DZBB Bantay Balita sa Kongreso Interview kay Senator Win Gatchalian kasama sina Nimfa Ravelo at Manny Vargas ukol sa power supply

Q: Sa inyong pangalawang hearing, ang report sa inyo magkakasabay-sabay ang preventive maintenance shutdown ng mga planta ng kuryente, magkakaroon ng yellow at red alert sa power supply, anong ibig sabihin nito?

SEN. WIN: Actually tama ka Nimfa sa pagpapaliwanag mo ng saktong-sakto. Kapag yellow alert, ibig sabihin manipis ang supply. Kapag red alert, siguradong may brownout na. So ang ibig sabihin ng red alert may iba't ibang parte sa ating bansa ang mararanasan ang brownout at ito ay nakakalungkot man sabihin, dahil ayoko maging bearer ng bad news pero itong susunod na linggo hanggang August manipis ang supply ng ating kuryente at may mga linggo na baka bagsak tayo sa red alert. So ibig sabihin niyan may mga parte sa ating bansa na magkakaroon ng brownout, particularly Luzon dahil ang pinag-uusapan lang natin itong Luzon Grid. Sa Visayas at Mindanao, wala tayong problema, sobra-sobra ang ating kuryente doon. Pero dito sa Luzon dahil ito ang pinakamalaking isla sa ating bansa, magkakaroon ng red alert, ngayong linggong ito hanggang sa first week of August.

Q: Tinanong niyo ano ang solusyon dito. Kasi kapag kakapusin ng kuryente tatanungin natin dapat may reserbang kuryente kasi ang technology natin ngayon pwede nang magreserba ng kuryente. Reserba at saka ano pang ibang measures na gagawin. Assured ba tayo na merong ginagawa sila para maagapan ang brownout, mag-red alert man?

SEN. WIN: Ito ang nakakalungkot, ito naman ay lumabas sa hearing, hindi kami nakakuha ng direktang sagot sa contingency o sa mga solusyon. Ang katanungan ng mga senador, itong red alert na mararanasan natin sa darating na mga linggo, ano ang solusyon na pwede nilang gawin, pwede ng DOE na gawin. At nakakuha kami ang hindi diretsahang sagot eh, kaya sabi namin bumalik na lang kayo sa susunod na Linggo, may isa pang hearing para bigyan tayo ng isang komprehensibong solusyon sa darating pong ilang linggo. Ako, may mga naisip akong solusyon, for example, pag titignan natin ang dahilan kung bakit may red alert tayo o mataas ang posibilidad na magkaroon ng brownout. Meron dalawang malalaking planta na nagpapasok ng maintenance at ang aming mungkahi nga kung pwedeng kausapin sila at i-delay muna hanggang second week of August. Pangalawang solusyon, meron isang malaking bagong planta, ito yung Dinginin na ang kanyang pasok ay end of July pa kung pwedeng agahan. So ito ang mga solusyon na iminungkahi natin para magkaroon ng short-term solution pero ang long term solution dito para hindi na magpaulit-ulit ay magkaroon ng reserba. Ang problema kasi wala tayong reserba kaya kung may bumabagsak na planta wala tayong pagkukunan. Parang gulong yan ng sasakyan kung ang sasakyan ay ma-flat at walang reserba, ay talagang titigil at titigil yan.

Q: Isa po sa mga problema natin, nabanggit na namin kanina, guaranteed ang kontrata sa mga planta na ito. Mag-supply sila sa hindi, babayaran po natin. Meron po ba sa parte ng legislation na maaaring magawa as a stopgap solution kasi po ang hinala natin nagkakaroon ng sabwatan kung biglang magsasara dahil wala rin naman mawawala sa kanila kung magsasara sila babayaran pa rin sila. Para maiwasan po ang ganitong hinalang sinasadyang magsara para at the end po hindi naman ang taumbayan ang malulugi.

