Transcript of interview of Senate President Vicente C. Sotto III with Melo Del Prado and Kathy San Gabriel in DZBB's Ikaw Na Ba: The Vice-Presidential Interview

Q: Ang ikatlong kandidato sa pagka bise presidente na atin pong kikilatisin, Senate President Vicente Sotto III. Magandang umaga po sa inyo Mr. Senate President.

SP Sotto: Good morning. Magandang umaga po, Melo and Kathy at sa lahat po ng nakikinig sa DZBB at nanunuod magandang umaga po sa inyong lahat.

Q: Kamusta po kayo Mr. Senate President?

SP Sotto: Ay maayos naman. Medyo kau-umpisa lang ng campaign break ng Senado pero kapag ikaw ay pangulo ng Senado, walang break-break. Marami pa ring trabaho at marami pa ring dapat asikasuhin sa Senado.

Q: So abalang abala pala kayo ano. Kamusta rin po yung kasama niyo diyan sa Senado, yung sinasabi ni dating Commissioner Rowena Guanzon na senador daw, binanggit na niya daw niya sa iyo yung pangalan po eh na nakikialam daw dun sa disqualification case ni dating Senador Bong Bong Marcos. Sino po ba iyon?

SP Sotto: Hayaan mo na si Commissioner Guanzon ang magsabi kung sino, sapagkat pag ako nagsabi (unclear) hearsay. Okay naman. Maayos naman yung kasama namin duon eh. Sa akin naman kasi kung mayroon reklamo sa isang senador, edi magfile sila ng complaint sa, sa akin at ako'y irerefer ko ito sa Committee on Ethics. Kung wala naman, hindi naman pwedeng motu proprio kung ika'y walang direct knowledge duon sa violation duon sa ginagawa nung senador.

Q: So wala pa po ngayon? Wala pang, wala pang nagfoformalize, sumbong lang yung ginawa ni dating Commissioner Guanzon sa inyo?

SP Sotto: Oo, well, ang nangyari kasi mayroon siyang binanggit sa media at sinabi niya sa interview na mayroong involved na senador. Ang ginawa ko tinext ko siya at lumabas nga yung text ko sa media, sabi ko, you have to (unclear) names dahil we will all be suspect, sabi ko sakanya. So binalikan naman niya ako ng text, ang sabi niya sa akin, hindi ikaw. Eh alam kong hindi ako sabi ko sakanya.

Q: Hindi naman tiga, hindi naman tiga Davao eh. Tiga Davao daw po na senador eh, dalawa iyon eh.

SP Sotto: Ayun nga, ayun nga ang biruan namin duon sa Senado nung isang araw eh. Kinausap ni Migz Zubiri si Senator Dela Rosa at tsaka si Senator Bong Go, pareho naman silang pumasok nung araw na iyon. Eh sinisita ko sila habang ako'y nasa taas, nasa (unclear) room. Sinisita ko silang tatlo, ano yung pinag-uusapan niyo diyan sabi ko, bakit hindi niyo kami isali, bakit nagbubulungan kayo diyan.

Q: So walang merong (unclear) Mr. Senate President...

SP Sotto: (Unclear) sa Senate yung ano, yun usapan eh.

Q: Walang may pasa, walang may pasa?

SP Sotto: Wala naman. Sabi nga ni Senator Drilon bakit daw hindi alisin ni Senator Dela Rosa yung ano niya, yung face mask dahil baka, baka may mga bugbog. (Unclear) nagtatawanan.

Q: Senate President, ito naman po sa maibang tanong na lang po naman tayo. Itinuturing po kayong beteranong pulitiko, bakit po hindi pagiging Pangulo yung inyong tinatakbuhan ngayon?

SP Sotto: Well, una sa lahat ano, yung (unclear), ayoko sa lahat nung sabihin na ako'y masyadong- in other words, bottom-line na lang, patag yung paa ko sa lupa eh. I think I will be more effective if I am given the chance to be in the executive department pero pumapangalawa at team player. Ako naman ay laging naging team player kahit anong araw eh. Kaya mas, ang tingin ko mas magiging effective ako sa pangalawang pangulo kaysa sa pangulo. Mas mabigat ang dadalhin mo, mas sakit ng ulo. Ngayon kung katulad ko ang mangangampanya ano, ay katulad ng gusto natin gusto namin na si Senator Lacson iyon, eh malaki mag maitutulong ko.

Q: Sinabi ninyo sa isang panayam, kung sakaling manalo kayo, ang gusto ninyong pamunuan ay yung anti-drug agency ng ating pamahalaan. Ano po ang magiging pagkakaiba ninyo ng administrasyon kung kayo po ang hahawak ng ahensiya na ganyan sa approach na ginawa ng kasalukuyang administrasyon?

