Transcript of interview of Senate President Vicente C. Sotto III with Cely Bueno and Raoul Esperas of DWIZ

SP Sotto: Happy New Year, magandang tanghali sa inyo.

Q: Nitong kaso nga ng COVID, alam ko naka-quarantine pa ba kayo o naka-graduate na dahil mukhang finally may resulta na ang inyong COVID test?

SP Sotto: Kung sa quarantine dapat graduate na, a few days ago pa eh. Kaya lang hinintay ko muna yung actual RT-PCR swab test result bago ko i-deklara yung sarili ko na off na sa quarantine. So, as of yesterday, bale last night, I received the... in-email sa akin, so okay na.

Q: Negative?

SP Sotto: Tapos na quarantine... Oo... Nag-quarantine lang ako because noong 31st, meron kaming kamag-anak na nakasama naming noong gabi, pagkatapos the day after, noong gabi, masama daw ang pakiramdam at nagpa-test at lumabas positive. Kaya from that time, bale January 1 ng gabi, nag-quarantine na kami. Hanggang after 4, 5 days nagpa-test na kami, between 5-7 days dapat yun eh. Pero kung after 5-7 days, fully vaccinated ka, yun ang rule of thumb eh. Kunyari, na-expose ka, after mo ma-expose, yung day na na-expose ka, ang supposed to be, kung fully vaccinated ka, ang talagang parang quarantine mo sarili mo, is 5 to 7 days. Pag walang lumalabas an sintomas sa'yo within 5 to 7 days, ibig sabihin wala ka. Pero ako naman, nag-play safe, within 5 to 7 days, papa-test pa rin ako kahit wala akong nararamdaman para sigurado.

Q: And sir, medyo disappointed ka ba dahil di ba dapat ang swab test mabilis na ang release ng result, pero sa inyong kaso kagaya ng kay Sen. Panfilo Lacson, inabot ng more than 48 hours, sa inyo po ilang oras bago dumating yung result?

SP Sotto: Well, mahigit isang araw. Mahigit 24 hours, mga 30 hours plus bago lumabas. Pero... Yes, it's very disappointing, isa... kasi merong talagang regular nila, kakayanin nila, kung fafast-breakin mo, merong 6 hours. Sa United States ngayon... Sa United States ngayon, meron silang machine, 30 minutes, RT-PCR. (unclear) kung pinagkakagastusan lang ng DOH... Kung papayagan nila yung mga local government units, dapat yung mga local government units bibili. Di ba pati pagbili ng mga vaccines natagalan tayo kasi kailangan centralized, ayaw na hayaan yung mga korporasyon at saka yung mga LGU na bumili ng sarili nila, but anyway that's water under the bridge, na-solve na naman nila yon. What I'm saying now is that ang kulit ko na dito, paulit-ulit ako, ilang buwan ko nang sinasabi ito, na last year ko pa ata sinasabi ito, even the budget of last year of 2021 sinasabi ko na, dapat ang swab, ang PCR, ang test ng mga kababayan natin dapat libre. Para kahit kalian ka makaramdam, pa-swab ka kaagad. Dapat ganoon. So, in other words, dapat yung mga private companies, gobyerno magbabayad. Tapos yung mga LGUs mayroong sarili. Pag kinompute mo, kayang kaya sa budget eh. Nakaka-anim na trillion na tayo ng pangungutang.

Q: Correct. So, sir, isa sa nakikita niyong dahilan bakit hindi natin matagumpay na maresolba itong, ma-control itong kaso ng COVID dahil dito nga sa hindi tayo nagbibigay ng libreng swab test? Marami sa ating mga kababayan hindi naman gagastos pa para lang magpa-swab test, so ang nangyayari nandoon lang, hindi sila nagpapa-swab test, nakakapanghawa pa po sila ng iba.

SP Sotto: (Unclear) Siguro masasabi nating napakaraming bagay bakit... Una, mahirap talagang kontrolin yung virus, yung COVID-19. Ngayon, nakaka-contribute pa dito yung mga bagal nating kumilos. Kabagalan, kung minsan yung ideya nila hindi masyadong akma, ideya ng ibang tao hindi naman nila susundin kaagad, later on saka maiisipang sundin o pero kapag hindi nila ideya parang hindi masyadong pinakikinggan, nagkaka-tengang kawali yung mga opisyal natin - yun ang mga disappointing nun eh. Kung mabilis ang aksyon, hindi ganyang kalala. Saka yung Omicron, palagay ko hindi kaagad tayo na-warningan ng DOH. Hindi tayo na-warningan ng DOH na padating yan. Ang sinasabi lang merong isa, may dalawa, tatlo... Hindi... Mutation eh... Ang mutation noon papunta doon eh, dapat 'yun alarmado sila. Dapat noon, nabasa nila yun na 'padating to ah, alert kayo ah'. Yung mga nasa 200, 300 na per day. Eh bigla nilang binuksan. (unclear)

Q: Nagkataon na holiday season, holiday season pa.