SEN. WIN: Gusto ko lang malinawan nang mabuti. Itong reserba binabayaran natin 'yan, actually wala pang reserba. Pero kapag nagkontrata ng reserba, babayaran natin 'yan, standby lang ang planta doon. Para kapag merong bumagsak, hindi lang naman, yung pagbagsak, hindi lang planta. For example lang may linyang nasira, hindi maka-deliver ng kuryente, meron tayong kukunan ng reserba pero kung hindi tumakbo ang reserba na yan hindi natin babayran yan. Ang babayaran natin ang pag-standby nitong reserba. Ngayon ang katanungan, tataas ba ang presyo ng kuryente o hindi? Sa aking palagay at pag-aanalisa hindi, basta magkaroon ng kompetisyon at bidding. Ang nangyari kasi ngayon, ang sistema ay NGCP direktang nakikipag-negotiation sa mga reserba so walang bidding. Hindi natin alam sino ang pinakamababa basta kung sino ang kausap niya yun ang kukunin niya.

Q: Bakit ganun, ano po bang batas doon?

SEN. WIN: Wala tayong batas sa bidding. Actually yun nga ang gusto kong isabatas. Gawing mandato po ang bidding. Walang batas po doon pwedeng direkta silang mag-negotiate. Let say meron silang kausap pwede silang one-on-one nag-uusap. Ang ibig sabihin nito hindi natin alam kung yan ba ang pinakamababang presyo o hindi. Pero after nitong hearing na ito, ang minungkahi ng ating mga senador, lahat ng reserba dapat dumaan sa bidding. Laban-laban sila, dapat pababaan. Ako marami po akong kakilalang generator na gusto nilang lumaban, actually mas mababa pa sa presyo ngayon. So ang ibig sabihin nito ang reserbang kokontratahin natin, malaki ang posibilidad na mas mababa pa sa kinokontrata ho ng kasalukuyan.

Q: Dito sa Luzon halimbawa 11,000 megawatts ang reserba natin. Ang available 17,000 megawatts pero kapag may mga pumalya, nawala ang 8,000 niyan so kukulangin tayo ng 1,000, doon tayo hahanap ng reserba.

SEN. WIN: Actually ang tanong na yan, tinanong ni Senator Nancy nang matagal, halos 30 minuto kami nagdi-discussion pero gusto ko simplehan kasi hindi na-explain nang mabuti. Simple lang naman ito. Ang ating available capacity, ang pwede nating bilhin ay 15,000. 11,000 ang demand natin...yung capacity, nawawala yan dahil bumabagsak ang planta. Itong May 31 nung nagkaroon tayo ng brownout, halos lahat ng 4,000 nawala kaya pumantay ang supply and demand. At may time pa na bumaba ang supply kaya nagkaroon tayo ng brownout. Kaya ang minumungkahi natin magkaroon ng reserba para madagdagan ang 4,000 na yun. Pwede pang madagdagan ng 2,000. Para kung may bumagsak na planta meron kang additional na 2,000.

Q: Ang reserba na yun, yun ang katungkulan ng National Grid Corporation of the Philippines na siguraduhing andyan ang reserba?

SEN. WIN: Correct. Ang pinakasimpleng visualization diyan ay yung nasabi ko, yung spare tire, yung extra na gulong sa sasakyan. Lahat ng sasakyan ay may extra na gulong...para kung wala ang NGCP na kinontrata, kapag bumagsak ang planta pwedeng ipalit.

Q: Ang ni-report po sa inyo, magkakaroon ng yellow hanggang red alert ay hanggang 1st week of August. Kung magbi-bidding bidding pa po para sa kukunan ng reserba, it will take time. Baka nagba-brownout na tayo.

SEN. WIN: Correct. Yun yung kumbaga pinakaproblema natin dahil ang bidding medyo matagal din. Kaya ang aking mungkahi sa DOE ay kausapin muna ang planta na pwede nilang i-postpone yung maintenance at ang bagong planta, ang daming planta dahil sa report ng media, ang mga gencos, may mga bagong planta na pwede pa silang patakbuhin, ipasok na agad.