SP Sotto: Sinabi ko mismo kay Pres. Duterte ito nung nagku-kwentuhan kami. Ang sabi ko sa kanya, kapag ako, gagawin kong wholistic yung approach. Kasi ang pakikipag-sagupa o pakikipag-laban sa problema ng droga, two-pronged yan, hindi lang illegal drugs yan. You will never be successful pag illegal drugs lang ang sinagupa mo. You have to, kailangan labanan mo rin yung problema ng drug abuse. Those are two different animals, although connected. Yung illegal drugs is handled by yung tinatawag nating supply reduction strategy. Ginagawa ng kasalukuyang administrasyon yan, enforcement at saka prosecution. Syempre matagal-tagal yang issue ng prosecution, kung paano maging successful diyan. As far as enforcement is concerned, medyo mali yung mga statistics na pinapadala sa abroad kasi, pag tiningnan mo yung statistics ng enforcement ng kasalukuyang administrasyon, meron silang approximately, kung tama ang bilang ko, mga 358,000 arrests out of mga 250,000 drug operations, na pag binilang mo yung sinasabing namatay dito sa mga drug operations na ito, nasa mga anim na libo lang. Mali yung pinapadala sa ICC ng mga Ponso Pilato dito sa atin, na sinasabing 30,000 daw ang namatay doon sa drug operations, hindi totoo yun. At kung totoo yung sinasabi, na gusto patayin lahat ng mga yan, eh di 358,000 sana ang patay. Hindi eh, yun lang arestado. In other words, as far as enforcement is concerned, kung ako ang tatanungin mo, although meron talagang may mga nangyayaring kahit paanong mga EJK sapagkat hindi naman makokontrol lahat yan, but then again, successful as far as drug operations are concerned, and enforcement. Sa prosecution, medyo naghihintay tayo. Pero, pag dating doon sa gusto kong wholistic approach at nasabi ko na rin ito (unclear) sang-ayon naman siya. Yung wholistic approach ko, kailangan prevention and rehabilitation. Yun ang malaking kakulangan sa atin ngayon. Sapagkat, kahit na ubusin mo lahat ng pusher, patayin mo lahat yan, ubusin mo lahat ng droga sa Pilipinas, oras na meron kang mga dependent, hahanap at hahanap yan ng substance to abuse. Marami yan. Meron diyang cough syrup, contact cement, (unclear) at kung anu-anong pwedeng abusuhin, may over-the-counter pa nga. So, you have to address the problem of prevention or drug abuse and rehabilitation. Pagdating naman sa rehabilitation program, medyo malaki ang kakulangan natin. So yun talaga ang malaking maiaambag ko. Yung knowledge ko at yung pag-handle nito, sapagkat hindi basta isang pasyente dadalhin mo sa rehab center, hindi ganoon yon. Tingnan mo yung mga pumapasok sa rehab center, after six months okay daw, lalabas. After two months adik uli. Bakit? Mali yung programa. Hindi lahat ng tao pare-pareho yung profile pagdating sa problema ng droga. You must profile first the patient. Yan ba, ano bang tatalab sa kanya? Pag-aaralan (unclear) pasyente bago mo tanggapin. Ano ba siya, ano bang babagay sa kanya? Therapeutic community program o faith-based program o yung multi-disciplinary program or even (unclear) program, eclectic pa kung kakailanganin. You must profile first. Pero ang mga rehab centers natin sa kasalukuyan, lalo na yung mga accredited ng DOH, tanungin mo kung kumpleto ang napoprofile nila, hindi eh. Alam mo naman, in the last two years, ang DOH masyadong busy dito sa pandemic, marami masyadong ibang inaasikaso. Pero even before that talagang there's much to be designed as far as rehabilitation is concerned. So, yun nga ang expertise na madadala ko doon na mapapalaganap nating mabuti at in other words, (unclear) broken leg or... the day we stop buying is the day they will stop selling. Kung walang (unclear), walang magbebenta.

Q: Mr. Senate President, dati po ay nagkaroon po ng kontrobersiya sa dalawang pagkakataon po kayo ay naakusahan ng plagiarism, nag-demand po ng public apology yung mga nasabing nakopyahan ninyo ng ideya o ng linya, ano na pong nangyari dito Sir?

