SMNI Usaping Bayan Interview kay Sen. Win Gatchalian kasama sina Mike Abe at MJ Mondejar ukol sa face to face classes, paggamit ng face shield, panukala sa substitution, pagtakbo nina Mayor Inday Sara at Pres. Duterte at sa budget ng NTF-ELCAC

ON FACE TO FACE CLASSES

Q: Kahapon po ang pilot ng face to face classes, ano bang namonitor nyo diyan sa Senado, sa inyong kumite, sinabay din sa huling araw ng filing kaya medyo natabunan ito pero napakahalaga nitong pilot face to face?

SEN. WIN: Pag-usapan natin ang pulitika, interesting yan pero unahin ko muna ang ating Education Committee. Kahapon po dalawang lugar ang pinuntahan ho natin. Isa sa Zambales at isa sa Quezon. Personal po akong nagpunta para makita natin ang aktwal na pagbukas ng face to face classes. Dahil ito po ang kauna-unahang face to face classes natin sa loob po ng 1 and 1/2 years so matagal na hindi nakapagklase po at nakapasok ang ating mga estudyante. Marami akong nakita at isa-summarize ko lang sa dalawang bagay. Unang-una nagpapasalamat po ako at nagbibigay pugay sa ating mga guro at principals, superintendents and supervisors dahil kahit na mahirap talagang sinundan nila ang health protocols. May handwashing facilities, meron pong scanning, thermal scanning para malaman po ang temperatura ng bata meron ding contact tracing. So kumpleto ang school na napuntahan ko at kahit na limitado ang budget nila nagawan nila ng paraan. Pangalawa, ang aking mungkahi ay dapat magkaroon ng testing ang ating mga teachers. Kahapon sa Zambales, sa 10 eskwelahan na napili, dalawa hindi ho natuloy dahil nagpositive ang kanilang guro. So ang ibig sabihin talagang merong potential na magpositive po ang guro at kailangan ng regular na testing po ang ating mga guro at other officials para masiguro ho natin na ligtas ang ating paaralan.

Q: So kung ganun maganda naman sana magtuloy-tuloy. Ngayon, paano ma-maintain paano maging consistent na laging ganun kasi alam naman po natin na sa mga programs opening ay talagang complete pero kung paano isustain everyday malaking trabaho yun.

SEN. WIN: Yes, nakita ko na talagang kahapon limitado yung bilang ng mga eskwelahan. Marami tayong natutunan doon. Tingin ko pwede na iexpand kasi ngayon, 90 lang na schools at tingin o pwede na yan iexpand. Marami kasing lugar na zero COVID o mababa na po ang bilang ng COVID kaya ang tingin ko ang 90 pwede na yang taasan para matuto tayo at talagang mag-adjust. Ang tingin ko as early as December 15 o early January pwede na tayong magbukas ng face to face classes sa mababa po ang bilang ng COVID o low risk po ang COVID.

ON USE OF FACE SHIELD

Q: Okay, so maganda kung ganyan ho ang monitor ninyo at kailangan magtuloy-tuloy po talaga ito dahil ang report naman bumababa talaga ang tinatamaan ng COVID pero yung, maisingit ko lang dahil kagabi lang sinabi ng Pangulo hindi na po mandatory, parang voluntary na lang ang paggamit ng face shield. Syempre ang mga bata kailangan, ano ang tingin nyo, tama ho ba yan? Iyon ang sinabi ng Presidente, kailangan na ho ba nating gawin talaga iyan?

SEN. WIN: Tingin ko tama ho yan, dahil hindi naman po magdedesisyon ang Pangulo kung hindi po manggagaling yan sa mga eksperto. So doon po sa mga low risk, nakita ko Level 1, Level 2, Level 3, ibig sabihin napakababa po ng bilang ng COVID, pwede na pong tanggalin ang face shield, iiwan na lang ang face mask. So ako, sumasang-ayon ako doon dahil alam ko ang proseso na ginawa kaya nga hindi nagmadali ang ating Pangulo at ang IATF, pinag-aralang mabuti at doon po ako medyo nalulungkot dahil may ibang LGU pinangunahan po yung IATF resolution, eh nakakagulo yan dapat suportahan po natin ang national dahil kung paiba-iba rin ang lokal, magulo, naguguluhan. Biruin mo Valenzuela meron kami, pagtawid mo lang sa ibang LGU wala na. Naguguluhan po ang ating constituents. Pero ngayon may instructions na po sa IATF at optional na po, kumbaga voluntary na lang po itong face shield.

Q: Well, napulitika na po ito kasi ngayon meron na naman siyang bagong pakulo. Parang ayaw niya yung no vaccine, no work, di ba may policy na ganun ang ibang company. Yung local executive na yan sabi niya dapat payagan natin kahit walang bakuna ay payagan nating pumasok at magtrabaho. Iba naman doon sa policy ng Malakanyang.