Q: Kapag yung iurong ang preventive maintenance shutdown, di ba ang report sa inyo ng DOE, pinakiusapan nila pero wala silang nakuhang commitment, paano natin sila mako-compel, meron bang kapangyarihan ang ang gobyerno na pwersahin na sila?

SEN. WIN: Hindi natin pwedeng pwersahin dahil itong mga plantangito kung talagang babagsak na, babagsak na kahit anong pwersa natin. Ang nakikita ko ang pwede nating gawin ang maintenance dahil may mga buffer naman yan, hindi naman agad na ngayong araw dapat isara na. Minsan gumagawa sila ng remedyo para ma-extend ng konti so in other words dapat makausap mabuti itong planta. Hindi lang ang mga tao, kundi mga may-ari mismo para makakuha tayo ng commitment na i-delay muna ng sandali. Meron mga solusyon kaming nakita sa kumite na pwede nilang gawin. Ang importante ngayon, ang mungkahi ko nga gumawa na ng Task Force kaagad. Gumawa na ng isang anti-brownout task force para ho maupuan ng ibang mga pribadong korporasyon kasama ang DOE at mapag-usapan, ma-program nilang mabuti kung paano maiwasan itong mga brownout sa susunod pong mga linggo.

Q: Nabanggit niyo po kanina na may mga bagong planta pero doon po sa hearing din lumabas na marami na ring planta ang luma at kailangan nang palitan dahil mababa na ang capacity niya na mag-supply ng ipinangako niyang kuryente. Pinag-uusapan po natin ang nababanggit yung reserve na kuryente para sa immediate solution natin, paano naman po sa medium hanggang long-term solution? Dito nagkulang ang DOE. Dito nagkaproblema ang NGCP dahil hindi pinaghandaan. Paano next year na mag-eeleksyon, panahon ng tag-init yun.

SEN. WIN: Magandang tanong yan, Manny. In fact, kinikilabutan ako kapag tinatanong mo yan dahil sabi ko nga tag-ulan na ngayon, maraming tao ang hindi gumagamit ng aircon dahil malamig-lamig na ngayon. Nagkakaroon pa tayo ng brownout. Sa history natin kapag ganitong tag-ulan hindi na tayo nagkakaroon ng brownout. Dahil lumalamig ang panahon at alam naman natin kapag medyo malamig-lamig ang panahon, hindi tayo nag-e-aircon. Tama ka doon ang kinakatakutan ko yung susunod na taon. Dahil ang susunod na taon, unang-una election year. Pangalawa, sigurado ako, makakabalik na tayo sa normal kahit papaano. Hindi na tayo nasa ECQ baka mas mababang quarantine level na. At pangatlo ang mga negosyo, pwede nang bumalik. Ang mga mall pwede nang mag-operate. Ang hotel pwede nang mag-operate so itong mga negosyo na pwede nang mag-operate, kokonsumo ng kuryente. Ang kinakatakutan ko itong darating na bagong taon. Kung ngayon pa lang mababa ang konsumo, nagkakaproblema pa tayo, susunod na taon pa na gaganda ang sitwasyon sigurado ako sisipa ang konsumo. So ang aking nakikita dito, may pagkukulang din ang DOE pagdating sa mga bagong planta. Nakita ko sa istatistika, ang daming delayed na planta. For example marami ang nag-commit na 2019 papasok na sila. Hanggang ngayon hindi pa nakakapasok.

Q: Ano ang delay nun?

SEN. WIN: Maraming dahilan. May red tape, merong iba hindi na-apruba ang kanilang permit. Ang aking pananaw dito dapat gawin ng DOE lahat ng kanilang makakaya para makapasok itong plantang ito. Hindi ako naniniwalang inutil ang DOE. Ang DOE po alter ego ng Presidente, ibig sabihin kung ano ang ginagawa ng kalihim ng DOE, yun din po kumbaga konektado yan sa ating Pangulo so kung meron mang mga problemang hindi niya maresolba, pwede niya itong iakyat sa Pangulo para bumilis ang pagreresolba ng problema.