SP Sotto: Oo nga, kaya nga. Ituloy na rin muna, tapos alert pa rin sa mga kababayan natin. Tuloy na muna, hindi yung biglang nag-alert level 2 tapos... masyadong hot na hot eh. Di'ba kung tinuloy lang naman, tumatakbo na yung ekonomiya, maayos naman ang takbo, pero kailangan maingat pa rin kung merong ganon palagay ko hindi ganito kalala eh. Ito Malala ito eh. Although babawi lang ako Cely, Raul, babawi lang ako ah... Although, ito sinasabi ng mga eksperto sa abroad, na kung minsan eh mas masarap pakinggan, yung mga sinasabi nila, ito raw yung immunization na hinahanap ng siyentipiko na hindi nila makita.

Q: Itong Omicron...

SP Sotto: Kung yun daw Omicron ang ginawang immunization sa atin agad, ito raw yung magpapatay sa pandemic kasi halos lahat pwede nang gamitan pagkatapos wala na, hindi ka na kakapitan. Parang ganoon ang sinasabi nila. Ito raw yung pa-ending ng pandemic. Siguro... Let's keep our fingers crossed that they're correct.

Q: Sana nga ho tama kasi ang World Health Organization ang sinasabi, huwag daw ding asahan yung ganoon dahil kahit itong Omicron eh sinasabi na hindi masyadong severe kumpara doon sa Delta, pero still dapat mag-ingat pa rin dahil ito ay mabilis kumalat at mayroon pa ring Sir napapabalita na namatay because of Omicron.

SP Sotto: Oo tama. Mabilis kumalat nga kasi. Maaaring hindi malala ang tama pero mayroon sa ating... alam mo... meron nang may sakit talaga na mahihina ang katawan eh. Trangkaso lang ang madali, matotodas eh. Di'ba? Hindi na kailangang Omicron eh. So, di ba kung nadali ng Omicron tapos naging fatal siyempre, tayo ay nakikiramay at ikinalulungkot natin yun, pero it doesn't necessarily mean na mali yung sinasabi ng ibang eksperto sa ibang bansa. Kailangan yan, kailangang makinig tayo sa lahat. Papakinggan natin lahat. Huwag yung tayo-tayo lang. Hindi pupwede yung tayo-tayo lang. Doon lang tayo sa loob ng ating conference room tapos tayo-tayo lang maniniwala sa sinasabi natin. Makinig tayo sa iba, makinig tayo sa labas. Tingnan natin ang feedback galing sa ibang bansa. Na-delay nga tayo, but we should have used it as a pakinabang na yung mga nangyari muna sa kanila eh matuto tayo sa nangyari sa kanila. Yung mga ganoon ba. Eh wala, siyempre sa mga nangyayari sa atin ngayon mga armchair (unclear) kini-criticize natin sila sa mga ginagawa nila pero hindi maganda yung mga nangyayari eh, masisisi ba nila tayo...

Q: Sir parang pangatlong taon na natin ito ng pakikipagbuno sa COVID, hindi pa rin tayo natututo ng leksyon?

SP Sotto: Tingin ko mga ganoon katagal talaga eh. Pero nakakapagpatagal din dito yung mga aksyon natin na hindi tama or kulang kung di man mali eh kulang.

Q: Senator Sotto, magandang hapon po, this is Raul. Kumusta ho kayo unang-una?

SP: Mabuti naman, ayos naman, medyo nawala din yung kaba ko dahil wala naman akong nararamdamang symptoms pero nag-quarantine din ako eh ng isang linggo saka ako nagpa-RT-PCR.

Q: Ngayon sinasabi ninyo na dapat matagal nang ginawa itong libreng swab test sa atiung mga mamamayan, sa tingin niyo mayroon pang panahon para gawin ito ng ating pamahalaan at sinasabi niyo earlier na meron naman pala tayong budget kaya naman pala ng budget?

