN. WIN: Correct. Kaya ako ang importante ngayon wala nang turuan, kasalanan ni ganito, kasalanan ni ganyan. Maghanap tayo ng solusyon at implementa natin ang solusyon dahil ang iba sa mga solusyon nasa harap na natin at papagalawin na lang po.

Q: Sana Senator meron ding mag-probe deeper on what you are saying na may red tape kasi sabi nga ng iba dito kung alam na raw na may red tape bakit walang napaparusahan?

SEN. WIN: Correct. Kaya yan din ang tinitignan natin sabi ko nga patapos na ang termino nitong Kagawaran dahil nung nag-umpisa ito na ang naging problema natin na tuwing summer matatapos na brownout tuwing summer pa rin. Sabi ko nga kung bakit walang ginawa at matatapos ang termino na ganito pa rin ang problema natin. At maghanap ng solusyon, ayaw ko rin naman ho mag-focus doon sa problema kundi ano bang pwede nating gawin pa sa natitirang 12 buwan para matapos na ang problema.

FACE-TO-FACE CLASSES

Q: Anong senaryo ang nakikita natin sa darating na pasukan?

SEN. WIN: Mahirap sabihin kung ano ang mangyayari kagaya itong COVID-19 nagkakaroon ng iba't ibang variant at nagkakaroon ng iba't ibang anyo. Napakahirap dahil noong Enero at Pebrero nagpasa ng resolution ang Senado para ibalik o buksan na ang face-to-face doon sa mga lugar na walang COVID o tinatawag nating low risk. Pero nagbago noong Marso dahil dumating ang ibang variant kumalat uli kaya hindi natuloy itong face-to-face. Ngayon patapos na ang klase, this coming July tapos na itong klase. Magbubukas tayo uli ng Agosto o Setyembre sana at that time mas maayos na ang sitwasyon at mas marami nang nagpabakuna. Ngayong araw na ito ang umpisa ng pagbabakuna ng ating mga guro at hinihikayat ko po lahat ng ating mga guro na magpabakuna na.

Q: Pero ang premise pa rin na magkaroon ng face-to-face ay sa mga areas na mababa ang COVID?

SEN. WIN: Correct. Tama, tama yung mga zero COVID at low risk areas. At idurugtong ko lang ito dahil sabi ko nga may pasok pa ngayon hanggang July. Alam naman natin lahat ng bata ngayon ay pinipilit nilang mag-aral online so kung walang kuryente at hindi mo ma-charge ang cellphone paano ka mag-oonline.

Q: Saka yung mga work from home.

SEN. WIN: Isa pa yun.

Q: Kaya nga dapat congratulations sa mga grumaduate sa kabila ng mga pagsubok.

SEN. WIN: Correct. Nadagdagan pa ng brownout dahil nga ang mga work from home at nag-aaral sa bahay paano sila magta-trabaho kung walang kuryente?

Q: So anong asahan namin brownout pa rin?

SEN. WIN: Kami, maglulunsad po tayo ng isang pagdinig at titignan natin kung ano ang mga solusyon na pwede nating gawin in the next 12 months dahil dapat tumigil na ito.

Q: Kasuhan niyo ang mga nasasangkot sa red tape na binabanggit ninyo.

SEN. WIN: Oo, yun ang titignan natin. Basta pag nag-umpisa na ang pagdinig natin ay makakabalita kayo.

Q: Agad-agad dapat ang pagdinig.

SEN. WIN: Makakaasa po kayo.