Q: Ibig sabihin po nagkukulang ngayon si Secretary Cusi?

SEN. WIN: Nagkukulang ang Department of Energy, sabihin ko na ang buong ahensya dahil maraming opisina ito sa loob ng DOE. Pero sa aking pag-aanalisa at ito ipapakita ko ito sa darating na Martes na ang daming planta na delayed ang pagpasok at ang dahilan nito, una red tape. Pangalawa, talagang yung mga permit hindi pa naaapruba. Pangatlo, mga simpleng pagpasok po ng kanilang makina ay nadedelay sa iba't ibang ahensya. Kaya kung ang pangako 2019 papasok, 2021 hindi pa pumapasok talagang magkakaroon tayo ng brownout dahil ang inaasahan nating bagong supply ay hindi pa nakakapasok.

Q: May binanggit din po kayo kanina na yung request sa mga planta ng kuryente na i-delay muna ang kanilang preventive maintenance shutdown, kapag po ba sila ay napakiusapan, hindi tayo magkakaproblema sa kuryente?

SEN. WIN: Mas luluwag tayo. Malaking kaluwagan yan. Tingin ko hindi na tayo magkakaroon ng yellow alert sa aking pag-aaral sa datos, hindi na tayo magkakaroon dahil malalaking planta ito. Like for example, Ilijan, more than 600. Yung Dinginin more than 600, actually itong tatlo more than 600. So malalaking planta ito tapos meron pang mga solar na, ito kakausap ko lang ang Ayala Energy, kakatext lang. Meron silang 300 megawatts na papasok, isang solar, isang diesel. Maraming bagong planta na gustong makapasok pero dahil naiipit sila sa red tape, sa proseso hindi sila nakakapasok. Kaya kung ako ang tatanungin dapat gawin ng DOE ang lahat ng kanilang makakaya. Kumbaga kung kailangan ng miracle gawin nila para makapasok itong mga planta.

Q: Noong nakaraan po nababanggit na itong mga plantang ito hindi kasi nagsa-submit ng kanilang maintenance plan kung kailan sila magsasara, gaano katagal. Ganun po ba nakatali ang kamay nila na hindi nagsa-submit ang mga kumpanyang ito?

SEN. WIN: Hindi totoo yun.

Q: Pero dalawa kasi ang outages, may planned at unplanned.

SEN. WIN: Hindi totoo yun. Sisimplehan ko lang ang explanation, under doon sa rules, sa Grid Code, every October of the year, magsa-submit na ang mga planta ng kanilang maintenance schedule for the following year. So ibig sabihin may tatlong buwan ka para i-adjust. kasi ang rule, lahat ng planta, except for hydro, bawal mag-maintain during Summer season, March, April, May, June, actually apat na buwan yan. Ang dahilan para diyan, dahilan sa rule na yan, dahil nga tuwing Summer Season yan ang pinakamataas ang konsumo natin. So pag pinakamataas ang konsumo doon, wag ka magme-maintain doon. Wag ka magme-maintain ng planta mo doon sa tatlong buwan na 'yan. Sa hydro, wala tayong magagawa dahil walang ulan, di talaga tatakbo ang planta nila. For example yung natural gas, geothermal, coal bawal sila mag-maintain during summer season at yan ay dapat i-submit nila October of the year, October of the prior year so ibig sabihin October pa lang alam mo na ang sitwasyon para sa susunod na taon. At meron yan, in fact nakita ko nga ang maintenance schedule for this year. At ang maintenance schedule na yan dapat sinusundan nila. To make it simple lang talagang nagkakaroon ng turuan dahil nagkakaroon ng turuan sinasabi nila yang maintenance schedule na yan mali yan, dahil sabi ng DOE, pero sinasabi naman ng NGCP tama. Doon tayo nagkakaroon ng isyu. Pero ang maintenance schedule meron yan, sigurado ako.

Q: Meron ba kayong ibinigay na timeline o deadline para po makapagbigay ng contingency plan ang DOE para hindi tayo magkaroon ng brownout?