SP Sotto: Una sa lahat, hindi naman po totoo kasi. Ang definition ng plagiarism, 'pag meron kang ginamit na let's say tula or panunulat, plagiarism yun. Ginamit mo at inangkin mo. Wala naman kaming inaangkin eh, lahat ng speeches ko nung araw, i-review mo yung journal ng Senate, sa mga bandang umpisa pa lang, sinasabi ko na kaagad itong mga binabanggit ko rito, galing ito sa mga ganito, sa mga libro, sa ganito sa ganyan. Hindi ako doktor, hindi ako siyentipiko. Papano akong magsasalita tungkol laban don sa problema sa reproductive health nating noong araw kung hindi manggagaling sa mga libro, siyentipiko mga doktor. Hindi sa akin galing yon. Sinasabi ko palang in the first place. Kaya talagang walang mangyayari doon sa charge nila, of course alam ko naman ang pinanggalingan noon eh kasi yung grupo, yung International Planned Parenthood Federation na galit na galit sa akin sapagkat ako'y kumokontra doon sa gusto nilang mangyari nahuli ko yung mga ini-smuggle nila doon sa mga bills natin, imbis na sagutin yung alegasyon ko, sagutin kung bakit milyong dolyares ang binigay nila doon sa mga asosasyon dito, imbis na sagutin iyon, china-charge ako ng mga kung anu-ano. Di ba? Plagiarism - ni hindi nila alam ang definition ng plagiarism. Tigilan nila ako.

Q: Senate President, kahapon po nakpanayam namin si Senator Kiko Pangilinan, yun po'y asawa ng inyong pamangkin na si Megastar Sharon Cuneta, at ang sinabi po niya, itong pagtutunggali ninyo sa pagiging Bise Presidente ay masakit para kay Sharon at hindi raw po biro ang ganitong hidwaan. Meron po ba talaga kayong hidwaan, lumala po ba ang hidwaan tungkol dito sa pulitika lang, Mr. Senate President?

SP Sotto: Sa akin mismo, hindi ko tinatrato ng ganoon. Maaaring ganoon ang thinking ng ibang kamag-anak naming, for example yung mga anak ko, si Helen, maaaring ganoon yung mga iniisip nila na hindi dapat mangyari, pero sa akin, I have been in politics for 30 years, in public service for 30 years and in my experiences nangyayari ito. Nangyari ito sa Caloocan, nangyari sa Makati, magka-apelyido pa. Yung sa amin naman hindi naman kami magka-apelyido, you know, you just brush it off. Ganoon talaga yan. Let the people decide.

Q: Senate President, in fairness, sinabi naman niya kung sino man ang Manalo, kahit kayo susuporta naman daw po siya, kahit kayo ang manalo bilang Bise-Presidente.

SP Sotto: Maraming salamat kasi siguro alam naman nila na maganda yung programa na gusto nating gawin.

Q: Mr. Senate President, hello.

SP Sotto: Ay, yes Melo.

Q: Opo, ito na po may tanong po kami sa inyo tungkol sa pandemya, nasa gitna pa po tayo ng pandemya ngayon eh. Bilang bise presidente po, bilang bise president sa panahon po ng pandemya at kung mananalo po kayo eh maraming pong problema tayong mamanahin mula dito sa nakalipas na administrasyon tungkol dito sa epekto ng pandemya na ito. Yung mga nawalan po ng trabaho at tsaka bumagal po ang takbo ng ekonomiya, paano po kayo makatutulong sa magiging pangulo po ng ating bansa?

SP Sotto: Kailangan-we have to focus on prevention and treatment. Yung inoculation o yung vaccine ano, okay. After six months ano paano ulitan? Kung palagay (unclear) mavaccinate natin ang 100 million Filipinos, so after six months, 100 million Filipinos ulit? Ganoon kalaki yan at another six months ganoon uli. Palagay ko kailangan bigyan ng emphasis yung prevention and treatment. We have to ensure na yung mga medicines, mga prophylaxis, treatment are accessible. Para yung implimentasyon ng health at safety protocols nanduduon, madidiinan pa natin. Of course, kailangan din yung- matagal ko nang ipinipilit ito, isang taon na, sabi ko free testing, dapat gobyerno nagbabayad ng testing. Eh mga...kahit yung mga testing centers huwag sila mag-alala, dapat yun pwede nilang singilin sa gobyerno. Ingat lang, huwag lang (unclear) duon sa nangyayari sa Philhealth ano na may mga nasisingil na mali. Kaya ang tindi ng ating ginawang imbestigasyon diyan at tsaka natapos namin ang committee at Senate report at napadala namin ito sa Ombudsman, kakasuhan naman yung mga taong involved. So more or less, ganoon dapat ang emphasis natin sa mga darating na panahon.

Q: Senate President Sotto, kung kayo po ang magiging susunod na bise presidente, ano po ang magiging kontribusyon niyo naman sa paglaban sa kurapsyon?

