DWIZ OH! IZ sa DWIZ Interview kay Senator Win Gatchalian kasama si Edwin Eusebio ukol sa pagbabakuna sa kabataan, suporta sa malilit na negosyo, eleksyon 2022 at pagtanggap ng bakuna sa iba't ibang bansa

PAGBABAKUNA SA KABATAAN

Q: Kami ay mangangamusta sapagkat may ilan ding nagte-text sa amin lalo na ang mga kabataan na puno ng curiosity and their parents, napag-uusapan na ho ba ang posibleng pagbabalik po ng klase, Senator?

SEN. WIN: Edwin, unang-una narinig ko kanina ang nasabi mong magandang Pasko. Mangyayari lang ho ito kung ang ating teenagers ay mabibigyan ng bakuna. 'Yan po ang isang tinutulak natin dito ho sa ating kumite na siguraduhin na meron tayong sapat na pondo at mabigyan na po ng guidance ang mga local government units kung paano mababakunahan ang mga teenagers. Maraming bansa na po ang nag-umpisang magbakuna ng teenagers. Nasabi ko ho ito dahil ito ay karugtong sa pagpasok ng klase. At marami na po tayong mga magulang talagang gustong-gusto na nilang makapasok sa klase ang kanilang mga anak. At kailangan po talagang mabigyan ng bakuna ang mga teenagers ho natin.

Q: Yes Senator kasi may mga pag-aaral na lumitaw previously na 'yung pag-stay home ng ating mga estudyante somehow ay nagkakaroon daw sabi ng mga psychologists a little quite effect sa kanilang behavior dahil ho doon sa ika nga walang intrapersonal communications with their peers, Senator?

SEN. WIN: Alam mo, Edwin ang pagpapalaki ng bata hindi lang naman po 'yan naka-concentrate o hindi lang 'yan may patungkol sa academics, doon sa mga pinag-aaralan nila. Importante rin sa bata ang socialization. Ang pagpapalaki po ng bata dapat kumpleto, may social, may emotional, meron ding intellectual, may academics, hindi naman, ang gusto natin isang kumpletong bata. Marunong makipaghalubilo. Meron social skills at matatalino. So ang kulang ngayon ay social skills dahil marami sa ating mga bata ay natigil sa pakikipaglaro sa kanilang mga kaibigan. At ito ang naging malaking stress sa mga bata ngayon dahil hindi nila nakikita ang mga kaibigan nila. At kung magkikita sila patago pa. So hindi maganda yung pagpapalaki ng bata kung hindi po sila magkakaroon ng mga kaibigan.

Q: 'Yun nga po Senator, may mga complain ang ilang magulang, nakikita natin yan naman po ay nakalitaw sa social media, naging iba ang attitude ng ibang bata. Sabi nga maraming toddlers to teenagers mas ginugusto pang magkulong sa bahay, nakaharap sa tablet, ayaw na ng intrapersonal communication, Senator?

SEN. WIN: Oo, ayaw natin ng ganun. In fact nung unang pandemya ang gusto natin ang mga bata nakikipaglaro, may kaibigan, sociable. Ngayon hindi na ganun kaya ho mas maagang makakapasok ang bata, mas maganda po yun. Dahil babalik sa normal ang kanilang pagpapalaki. Ngayon talagang masasabi kong abnormal dahil nakakulong lang sila sa bahay at hindi kumpleto ang pagpapalaki nila.

Q: Being a chairman ng Committee on Education, I hope natatalakay niyo yan sa ating personnel sa ating Department of Education. Somehow ang unang binanggit ninyo masosolusyunan lang ito Senator kug mababakunahan po sila, Senator?

SEN. WIN: Tama, yun ang isa sa mga solusyon pero pinakamahalagang solusyon ito dahil mahirap talaga, nakita natin with this Delta variant nakita natin ang mga bata nagiging carrier. Mas tumaas po ang bilang ng mga batang tinamaan nitong Delta variant at ang bakuna makakatulong po ito dahil hindi ho sila magkakasakit o ang kanilang sakit man ay hindi magiging malubha. So importante rin mabigyan ng bakuna para rin sa kumpiyansa o confidence ng ating mga magulang na protektado ang kanilang mga anak.

SUPORTA SA MALILIIT NA NEGOSYO

Q: Senator, alam ng lahat na lumaki ka sa business environment being son ng negosyante, alam mo yung sabi nga eh ABC ng pagnenegosyo pero ngayon nakalulungkot na maging ang lahat ng hanay ng business o lahat ng sektor ay dumapa rin dala ng pandemya, paano po natin gagawin sabi nga para tayong nagtatayo uli ng domino na ito para muli nating maibalik sa sistema rin ang atin po namang pagnenegosyo, Senator?