SP Sotto: Pwede. Pwedeng pwede. Kaya yan kung gusto. Kung gusto may paraan, kung ayaw may dahilan.

Q: (Unclear) sa 2022 budget na para talaga sa libreng mass testing, wala po tayo allocation under the 2022 budget?

SP Sotto: Well, you can classify it already under the budgets we have put in place in the Department of Health. Meron na as- bilyon milyon eh. It's a matter of, really, magse-set aside ka ng para dito, ito ay para dito, talagang ano eh management eh. Malaking bagay ang management.

Q: And then sir balita ko ang Senate, effective on Monday total lockdown dahil marami na rin ang nagpositive at marami ang self-quarantine dahil kung hindi man na-expose ay may mga sintomas, tama po ba?

SP Sotto: Oo, oo meron mga- may mga nagpositive although before that, before- before itong ano na ito, itong surge na ito, 50% lang ang pinapapasok naming sa Senate eh lalo na nitong break. Bumaba pa nga yan to 25%, so hindi ako masyadong kabado. Pero in other words, yung mga nagpositive at yung mga nagqua-quarantine ngayon dahil sa may mga na-expose sila duon sa mga positive, galing sa labas iyon. Galing sa kani-kanilang mga tahanan iyon hindi sa Senado galing iyon. (Unclear) sa Senado, yung mga nanduduon iilan lang naman talaga yung na-expose like for example yung mga, merong lima sa medical staff. Sergeant-At-Arms, wala eh. Wala eh pero ang balita ko kung hindi ako nagkakamali, ewan ko kung nakarating na sa inyo, yung aming isang detainee duon eh nagpositive. Hindi namin alam kung saan galing.

Q: Itong si Twinkle Dargani?

SP Sotto: Pinadala- pinayagan ko ng dalhin sa ano, sa PGH.

Q: Ah bakit po? Medyo severe yung tama ho sakanya?

SP Sotto: Payag naman din si Senator Gordon eh. Ipinaalam lang sa akin ng Sergeant-At-Arms.

Q: Papaano nalaman na siya ay nagpositive sa Covid? Nagpatest dahil may mga sintomas?

SP Sotto: Wala pa sa akin yung complete report eh. Nagpatest- nagpatest eh siguro dahil nagkakaroon ng sintomas pero (unclear) I'll look at the report of General Samonte muna.

Q: So nasa PGH na ho ngayon si Twinkle Dargani?

SP Sotto: Yun ang pagkakaalam ko, maya-maya lang ng kaunti puwede kong tanungin uli- tanong- tawagan si General Samonte.

Q: So, sir, total lockdown ang Senate next week pero ang resumption ng session ng Enero tuloy na tuloy hindi iyon madidiskaril kahit pa...

SP Sotto: Oo. The reason for the lockdown, well, if you could call it that, is a complete disinfection ulit. Complete disinfection at tsaka lahat yung mga papasok kailangan mayroon 48hrs na RT-PCR. Lahat ng pupunta, lahat ng papasok, lahat ng tatanggapin or a-attend.

Q: Sir, may mga idea na from alert level 3 it's about time na itaas na sa alert level 4 dahil nga kahapon hindi ba more than 21 thousand na itong bagong Covid cases. Sa tingin niyo may pangangailangan at ano na naman ang nakikita niyo na epekto nito sa mga negosyo?

SP Sotto: Ang hirap balansehin eh kailangan timplahin mabuti eh, siguro - baka itong nasa alert level 3, siguro talagang diinan na lang natin pa yung una, yung information drive sa ating mga kababayan kasi pag bumalik tayo duon sa level 4 or complete lockdown, mahihirapan na naman tayong bumawi, masyadong mabigat na. Eh ang- ang, hindi naman maganda, pero ang hindi masyadong masamang mangyayari is hin... kaunti, kakaunti ang apektado na very serious or fatal dito sa sitwasyon ngayon. Mas marami- 80 plus percent eh ang mild. 80 plus percent yung mild so talagang nasa sa atin na rin eh, nasa mga kababayan na rin natin ang pag-iingat.

Q: So, sa tingin niyo, sa tingin niyo senator eh, as you were saying na 80% lang ang apektado pero kakaunti ang serious, sa tingin niyo with the increasing number of mga apektado eh hindi dapat tayo mag-lockdown?