SP Sotto: Meron kaming plano ni Senator Lacson eh. Kailangan- the best solution duon sa sinasabi mo is to lead by example. So ang unang una naming gagawin, on the day that we are proclaimed, we will sign- I will sign a waiver on the Bank Secrecy Law, against the Bank Secrecy Law. You can open my bank accounts. Even, ang isusuggest ko sa aming mga gabineteng mga i-aappoint eh ganoon din. We should be not included in the Bank Secrecy Law para isa sa mga pakikita mo iyon na malinis ka, malinis ang record mo kahit na sabihin- may mga magsasabi diyan, oh eh (unclear) aalisin mo lang mga laman nung account mo, ah hindi ha mukhang hindi ka nakakaintindi ng banking kapag sinabi mo iyon. Bakit? Eh lahat ng records mo nung nakaraan nanduduon eh, pwede na nila buksan eh kapag ikaw ay may waiver on the Bank Secrecy Law eh. So yun ang isa sa mga paraan. Pangalawa, kailangan talaga panagutin mo ang mga accountable, huwag mong ililipat. Huwag mo basta aalisin, panagutin mo. You have to charge them in court and then there are ways of doing this, like for example, yung pinakamaraming kontrobersiya yung Bureau of Customs. Ang Bureau of Customs kailangan idigitalize nila fully automated para kung ano yung lumalabas sa ibang bansa papunta dito sa atin, sa origin of the exportation or (unclear) natin, pagdating dito pareho ng laman at pareho ng sinasabi. Duon maiiwasan mo ang smuggling. Maiiwasan mo ang kurapsyon. (Unclear) human intervention dito sa mga export/import natin ay ang laki ng mababawas mo sa kurapsyon. Ganoon din sa BIR. Panagutin ang dapat managot hindi pupuwedeng- basta't diginitalize mo iyan, in-automate mo iyan ang laki ng mababawas natin diyan. But then we have another program for the local government units. Of course, that's another story, (unclear) be interested later, medyo mahaba yung eksplanasyon nun.

Q: So, Senate President ano yung Bank Secrecy...may waiver para sa pagbubukas ng accounts sa bangko ng mga papasok sa gabinete o sa gobyerno. Pagkatapos yung SALN, yung Statement of Assets, Liabilities and Net worth ano bukas po kayo diyan pati yung ibang mga kasama niyo. Ano pong posisyon niyo tungkol diyan?

SP Sotto: Mula nung ako'y naging Senate- mula nung araw pa hanggang ngayon ako naman open ako sa SALN ko kapag may humingi binibigay namin eh. Sa senado kasi may sinusunod kaming panuntunan at yung panuntunan na iyon mula nung ako Senate President kahit sinong humingi ng SALN ng aming mga kasama ay binibigay ko lalo na yung akin. Ang nangyayari nga eh- pinaalam ko naman sa kanila noon pa eh sinabi ko sa kanila (unclear) kapag may manghihingi ng SALN natin ibibigay ko. As a matter of fact, media, media has it right away eh did you notice kapag yung deadline na ng SALN, kinabukasan lumalabas sa dyaryo yung listahan namin. Sino yung pinaka mayaman, sino yung pinaka kaunti ang assets and liabilities, hindi ba. Kasi binibigay namin, ibinibigay ko hindi nila hinihingi.

Q: Pang ilan ba kayo sa pinaka-mayamang senador. Mr. Senate President?

SP Sotto: Ako pang ilan?

Q: Opo, opo.

SP Sotto: Nasa gitna ako.

Q: Nasa gitna ng dalawampu't apat.

SP Sotto: At tsaka ito ngayon ha, even if you (unclear) to the senate website, the summary of SALNs of senators are published. Nanduduon, pwede mong inspeksyunin duon. Nasa website ng senado. Ako nasa gitna lang ako, pang onse ata ako (unclear).

Q: Okay, dako naman po tayo sa usapin ng sistema ng gobyerno. Naitanong na rin po namin ito sa ilan sa mga kandidato, kayo po ba ay bukas na amyendahan ang Saligang Batas para palitan yung sistema ng ating pamahalaan at kung oo, ano po yung gusto niyong ipalit?