SEN. WIN: Alam mo Mike, dito sa Metro Manila mas susuportahan ko ang no vaccine, no entry; no vaccine, no work; dahil available na ang vaccine sa atin kahit saan ka pumunta. Kami dito sa Valenzuela, meron kaming imbentaryo sabi namin kung sinong gusto kahit na kamag-anak nyo sa labas dalhin nyo dito para mabakunahan natin. Umabot na tayo sa punto na sobra-sobra ang vaccine dito po sa Metro Manila. Kaya ang natitira pong ayaw pang magpavaccine talagang ayaw na nila. Pero yung no vaccine, no work o yung no vaccine, no entry, proteksyon po ito para doon sa hindi nag-vaccine dahil kung pupunta ka ng mall tapos hindi ka vaccinated, sigurado mahawahan ka, bagsak mo ospital.

ON BILL ON SUBSTITUTION

Q: Ok naman ang problema wala pa namang national policy eh importante ang gobyerno ang magpaliwanag ang magdecide ng policy kasi ang Office of the President, Inter-Agency Task Force ang may kontrol and supervision sa programang ito sa crisis na ito eh pinangungunahan ng local eh anyway politika talaga. Papunta tayo sa politika Senador, ano ang naramdaman mo kahapon, tapos na yung ilang araw, ilang buwan na filing saka substitute candidate, maraming natuwa, maraming nagalit, anong assessment mo sa nangyaring ito after deadline kahapon?

SEN. WIN: Susundan ko lang to ano tatawid ako sa politika, iyan ang mahirap po pag pinopolitika po ang mga health protocols, yan ang delikado kapag hinaluan po ng politika ang health protocols ang kawawa ho diyan ang tao dahil naguguluhan ho siya. Pero kung 17 LGUs in Metro Manila kung paiba-iba ang kanilang gagawin, nakakalito po, kapag minsan ako nalilito rin pupunta ako sa isang LGU magtatanong muna ako kung kailangang magsuot ng faceshield o hindi. Pero sa Valenzuela kami ho sinusundan ho namin kung ano ang instruction ng national. Ngayon dito sa politika Mike, well this is color, the full world of Philippine politics at talagang kakaiba ho talaga ang ating politika, makulay na makulay. Pero isa pong natutunan ko at magpa-file nga ako ngayon, dapat gawing tandem ang president at ang vice-president. Dapat po talagang kapag binoto mo ang presidente kasama na ang vice president, para po iyan sa Amerika tandem vote ang tawag. Unang-una magulo ho sa atin kapag magkalaban ang presidente at bise-presidente. Pangalawa ho, dapat ho talagang magka-allign sila kasi kung may mangyari sa presidente at least itutuloy po ng bise-presidente yung naumpisahan ng presidente. So magulo po iyan, ito ay isang constitutional amendment pero magpa-file ako ng piecemeal amendment sa Constitution po natin para lang ho magkaroon ng pangungusap na magkaroon ng tandem vote ang presidente at bise-presidente.

Q: Maganda iyan ha, iyan sana ang mangyari yan at yung isa pa, alisin na iyong extension iyong substitute candidate sana tanggalin na rin po ito. Ito ay nagpapagulo rin sa atin eh so maganda itong panukala, gusto mo magtandem iyong president at iyong substitute tanggalin po ito dahil kailangan dito mga batas senador.

SEN. WIN: Alam mo Mike hindi pa tapos, puwede ka pa mag-withdraw until December 15. So ibig sabihin yung mga nag-file ngayon hindi na puwedeng mag-substitute pero pwede pang mag-withdraw so ibig sabihin hindi pa ho tapos. Baka may mag-withdraw na ho diyan halimbawa may mga pangungusap iyon pong mga arrangement puwede pa hong mag-withdraw. So ako dapat ho talagang gawin na lang isang araw no, mag-isip kang mabuti kung gusto mong kumandidato, pag-usapan nyo ng partido nyo at isang araw o isang deadline na lang po hindi hindi na ho October 8, hindi November 15, hindi na December 15. Isang deadline na lang ho ang dapat gawin, ibig sabihin pag-isipan nyo nang mabuti ng mga kasamahan nyo kung gusto mo talagang tumakbo o ayaw.

Q: Isang tanong na lang, liwanagin ko lang senador. Itong panukala mo na pag-isahin, ibig sabihin mag-partner ang presidential at vice-presidential pero papaano anong gagawin dito kasi nga meron tayong Constitution eh. Puwede bang i-amend ito o baguhin o sa pamamagitan ng isang Republic Act o isang proposed bill diyan sa Senado? Paano po ang gagawin dito?