SP Sotto: Opinyon ko lang ito, hindi ako eksperto diyan. I'm just basing it on what I read and what I hear and what is reported to me. Ang tingin ko, as I said, opinyon ko, information drive (unclear) sa ating mga kababayan pa rin ingat, health protocols na madiin pero hindi pupuwedeng itaas pa yung alert na magkakaroon ng parang semi lockdown. (Unclear) nilang alert level 4 because of information drive, sige. Pero kung maglo-lockdown na naman tayo, yung mga restaurants, yung mga negosyo na hindi naman dangerous, kasi may mga negosyong dangerous talaga like yung mg spa, enclosed iyon eh. Tapos yung mga-

Q: Gym.

SP Sotto: Mga beauty parlor at saka mga barber shop, danger iyon eh. Pero mga restaurants, sa labas...

Q: Oo, pwede sa labas.

SP Sotto: Hayaan mo sa labas okay lang yun hindi ba?

Q: Sir, pabor po ba kayo duon sa pinatutupad sa metro manila plano na ipagawa sa buong bansa na talagang huwag palabasin ang mga unvaccinated. Kumbaga kapag ka daw naging pasaway eh arestuhin pa yung mga lalabas na hindi pa bakunado. Tingin niyo tama ito para makumbinse silang magpabakuna at epektibo ba itong paraan sa paglaban natin dito sa Covid?

SP Sotto: Medyo mabigat eh. Ang hirap timplahin niyan. You'll be (unclear) the devil in the deep blue sea. Papalagan ka eh, sabihin human rights eh. Siguro nasa sa mga ano na iyan, nasa mga organisasyon na iyan or sa mga, mga lugar kung ayaw nila ng hindi vaccinated pero para hulihin mo, ikukulong mo palagay ko mali iyon. Huwag na duon. (Unclear) eh talaga it's your right, restaurant mo iyan eh. Kung ayaw mong magpapasok ng, ayaw mong magpapasok ng nakasuot ng pula, hindi ba karapatan niya iyon nagsuot ng pula eh, eh karapatan mo rin ayoko. Pwede iyon pero hindi mo paku...pakukulong mo yung nakasuot ng pula-

Q: Hindi uubra iyon.

SP Sotto: -hindi maganda iyon, oo. Parang ganoon lang. Quite an ana- quite an analogy lang.

Q: Sir, before Raul, dahil dito sa pangyayari na pagpasok ng January biglang tumaas ang Covid cases sa bansa, ano yung epekto nito sa inyong mga plano kaugnay ng inyong pagsusulong ng inyong kandidatura syempre hindi ho kayo maka-ikot, marami po bang madidiskaril, may mga schedule niyo na mga out of town at mga activities at ano yung mga adjustment na gagawin po ninyo?

SP Sotto: Medyo marami kasi itong Lunes lang na ito dapat naka-schedule kami sa Davao eh. Yung Davao provinces ha, hindi lang Davao del Norte or Davao City. Naka-schedule dapat kami eh postponed. Tapos iyong mga iba pang lakad- malaki epekto, malaki epekto sa pangangampanya nito. Siguro talagang we will have to rely on the media, radio, television, print, and social media. We will have to rely heavily on that. Ang problema dyan, mahal na gastos. Sabagay ang mga kababayan natin (unclear) talagang you know they they- they really look at what they see. Kung minsan kasi mayroon tayong mga, mayroon tayong mga kasama na it's right in front of them (unclear) eyes already pero ayaw pa din maniwala. Mayroong ganoon eh. Hindi ba nakikita na natin, ito lang, itong mga pangyayari nitong mga nakaraang araw parang (unclear) obvious eh hindi ba pero parang balewala eh. So, God save the Philippines.

Q: Hay naku, nakakalungkot naman po. Paano po ito, sa tingin ninyo naman, tuloy ang election?