SP Sotto: Nung una, ako'y pabor duon sa tinatawag na galawin yung economic (unclear), in other words amendments lang hindi charter change. Pag charter change binuksan mo ito ay ibang usapan na iyan, kung anu ano na ang lilitaw sa ano yan sa pader. Ako'y hindi (unclear) sa Cha-Cha kasi eh. Ang kailangan ng bansa natin hindi Cha-Cha eh, ang kailangan ng bansa natin pareho spelling Cha-Cha, c-h-a c-h-a, character change. Character change ang kailangan natin hindi charter change. Ngayon, nung una ganoon no pero pagkatapos naming ipasa itong CREATE, yung Public Services Act na kakaratify lang namin, yung Foreign Investments Act, alam mo bukas na yung economic provisions. Hindi na kailangan galawin ang Konstitusyon. Pag-aralan nilang mabuti kung ano itong mga pinasa namin na ito makikita dito na pati yung foreign ownership ng mga, mga ibang mga pwede ay nakapaloob na roon, duon sa Public Services Act, Foreign Investments Act, duon sa CREATE, duon sa TRAIN. Meron pang nakapending sa amin yung PIFITA, yung mga shortcut ng mga ano iyon eh pero hindi na kailangan. Palagay ko subukan muna nila ito. Ngayon dito pumapasok yung importante na bakit kami, kami ni Senator Lacson bigla kami pumasok dito. Kasama iyan diyan sa usapin na iyan eh. Sa tagal namin dito, ako 24 years na, na legislator. Si Senator Lacson 18 years. Pag pinagsama mo kami, 42 years ang aming background in legislation. Marami kaming mga batas na nagawa na. Yung mga pinaka mahahalagang batas ng ating bansa eh kung hindi kami principal author, principal sponsor kami. Hindi kami co-author o co-sponsor. So ang tingin namin, kung kami ang magpapatupad ng mga batas na ito, kami ang mag-iimplement at mag-eexecute nitong mga batas na ito, (unclear) better to do it than the authors. Ganoon po ang tingin namin kaya (unclear) imbis na, ito naman ang huling pagkakataon namin, imbis na mag retire kami, offer namin yung ating sarili sa mga kababayan natin na kami, subukan niyo kami, kami mag-iimplement nitong mga batas na ginawa namin na gusto niyo naman o karamihan dito sa mga batas na ito ay mabuti sa ating bansa. So ganoon ang nakikita kong dapat gawin natin, implement mabuti. Hindi natin kailangan palitan yung Konstitusyon. Yung- meron kasing mga nagpapasok nung Federalism noon pa hindi ba. Pero kahit President Duterte, nung huli kaming mag-usap ganoon din ang sinasabi niya sa akin, medyo mabigat. Totoo mabigat, mahirap gawin basta basta eh. Sapagkat duon sa programa namin na BRAVE, b-r-a-v-e - Budget Reform Advocacy for Village Empowerment, you will achieve the fruits of Federalism without changing the Constitution duon sa gusto naming programa. (Unclear) lahat mismo (unclear) manggagaling ang pondo at makikinabang ang pondo sa baba. Sa mga kababayan natin. Makakarating ang pondo ng gobyerno sa baba hindi sa bulsa namin o sa bulsa ng mga nakapaligid sa amin. Ganoon dapat eh. So, hindi ano, hindi kailangan palitan yung Konstitusyon at gawing Federalism. Pinag-aralan po naming matagal na. buhay pa si Danding Cojuangco nung pinag-aaralan namin ito. Lumalabas, after all the seminars and workshops that we underwent, lumalabas na pag magfe-Federalism tayo there will be 5 to 10 years of transition period. The country cannot afford that. We will be in the bottom of almost the cellar kapag nangyari iyon. So ang kayang gawin, (unclear) maaaring mabuti sa Federalism, kayang gawin dito na iyon, nagawa na namin eh, nandun na yung mga batas. It's a matter of implementing it well.

Q: Okay. Mr. Senate President, si Senator Lacson na-interview na namin dito, siya ang kauna-unahan ano po. Ang posisyon niya sa, sa death penalty eh nabago dahil nakapanuod siya ng isang pelikula sa Netflix. So, ngayon, ano na, salungat na siya sa death penalty. Eh kayo po ano posisyon niyo sa death penalty?

SP Sotto: Ako nakaimbento ako ng alternative.

Q: Ano po iyon?