SEN. WIN: Tama ka Mike, hindi ito simple law, Constitutional amendment. Pero nag-uumpisa ang Constitutional amendment sa pagpa-file ng bill or ng resolution. So hindi na mangyayari ito sa darating na halalan, wala nang time no, but every new president naman pinag-uusapan ang Constitutional amendment eh, so gusto ko lang hong ma-signalling sa mga susunod na lider sa mga susunod na mga senador na dapat tignan na itong tandem vote.

ON MAYOR SARA AND PRES DUTERTE'S RUN

Q: Nauna nyo pong plinanong VP kung tatakbong presidente si Mayor Inday, eh ang una nyong binalak na posisyon ay ang kanyang posisyon na tinakbuhan, pinal na. Ano bang sapantaha mo dito Senador?

SEN. WIN: Nirerespeto natin ang desisyon ni Mayor Sara dahil ako personally nung lumapit ako sa kanya, kilala ko siyang personal, kilala ko ang kakayahan niya at higit sa lahat may experience pagdating sa pamumuno so ang tingin ko ang pagtakbo niya bilang Bise Presidente po ng ating bansa ay magandang dagdag sa mga taong pipiliin natin dahil talagang pagdating sa qualifications, walang kaduda-duda pagdating sa experience walang kaduda-duda at para sa atin bilang botante, kasama na ako doon, mas maraming kwalipikadong tao, mas maganda sa atin para makita natin kung sino ang karapat-dapat. May choice ika nga para sa ating lahat kung sino ang karapat-dapat na mamuno sa ating bansa.

Q: Sa tingin nyo po ba bitin ang posisyong VP para sa kapasidad ni Mayor Inday and noting na number 1 siya lagi sa survey na mga nagdaan.

SEN. WIN: Mahirap sagutin ho yan, dahil alam mo naman. Pero sa atin, nirerespeto po natin ang kanyang desisyon at ang importante dito ay qualified sya at hindi po ordinaryong kandidato si Mayor Inday talagang masasabi kong may nagawa at meron pong track record at meron pong mga magagandang plano para sa ating bansa. So maganda yan bilang botante dahil marami na tayong choices ika nga.

Q: Reelectionist po kayo at si Pangulong Digong ay tatakbong senador so kung manalo kayo Senator at manalo ang Pangulo ay magkakasama kayo sa Mataas na Kapulungan. Your thoughts on that?

SEN. WIN: Medyo nagulat nga ako doon sa pagtakbo niya bilang senador ng ating bansa pero katulad ng nasabi ko kay Mayor Inday, qualified po ang ating Pangulo dahil alam po natin ang kanyang mga nagawa lalo na yung kanyang mga proyekto so bilang Pangulo sigurado ako may malaking suporta ang kanyang makukuha at tayo naman po, ako personal, ako handa po akong makipagtrabaho sa mga taong maganda po ang hangad para sa ating bansa at tingin ko ang ating Pangulo dahil sa kanyang karanasan ay malaki ang maitutulong niya sa Senado.

ON NTF-ELCAC BUDGET

Q: Sir, last na lang, bago ko ibalik kay partner Mike, nagpapatulong po ang ating netizen, hindi na raw po ba mababago ang stand nyo sa pondo ng NTF-ELCAC 2022?

SEN. WIN: Magandang tanong yan MJ dahil umikot ako. Ang aking prinsipyo dapat po masuportahan ang ating mga barangay, ang ating local officials, mga governors and mayors natin sa paglaban dito sa communist terrorists. Importante na makuha nila ang loob ng mga kababayan nila at hindi ho pumunta dito sa communist terrorist kung hindi suportahan ang mga proyekto ng ating lokal na pamahalaan at ng pamahalaan. Magagawa lang po natin yan kung may pondo at marami po akong nakausap na mga governor, mga mayor at ang feedback po sa kanila na ang pondo ng NTF-ELCAC malaki ang tulong sa pagbawas po ng suporta at pagbabawas ng mga taong pumupunta po sa communist terrorist. Ngayon, ang naging problema po kasi hindi yung proyekto, ang problema ang paggastos. Imagine, 1,000 plus ang programa, ang mga nakahandang proyekto sa NTF-ELCAC pero 20 lang po ang natapos. So sayang naman ang pondo kahit doblehin o triplehin natin ang pondo kung di naman nila magagastos sayang lang. Sa akin personal po ito, hindi ho problema ang proyekto o programa, ang naging problema dito ang paggastos, yung absorptive capacity na dapat po ayusin. Kung hindi sayang lang ang pera kung daragdagan natin yan lalo na kung una baka mawaldas, pangalawa baka hindi magamit.

Q: Saang tiket po kayo kasama?

SEN. WIN: NPC po ako mula't sapul nung ako ay sumama po, at ang kandidato po namin bilang Bise ay si SP Sotto.