SEN. WIN: Napakagandang tanong yan talagang yang tanong mo ay napapanahon. Pero itong aming negosyo at tinamaan dahil tayo po ay nasa tourism business. Alam naman natin walang turistang pumapasok ngayon sa ating bansa. Nabubuhay lang po ang ibang negosyo tulad ng turismo sa mga turista at talagang lugmok po lahat, wala hong piniling mga malaki o maliit na negosyo sa turismo na hindi tinamaan. Dalawang bagay yan, nakadugtong po ang ating ekonomiya at pagnenegosyo po dito sa ating quarantine levels. Ibig sabihin mas mahigpit na quarantine, mas hindi maganda yan sa mga negosyo. Mas maluwag na quarantine mas maganda sa negosyo. Kaya ho dapat pagbalik natin sa mga MECQ, ECQ ay pinag-aaralang mabuti at huwag madalas dahil yan po ay nakakaapekto sa negosyo. Dapat din po matuto na tayo yung tinatawag nilang 'to live with the virus.' Dapat matuto na tayong andito na itong virus na ito at mag-iingat tayo palagi. Yan lang po ang bukod tanging solusyon para hindi tayo bumalik sa ECQ. At pangalawa, isang nakikita kong solusyon babangon at babangon po ang ating bansa. Darating din ang panahon na babangon ang ating bansa. Importante po na may nakahanda tayong suporta sa mga negosyo dahil marami sa mga negosyo naubos ang kanilang capital sa pagsu-survive kaya ang importante ho ngayon pagbalik ng ating negosyo meron tayong ipapahiram na pera sa kanila o maliit na grant para makabangon muli.

Q: Paano raw makakabalik kung wala namang pagsisimulan, Senator. So may mga panukala ngayon, ano ito bahagi ba ito ng Bayanihan na umiiral ngayon o may mga panukala na magkakaroon pa ng extension o karagdagang Bayanihan Act?

SEN. WIN: Sa ngayon po hindi pa napag-uusapan ang Bayanihan 3 dahil umiiral pa po ang 2021 Budget. In fact, Edwin to simplify ang Bayanihan 3 po ay ang 2021 Budget at nakita ko na meron pa tayong sapat na pondo dito towards the end kung darating tayo sa katapusan ng taon, at kulang pa rin po ang pera doon ho natin pwedeng pag-usapan ang Bayanihan 3. Pero ngayon po ay nasa halos kalagitnaan pa lang at meron naman tayong sapat na pondo para sa pangangailangan natin.

Q: Naka-recess po ba ang Senado?

SEN. WIN: Naka-recess kami, in fact di kami naka-recess to be honest about it dahil napwersa ho kaming mag-suspend, dahil nga dito sa ECQ, hindi po pwedeng makapasok ang ating mga empleyado. Kapag hindi ho sila makakapasok mahirap po mag-sesyon dahil marami pong gumagalaw. Pero tuloy-tuloy naman po ang aming pagdinig at konsultasyon via Zoom. Marami sa aming mga meetings ginagawa po sa pamamagitan po ng Zoom.

Q: Kaya nga ho even our station ay talagang sabi nga natin sumabay para at least ngayon, makapag-Zoom.

SEN. WIN: Tama ka Edwin, alam mo kilala kita old school ka eh. Puro phonepatch ang gamit mo parati. Kaya nung tinanong ako kung pwedeng Zoom, sabi ko aba Edwin medyo sumasabay ka ngayon.

Q: Wala namang ganyanan. Anyway, kidding aside, itong bagong normal na pumapasok ngayon, meron sinasabing kailangang sumabay, nakakatuwa na kahit pala kayo ay nasa inyong mga opisina, sa inyong mga tahanan, tuloy ang sesyon at tumatakbo ang ating mga mahahalagang panukalang batas?

SEN. WIN: Oho, tuloy Edwin talagang hindi kami tumitigil. In fact, last week tuloy-tuloy ang mga meetings namin, consultations, ito na ang new normal. Talagang dapat hangga't may virus ay matuto na tayo kung paano po umangat. Paano magtrabaho kahit andyan po ang virus o yung tinatawag nilang 'live with the virus.' At ako talagang nag-iingat, hindi na ho tayo madalas lumalabas dahil nga nag-iingat tayo. Pero ganun talaga ho hangga't andyan po ang virus tuloy pa rin po ang trabaho natin.

Q: So sa inyong pakiwari at batay sa inyong assessment batay sa pakikipagpulong sa business community, can we bear this trial until when?