SP Sotto: Dati pinu-push ko yung death penalty for high level drug traffickers. Kasi sa lahat ng krimen, sa lahat ng kriminal, pag nahuli mo nakulong mo, hindi na makakapag (unclear) pa ng krimen iyon eh. Yung murderer pag nakulong mo, wala na. Yung rapist pag nakulong mo, wala na, baka siya pa ma-rape duon. Pero pagdating sa high-level drug trafficker, aba sila loko nakakulong na, nag-ooperate pa. Hindi ba. Kaya talagang, sabi ko kailangan- ayun nakaimbento ako ng solusyon. (unclear) inadopt ng House, pinasa namin sa Senado, nasa Presidente na ngayon kung hindi ako nagkakamali pinirmahan na. Ito po yung separate facilities for heinous, heinous criminals or heinous crimes. So, hihiwalay natin sila. Yung mga drug trafficker na high level drug trafficker at yung mga heinous criminals, ihihiwalay natin sila. Alisin natin duon sila sa community. Yung community na iyon, yung natitirang community sa National Bilibid Prisons na gusto ko naman gawing regional, Luzon, Visayas, Mindanao para nadadalaw sila, magkakaroon ng pagkakataon na maibalik sila as productive members of society. Pero nakahiwalay na mga loko. So hindi na kailangan ng death penalty. Eh tutal, mula nung 1992 hanggang ngayon, grabe ang involvement ko sa debate diyan eh. Pro death penalty ako dati eh. Pero sa tagal ng debate diyan at kung sinu-sino naka debate ko diyan, sila Maceda, sila (unclear) Tolentino, sila (unclear) Neptali Gonzales, hanggang sa ngayon, pag naririnig ko yung debate nila sa death penalty ngayon, sinasabi ko nga narinig ko na lahat iyan. Alam mo yung mga (unclear) anti-death penalty maraming tamang sinasabi. Kaya naisip ko nga, teka muna mayroon ako naisip na solusyon eh. Ginawa ko ito, ako principal author nung separate facilities for heinous criminals. Solve eh. Hindi ba. Hindi na natin kailangan awayin yung mga kontra sa death- sa anti-death penalty. Basta nakahiwalay sila, (unclear) cell (unclear) walang komunikasyon. Mayroon silang sariling mundo duon. Sila-sila lang. Kaya-

Q: Senator Sotto, yes, sa puntong ito po, magtatanong naman sa inyo ang ating mga Kapuso mula sa iba't ibang istasyon sa buong Pilipinas. Tungo po tayo sa Super Radyo Davao, magtatanong si anchorman Arnel Cortez. Arnel, maayong buntag.

Q (Arnel): Maayong buntag Kathy at ka-Melo. Maayong buntag din kay Senador Vicente Sotto III.

SP Sotto: Maayong buntag.

Q: Yes. Ang tanong ko po ay ganito. Dati kayong chairman ng Dangerous Drug Board, sa palagay niyo ba ay naging matagumpay ba talaga ang anti-illegal drugs campaign ng Duterte administration?

SP Sotto: part of illegal drugs and enforcement, ang tingin ko naging matagumpay sila. Pagdating sa parte ng prosecution, there is much to be desired. Pagdating doon sa wholistic approach na sinasabi ko, nag-aagree naman sa akin si Presidente na mabigat sa Presidente na aasikasuhin niya lahat yan. Kaya nga sinasabi ko, alisin natin yung sakit ng ulo ng Pangulo, ibigay natin sa nakaka-intindi, yung alam kung ano ang gagawin. So, in answer to your question, to a certain extent, yes.

Q: Saang aspeto po naging hindi epektibo?

SP Sotto: Prevention and rehabilitation.

Q: Yun ang tutugunan ninyo pag kayo ang naupo?

SP Sotto: Oo, matutugunan ko nang husto yun at magiging wholistic approach, at hindi mababayaan yung enforcement. Kaya (unclear) kung wala nang bumibili, wala nang magbebenta, yan ang isa sa pinakamahalaga, at yung mga na-involve diyan, meron akong alternative development program. Nagawa ko na ito, nung Dangerous Drugs Board chairman ako, kung naalala mo. Yung mga Bakun at Kibungan, Benguet province, dati puro marijuana ang tinatanim doon. In-uproot namin yun, pinapalitan ko ng mulberry trees. Yung mulberry trees, yun ang kinakain ng mga silkworms. Yung silkworms, yun ang nagpo-produce ng silk, kaya merong sericulture, or silk production sa mga lugar na yun. Ngayon, itinutuloy naman nila, at ang buong pamilya, hindi lang farmer na dating takot na takot na baka mahuli siya, hindi lang siya, pati pamilya niya nakikinabang. Ginawa ko din yan sa Balamban, sa Cebu nung ako ay DDB chair. Yung Balamban Cebu dati, ano rin yan, marami ring marijuana plantations diyan. After namin in-uproot yan, pinalitan namin ng abaca production. And I can do that, even without my position. If you know what to do, with merely yung clout lang ng Office of the Vice-President, you will be able to do that, and you will be able to help.

Q: Mula sa Cebu, si Edgar Gutierrez. Senate President Sotto, ano ang masasabi ninyo sa mga pananaw na ang Senado ay naging kanlungan ng mga magkakamag-anak na pulitiko, mga mag-ama, mga mag-ina, mga magkapatid, pati magkapatid sa labas, kung hindi magkasabay, nagsasalit-salitan. Okay lang sana mga magka-dabarkads, pero mga mag-anak.

SP Sotto: Eh, binoboto eh. Hindi naman (unclear), binoboto ng mga kababayan natin, eh siguro baka...pag maganda kasi yung performance nung isang kamaganak, pag papasok yung isa, ay pinapaboran ng mga kababayan natin. Mahirap sagutin yang tanong na yan.