SEN. WIN: Meron. Itong Martes may isang pagdinig pa tayo at pinagsasubmit natin sila ng isang komprehensibong short-term na contingency plan dahil kailangan natin ng short-term dahil itong problema natin ngayong linggo hanggang 1st week of August. So dapat meron tayong contingency plan lalong lalo na meron tayong vaccination rollout tapos meron pa tayong itong ekonomiya natin ay dahan-dahan nang binubuksan. So importante meron tayong contigency measure para hindi magkaroon ng aberya itong ating vaccination rollout.

Q: On going pa ang registration ng new voters...

SEN. WIN: Oo, electronic na rin. Nakita ko sa Comelec electronic na rin ang kanilang pag-register. Kung hindi mo ma-charge ang phone mo hindi ka makakaregister. Maraming kumplikasyon kapag nagkaroon tayo ng brownout kaya sabi namin sa DOE dapat hindi na sila matulog para maghanap nitong short term solution para maiwasan natin itong brownout.

Q: Sir, nagtaas ang Meralco ng singil. Two sundays ago na na-interview namin kayo sabi niyo malamang yan tumaas ang singil sa kuryente dahil magre-reflect ang May 31 at June 1 na brownout. Ido-double check niyo pa rin ba kung makatwiran ang increase ng Meralco?

SEN. WIN: Nakita ko pa lang yung kanilang pag-increase pero hindi ko pa na-breakdown. Pero ang aking sinasabi ay may posibilidad, posibleng dahilan dyian kapag nagkakaroon tayo ng brownout, numinipis ang supply, at bumibili tayo sa merkado. At kapag bumili sila sa merkado, tumataas ang presyo dahil lahat bumibili sa merkado.

Q: Isa rin ho ba yan sa tatanungin niyo sa Tuesday?

SEN. WIN: Yes. Titignan din natin ang presyo, yung impact ng presyo dahil masakit na nga brownout ka na tapos mataas pa ang presyo ng kuryente mo. Kaya may mga tinatawag nilang domino effect yan. Kaya pinakamaganda talaga walang brownout dahil kung walang brownout di tataas ang presyo, di ka maagrabyado, di ka maabala. Kaya ang industriya ng kuryente long-term yan. Ang nangyayari kasi ngayon short-term, kapag andyan na ang problema, nagkukumahog tayo maghanap ng solusyon pero dapat bago pa dumating ang problema meron na tayong solusyon.

Q: Yung NGCP sabi ni Senator Risa Hontiveros, nagulat ang NGCP nung tinanong ito ni Sen. Risa, may nakita raw siya 2017 hanggang 2018 gumastos ang NGCP sa advertisement, entertainment, representations ng P1 billion. Hindi po natin maintindihan kung ito ba ay ipinasa sa consumers? Ano po ang balak ninyo sa information na ito?

SEN. WIN: Nakita ko nga. Hindi ko pa naiimbestigahan yan na mabuti pero pasalamat ako kay Senator Risa dahil sa kanyang mapagmatyag na ginagawa dahil hindi pwede ipasa sa consumers yan. Kung gusto nila gumastos, let's say gusto nila mag-donate dahil nakikita ko nagdo-donate ang NGCP, kunin nila yan sa kanilang kita kung gusto nila gumastos ng PR, gusto nilang mag-advertise, gusto nilang mag-donate, kunin nila yan sa sarili nilang kita. Hindi pwedeng magdo-donate ka tapos kukunin mo sa consumer. Hindi naman yun ang proseso natin. Ang pwede lang nilang ipasa sa consumer, yung mga tinatayo nilang imprastraktura pero kung gusto nilang gumastos ng iba't iba dapat kunin nila yun sa sarili nilang bulsa.

Q: You will look into it po?

SEN. WIN: Oo, tama, titignan namin yan dahil importante yan malaman natin na hindi ipinapasa sa atin yan. Dahil nga under the rules, hindi yan pwede ipasa yan.