SEN. WIN: Sa mga pag-uusap ko, kausap ko ang NEDA. Nag-attend ako ng isang forum ng Bloomberg, lahat po sinasabi by end of 2022 pa tayo makaka-recover. So ibig sabihin sa ngayong punto hanggang end of 2022, survival ang mga negosyo kahit na bigyan natin ng malaking pondo ang mga negosyante ngayon o mga maliliit na negosyo kung wala naman pong lalabas at bibili, mahirapan ho sila kaya survival muna mga kaibigan. Kaya ang aking panawagan pagdating ng end of 2022, by next year dapat ay meron na tayong standby fund para matulungan natin sila. Kasi babalik at babalik tayo, hindi magiging ganito habang buhay. At ang nakikita po ng mga eksperto lalo na ang mga ekonomista by end of 2022 makakabangon tayong muli.

Q: Very good. Kung meron mang positibong naidulot ito, Senator parang itong pandemic naging balancing event kung saan nakita natin sa pagtakbo ng gulong ng kalakalan hindi lamang mga namumuhunan, mga negosyanteng tulad niyo, ang magpapatakbo ng wheel of trade o tradewheel kundi andyan ang maliliit na dapat nating pahalagahan at pangalagaan din ang kalusugan, Senator?

SEN. WIN: Oo, importante ang mga small and medium businesses. Ang mga malalaki magsu-survive yan dahil mahaba ang pisi nila. Ang maliliit yun ang mahirap. Kaya ho ako binibigyan ko ng special na atensyon ang mga micro, small and medium businesses dahil maikli lang ang pisi niyan. At ang importante hindi lang po ang mga mayari nitong negosyo ang makakain kundi yung mga empleyado nila. Marami dito sa maliliit na negosyante nagpapakawala na ngayon ng mga empleyado kaya tumatataas ang ating unemployment. So ang punto ko lang naman Edwin dapat tulungan din natin silang mag-survive. Importante ang survival ng mga yan eh. Aminin ko mahirap magnegosyo ngayon. Kung papasok ka ng negosyo, napakahirap dahil wala talagang demand. Kagaya sa amin po, ang aming negosyo ay nakabase lang ito sa turista eh kung wala pong iikot na turista wala pong negosyo.

Q: Yes, dama po namin yan sapagkat ganundin po ang negosyo ng aming bossing dito. Lahat po ng mga hotels medyo talagang walang tao kundi man quarantine facility. Napakahirap.

SEN. WIN: Tama, tama ang mga sister company ng DWIZ ay nasa tourism business rin at talagang mahihirapan din kaya nga survival lang ang ating ginagawa ngayon.

Q: Nakikinig po ang aming Bossing, Sir Edgar Cabangon Sir kaya nakaka-relate yan.

SEN. WIN: Magaling yan si Edgar, magaling na negosyante at talagang alam niya ang kanyang ginagawa.

ELEKSYON 2022

Q: Senator, ayoko sana mag-digress pero kahit paano hindi maaaring hindi ko galawin dahil maraming curious, will the submission of certificate of candidacy ng mga interes pumasok sa pulitika will push through kaya sa palagay ninyo?

SEN. WIN: Tuloy yan Edwin. Ako ang pananaw ko diyan dapat kahit anong mangyari tuloy ang eleksyon.

Q: Andun yan sa Saligang Batas natin, di ba?

SEN. WIN: Nasa Saligang Batas natin at yan po ay mahalaga sa ating demokrasya at hindi magiging maganda po ang political situation natin kung ipo-postpone po ito. Kaya as early as now ang COMELEC ay sinasabihan namin dito sa Senado na mag-isip na kung ano ang pwedeng mitigating measures. Ano ang mga pwede nating gawin para po maka-adjust ang ating halalan dito po sa mga pangyayari. Hopefully by next week medyo maayos-ayos na ang sitwasyon natin. Sana, sana. Kung tama po ang projection ni General Galvez, sa tingin ko tumatama siya dahil kausap ko si Mayor Rex, ang aking kapatid na Mayor, tuloy-tuloy ang pagbibigay ng vaccines at nakakahabol. Kagaya kami dito sa Valenzuela, halos 50 percent na ay nabigyan na namin ng first dose at halos 35 percent ang nabigyan na namin ng 2nd dose sa adults. Ang ibig sabihin doon sa mga adults, kalahati ang nabigyan na namin ng vaccine. So ganito po ang nakikita ko across Metro Manila so kung tuloy-tuloy po ang pagbibigay ng bakuna, by December po ay halos lahat more than 80 percent po ng adults ay mabibigyan na natin ng bakuna.

Q: Ayun, ako ay kumpleto na diyan Sir, salamat.