Q: So, hindi kayo tutol sa political dynasty, ganoon po?

SP Sotto: Depende sa definition ng political dynasty. Sa akin, kung meron nung tinatawag na area influence, di ba, kung may tinatawag na area influence, eh baka ganoon. Baka nga medyo problema yung political dynasty, lalo na kung hindi maganda ang serbisyo at ginagamit yung impluwensiya nung nakaupo, para maupo yung kamaganak, hindi maganda yun. Pero kung ang definition natin ng political dynasty ay dahil lang mag-kamaganak, iba-iba namang lugar, palagay ko hindi ako pabor doon. Pero kung sinasabi ninyo, doon sa sinasabing may influence, eh medyo dapat yan, talagang pag-aralan mabuti tutal ito ay nasa constitution. Ito ay kailangan ng enabling law.

Q: So, pabor po ba kayo na magkaroon ng enabling law?

SP Sotto: (Unclear) mapagusapan kung ano ang definition. Kailangan (unclear) ang definition ng political dynasty. Nagpasa kami ng anti-political dynasty doon sa SK Law. Yun, pumayag kami, pumayag ako, anti-political dynasty doon. Hindi pwedeng yung mayor, or yung barangay captain, tatakbo yung SK, yung anak. Kaya depende. Sa akin, depende pwede ang enabling law, pero depend. Sana may mag-file para mapagusapan namin, ganoon dapat.

Q: Tungo naman tayo sa Regional TV 1 Mindanao, may tanong si Cyril Chaves. Senador, mag dalawang buwan na matapos manalasa ang bayong Odette sa Northern Mindanao at Surigao Del Norte. Malaki ang pinsala, marami ang nasira at namatay, putol ang komunikasyon at kuryente. Paano ninyo mapapabilis ang rehabilitasyon lalong lalo na sa komunikasyon at supply ng kuryente na pangunahing kailangan ng tao para makabangon. Kailangan ba tayo magtayo ng panibagong departamento para tututok sa ganitong klaseng kalamidad?

SP Sotto: Sa kasalukuyan, napakaraming departamento na pwedeng tumulong. Ang sagot diyan na numero uno, sa tingin ko, aside doon sa tulong ng gobyerno at tulong ng mga kababayan natin, tamang paggamit ng pera ng taongbayan. Tamang paggamit ng budget. There is enough in the budget that we have passed in the past years, even in the forthcoming 2022 elections. Sa tamang paggamit lang ng budget, matutulungan natin kaagad at maiaangat agad ang pangangailangan ng Surigao, o lahat ng mga apektado nitong bagyo. Ganoon ang nakikita ko. Malaking bagay kasi yung paano mo iha-handle, like for example, nung nakaraang taon, at nitong nakaraang sampung taon, hindi lang itong nakaraang taon lang, ang average ng hindi nagagamit or unused sa budget natin, P328 billion. Average yun ha? So, merong taon na P500 billion ang unused. Imagine what it can do to areas affected by Yolanda, affected by Odette, affected by the Marawi siege, hindi ba? Kung gagamitin mo lang ng maayos at maagap yung paggamit ng pondo, yan ang kasagutan, ang tingin ko, Cyril. The proper use of the budget, of the money of government.

Q: Kapag kayo ay naging pangalawang pangulo, paano ninyo tutulungan ang inyong pangulo, kung sino man yun, kapartido ninyo o iba para maipagtanggol natin ang teritoryo natin diyan sa West Philippine Sea?

SP Sotto: Ngayon pa lang, ginawa ko na. Finile ko yung maritime zones, the Maritime Zones Act of the Philippines. Wala tayong definition kung ano ang maritime zones natin, would you believe? After so many years, I just found out na wala. So, I filed a bill, at nagpabigay ako sa House of Representatives ng kopya para meron ding mag-file sa kanila doon na mga kapartido namin sa NPC, sapagkat naniniwala ako that ang bansa natin, we have no other recourse but to negotiate with our neighbors. Ngayon, to avoid armed conflict, sabihin natin, alin ang atin. Heto yung amin. Kung sila, meron silang nine-dash line, aba, meron din tayong (unclear) file ko, Senate Bill 2289. Finile ko ito, it will allow us to make our own map. Ngayon, bakit ko (unclear) ito? Para maliwanag kung alin yung atin, alin yung kanila. Pinasok nila ito, nagkaroon ng gulo, papasok ngayon yung MDT, yung Mutual Defense Treaty. Yun ang sinasandalan natin, at yung EDCA, hindi ba? Kaya kailangan, maliwanag alin ang maritime zones natin, from 12 to 200 nautical miles off the shores, di ba? Ganoon yung ano eh, kaya (unclear) ako diyan. Ngayon pa lang, ika nga ay inumpisahan ko na. O ngayon, babalik ulit ako sa sinasabi ko, paano ito? Ang talagang magaling na mag implement nito, yung mga gumawa, yung mga authors. So, nakahanda na ako, ngayon pa lang hinandaan na ako para kung ano ang gagawin ng susunod na administrasyon.