SP Sotto: Oo, hindi pwede. Yun ang pinakamalaking magiging kasalanan pag hindi tinuloy yan kasi, nationwide, maraming aalma, maraming papalag diyan. Ngayon, nagkaroon ng napakalaking dahilan na hindi matutuloy ang eleksiyon, nung August, September last year, naisip ko na yan at tinawag ko yung attention ni Sen. Lacson, nung partner ko. Nag usap na kami. Sabi ko sa kanya, paano kung hindi natuloy yung eleksiyon? Anong mangyayari? Ako, tayo, may solusyon. Pinaghandaan namin yan. Nakahanda ang Senado doon sa eventuality na baka hindi matuloy ang eleksiyon. Kasi, ganito ang mangyayari diyan, pag hindi natuloy ang eleksiyon, pagka (unclear) ng Diyos na kung may mabigat na hindi matuloy, pagdating ng June 30 ng tanghali, lahat kaming elected officials, tapos ang boxing. Hindi na kami official. Ang mangyayari, pagdating ng July 1, may Senate President at mayroong labing-isang senador na kasama niya. Ngayon, hindi siya pwedeng palitan. Kahit na sabihin mo pang may gusto silang ibang ilagay sa pwesto, hindi pwede, kasi labing-tatlong boto ang kailangan mo, eh labing-dalawa lang sila. Nangyari na sa amin nung araw yan, kaya kabisado ko yan, yung panahon ni Nene Pimentel, hindi ba? Tapos natanggal si Erap. Ngayon, gusto nilang palitan si Nene Pimentel, wala silang trese, dahil 11 kami. Eleven kami, eh wala na si Tito Guingona, ginawang Vice President ni Gloria eh. So, 11 kami, tapos sila, dose lang. Dose lang sila, yung bagong upo. Yung 2001 yan, 2000-2001. Hindi nila kami matanggal, ako ang Majority Leader eh, si Nene ang Senate President. Although 11 lang kami, (unclear) Senate President, wala silang trese. Eventually, nagkaroon din sila ng trese, napalitan din kami. Ibig sabihin, makikita mo doon ano, so itong dose, pag naghalal kami ng bagong Senate President, nakaupo siya, sa July 1, siya ang acting President, based on the Constitution, di ba? So, hindi siya pwedeng tanggalin, dose lang sila eh. Yun ang punto ko. Ngayon, pwede siyang mag appoint ngayon ng mga Kabinete, ng mga opisyales, habang hindi pa nagkakaroon ng eleksiyon. Kaya may solusyon yan, huwag silang mag-alala. Pagka may nangyaring ganyan o may mga nagtangka ng kung ano, may solusyon, nakahanda ang Senado dito, preparado na kami. As early as September, October last year, kami ni Sen. Lacson, may mga kinausap na kaming mga kasama namin. Alam nila itong mangyayari, kung saka-sakali, kaya preparado kami diyan.

Q: So, as early as next year pa pala, may nakita na kayo na posibilidad o pangangailangan na magkaroon ng ganyang preparation?

SP Sotto: As early as last year, yes. Kasi umugong-ugong yung kung baka (unclear) daw yung Covid, baka daw walang makalabas ng bahay, mga ganito-ganyan, o baka hindi kaya ng COMELEC, may mangyari, ganito. Maraming mga ganoong speculations nung una eh, di ba? Lalo na nagkakaproblema yung administrasyon noon, kung sino ang kandidato nila, so maraming mga tsismis-tsismis na lumalaganap eh.

Q: Yung petition ng PDP-Laban Cusi wing, yun ang medyo nagbuhay na naman ng pangamba na magkaroon ng no-el scenario. Do you feel the same sa concern ng ilan?

SP Sotto: Hindi. Siguro ano lang, ang hinahabol nila kasi, isang pwesto lang. Sa tingin ko, hinahabol lang nila makapaglagay sila ng presidential candidate kaya gusto nila mabuksan pa at maihabol pa ang isa. At yung pangamba naman nung ibang kasama namin, na magugulo ang eleksiyon, madedelay dahil doon, kung bubuksan mo sa lahat. Talagang madedelay yun, pati printing at lahat. Pero kung bubuksan mo yun sa isang posisyon lang, kaya nila yun bago sila mag deadline nung ano... meron na silang deadline eh. Hanggang ngayon nga hindi pa nila tapos yung mga nuisance candidates eh, Monday pa raw iaannounce yung final eh. Kung talagang gusto, kaya hanggang Monday siguro.

Q: We're glad po na walang nag positive sa family, lahat po negative doon sa RT-PCR.

SP Sotto: Except nga yung December 31, kamaganak namin. Tapos, isang driver pero naka-quarantine na rin, matagal na, okay na. Sa buong household namin ngayon, so far, awa ng Panginoong Diyos, ay wala, negative lahat. Hanggang kagabi, lumabas lahat yung mga resulta nila. Sa awa ng Diyos ay nakalusot naman dito sa surge na ito. Pero may mga kamaganak kami na wala, (unclear) sa kani-kanilang mga bahay, positive. Ang dami, oo, ilang member ng pamilya, pero puro mild. Puro mild so far.

Q: On that note, maraming salamat po, Senate President Sotto.