SEN. WIN: Buti ka pa. Ako next month na ako makukumpleto dahil yung Astra Zeneca ang kinuha ko, mahaba pala yung pagitan nito.

PAGTANGGAP NG MGA BAKUNA SA IBA'T IBANG BANSA

Q: Pero totoo ba yun, may mga bali-balita Senator, ayoko sana, pardon me yung mga naturukan ng Sinovac, sabi Sinovac lang, no no, without sabi ko ano pa mang prejudicial statement, totoo bang ang Sinovac daw hindi tatanggapin sa ibang countries, the like of Hong Kong and China, Senator?

SEN. WIN: Alam mo Edwin buti nabuksan mo itong paksa dahil marami talagang nagkukumpara ng vaccines. Ang pananaw ko diyan, dalawa lang. Una, kung na-approve yan ng FDA ibig sabihin ligtas yan, safe, walang mangyayari sa atin. Pangalawa, wala pong vaccine na nagsasabi na hindi ka tatablan ng virus. Lahat yan, even Pfizer, AstraZeneca, in fact dito lang sa Valenzuela, meron akong isang kaibigan tinamaan, AstraZeneca yun ha pero tinamaan siya ng COVID-19 so walang vaccine na full-proof. So ang ibig sabihin niyan mag-ingat pa rin tayo kahit tayo ay fully vaccinated kahit anumang vaccine ang nakuha natin. Yung tanong kung tatanggapin sa ibang bansa o hindi. Actually hindi yan ang kwestyon. A question of documentation gaya dito sa atin kanya-kanyang LGU, kanya-kanyang vaccination card, ibig sabihin paano naman malalaman ng Hong Kong ang vaccination card mo ay lehitimo o hindi. Sana ang ginawa ho noong unang panahon nagkaroon na lang ng isang vaccination card iba't ibang City para standardized. Pero andito na tayo, hindi na tayo pwedeng bumalik pa sa dati, ang importante lang ngayon ang WHO bilang global organization na lahat ng in-accredit na mga bakuna na pilitin lahat ng bansa i-recognize. Wag mamili, dahil in-accredit naman po ng WHO yan kahit naman gugustuhin natin itong brand, kung wala ang brand na yan wala rin tayong magagawa. So nasa kamay na po ng WHO na pilitin lahat ng bansa na i-recognize kung anu-ano ang mga vaccine na kinuha ng iba't ibang bansa.

Q: At darating po siguro ang pagkakataon at panahon na magkakaroon ng isang partikular na portal na doon na lang titignan kung saan ka pupunta sabi nga coordinated at ikaw ay vaccinated, Senator?

SEN. WIN: Actually ang nakita ko kasi dahil maraming bansa, paspasan ang ginawa, hindi coordinated itong vaccination efforts, hindi lang natin ha, kundi ng buong mundo. Even America and Europe hindi coordinated. For example, sa America, iba ang brand na ginagamit nila Pfizer, Moderna at Astra Zeneca. Sa Europe naman ang ginagamit Moderna at AstraZeneca. Dito naman sa atin Astra Zeneca at Sinovac, hindi coordinated ang mga brands. So dapat ang WHO bilang international organization basta in-accredit nila lahat wala nang brand na tinitignan, i-recognize na ng iba't ibang bansa.

Q: Para once and for all, walang portion curiosity, walang pag-aalinlangan, takot na kinikimkim ang ating mga kababayan na naturukan ng bakuna.

SEN. WIN: Oo, ang mahirap kasi ang pag-aalinlangan. Maraming tao ang nag-aalinlangan. Marami akong nakakausap, yang tanong mo kanina yan din ang tanong sa akin, itong Sinovac ba okay, ganito, sabi ko basta bakuna, okay lahat yan. Huwag na natin tignan kung anong brand ang kukuknin natin.

Q: Eto may text sa akin, Senator, pakisabi po kay Senator sana hindi yan sa palakihan ng vaccination card.

SEN. WIN: Oo nga. Totoo yan. Kapag inipon mo ang vaccination card, iba-iba ang itsura. Iba-iba ang size. Kapag ikaw naman taga-Australia ka tapos makikita mga kababayan natin iba-iba ang vaccination card, magtataka ka talaga, hindi mo alam kung legit o hindi.

Q: Mensahe niyo po sa publiko

SEN. WIN: Ako naman isa lang ho ang panawagan ko lang sa IATF and of course sa mga LGUs natin ay tignan na at ituloy na ang pagbabakuna ng mga bata, mga teenagers lalo na. Ito lang ang solusyon para makapasok na sila sa eskwelahan at higit sa lahat mabigyan sila ng proteksyon.