Q: Dumako naman tayo sa usapin ng agrikultura. Paano ninyo ito pasisiglahin at paano ninyo tutulungan yung mga magsasaka at mangingisda?

SP Sotto: Meron kaming silver bullet diyan. (Unclear) pinagaaralan namin nung grupo ko sa NPC, nila RSA at saka nila Danding. Ang pinaka solusyon talaga sa agrikultura natin, bilhin ng gobyerno 50 percent of the output of the farmers nationwide. Hindi pwede puro yung mga motherhood statements na sasabihin tulungan natin yung mga magsasaka, tulungan natin yung mga (unclear), paano? Hindi sinasabi paano eh. Heto ang paano. Alam ninyo ba, sa panahon ngayon, ang pagkakaalam ko, two percent lang pala ng kanilang output ang binibili ng gobyerno na parang subsidy or parang tulong natin. Now, they are all succumbing to the whims and the prices of the traders and the middlemen. Yun ang mga nakikinabang, kaya tumataas ang presyo. Kaya pagdating sa palengke, hirap tayo, tumataas din. Pero, 50 percent. Lahat ng magsasakang nasabihan ko nito, tuwang-tuwa. At ito ay ginagawa na, hindi ito kwentong kutsero at programa na inisip lang namin. Ang laki ng magiging ginhawa ng magsasaka kapag ginawa natin ito. Ginagawa namin ngayon ito, yung grupo ng Reporma, sa Davao Del Norte, under Gov. Edwin Julahib na tinalo lahat nung matitinding pangalan sa Davao, tinalo nitong si Gov. Julahib na ika nga ay isa sa mga kabig ni Speaker Bebot Alvarez. Sa kanila ngayon, yung provincial government, experimental nung una, binibili lahat ang output ng magsasaka at dinadala sa palengke. Provincial government ang nagbabayad. Bumabalik ang pera ng provincial government, dahil binebenta sa palengke, binibigyan lang ng two percent na kita yung mga nagtitinda. Itong mga magsasaka, piyesta. Alam ninyo dati ang mga sasakyan ng mga magsasaka doon, puro kuliglig. Ngayon, mga naka Hi-Lux na. Imagine we can do that nationwide? Kinuwenta ko na. Alam ninyo kung magkano ang gagastusin natin para bilhin natin ng 50 percent ang total output g mga magsasaka, na magiging talagang economic boom sa atin nationwide? P250 billion a year lang, eh P328 billion lang ang unused eh, hindi ba? So, talagang ang pinaguusapan dito, proper use of the budget. Yung agrikultura, yun ang pinaka silver bullet. Bilhin mo sa tamang presyo, farm gate price. Bilhin mo sa presyo nila, sa mga magsasaka, mga 50 percent ng output nila, tingnan ninyo kung hindi magboom ang ekonomiya natin.

Q: Ang huling tanong, ikaw na ba ang nararapat na susunod na pangalawang pangulo ng Pilipinas?

SP Sotto: Kapag ginusto ng Panginoon, ginusto ng mga kababayan natin, oo, sapagkat aside from sinasabi ko nga na ako ay qualified, competent. Ang earning curve, hindi ko kailangan. Pag upo ko on day one, I hit the ground running. Tumatakbo na agad ako, ginagawa ko na agad ang trabaho, sapagkat wala akong dapat pag-aralan, alam ko ito eh. Ang tagal ko na rito, 30 years na ako sa public service. Itong public service ko ng 30 years, kitang-kita ang aking track record, so, yung mga ika nga ay problema ng bansa, alam namin. Alam din namin ang solusyon. Bigyan ninyo kami ng pagkakataon na gawin ang mga solusyon.

Q: Salamat po sa inyo, Mr. Senate President, at nabigyan ninyo kami ng pagkakataon.

SP Sotto: Meron lang akong hindi mapalampas, Melo. Natutuwa ako, naka checkered ka. Alam mo ang ibig sabihin niyan? Kasi yung uso-uso nung mga araw pa, nakikipatol ako diyan, nung araw pa, kulay green yung gamit namin. Merong green, merong red, merong yellow, may pink ngayon, na kung anu-ano, ang checkered, the best yan. Bakit? It represents all the sectors.

Q: Wala sa kulay?

SP Sotto: Wala. You represent all the sectors, yan ang pinaka maganda.

Q: Salamat po!