TRANSCRIPT OF SENATOR RISA HONTIVEROS PRESS CONFERENCE WITH RODALIZA AND JESSIE BALTAZAR (JEMBOY'S PARENTS)
28 FEBRUARY 2024

SRH: Ngayon po, gusto kong bigyan ng pagkakataong makapagsalita rin sa kanilang naging reaksyon sa desisyon ng korte kahapon sa kaso ng kanilang anak. So, una na po si Ma'am Roda, tapos si Sir Jesse.

RODALIZA: Ang naging reaksyon ko po sa naging desisyon kahapon sa kaso ng anak, dahil ang inaasahan po namin na lalabas sa resulta makukulong po silang lahat. Pero hindi po eh. Isa lang po ang makukulong, pero apat na taon lang po. Yung iba po, lima, makakalaya. Eh, gano'n lang po ba yung buhay ng anak ko? Parang hindi tao yung napatay nila. Sila makakalaya. Apat na taon lang makukulong, pero yung anak ko, habang buhay, hindi na makakabalik. Hindi na makakagpapag-aral. Saka may pangarap po sana yung anak ko na maging seaman. Pwede ba sabihin nagkamali sila? May pinag-aralan sila, dapat alam nila yung ginagawa nila. Dahil taon bago silang maging pulis, hindi ba nila naisip na na meron sila yung may tao na mamamatay sa gagawin nilang operasyon na yun?

Sana po, wala na po ibang, wala na po magulang nakatulad ko na mamatayan ng anak dahil po sa mga polis na inaano po nila yung kapangyarihan nila, inaano ko rin po yung ibang namatayan na katulad kong magulang, sana po, ipaglaban po natin yung karapatan natin. Sana po makuha natin yung hustisya sa pagkamatay ng anak natin, kapatid, at pamilya. Yun lang po yung hinihiling ko sa katulad ko na sana po makuha namin yung hustisya at lalaban po kami para sa pamilya po namin. Yun lang po.

SRH: Salamat po, Roda, Sir Jessie.

JESSIE: Lalaban po kami hanggang sa uli. Kami ng pamilya namin. Hindi po kami susuko sa ganung ano lang. Ang laban na ito para sa mga nangyari sa anak ko. Nawalan kami ng, kaisa-isang isang gabay ko sa paghanap buhay, napakasakit sa amin ng pamilya ko na hindi na namin siya makikita habang buhay. Yun lang po. Salamat po, Jessie.

Q: (INAUDIBLE)

SRH: Salamat. Salamat para doon. Kaya po nananawagan kami na sa kabila nitong, well, action sa mga tauhan nila na naging responsable dito sa pagpapatay kay Jem Boy.

Q: (INAUDIBLE)

SRH: Wala pa po kaming official notice na hiniwalay na sila sa serbisyo. At yun na nga, yung lima sa anim ay, yun ding araw ng kahapon ay lalaya na dahil na-serve na daw nila ang dapat nilang ma-serve ayon sa sa desisyon ng Korte. At yung isa lamang na dapat sana wala na on the ground nung araw na iyon dahil meron ng prior kaso ng robbery extortion. Yung isa lamang ay magseserve ng time. Pero apat na taon lamang sa kanyang ginawa.

Q: Anong klaseng justice system mayroon?

SRH: Pinaalala nga ni na Ma'am Roda at Sir Jesse na hindi lang sila ang pamilyang ano, nakatanggap ng ganitong dagok na mapatayam ng anak, mawalan ng anak sa napakamarahas na paraan at hindi pa makakuha ng ganap na hustisya para sa pagpatay sa anak nila.

At sa kabila ng kanilang pagluluksa ngayon at yung yung shock nila sa naging desisyon eh, nakukuha pa nilang isipin ang mga pamilya na maaaring makaranas ng ganitong trahedya at ayaw nga nilang maulit pa.

Ibig sabihin eh, yung ating criminal justice system ay malaki pa ang pagkukulang. Lalo na sa mga pamilyang hindi mayaman, mga pamilyang hindi maimpluensya. Pero bilang mamamayan eh dapat lang makaasa pa rin ng hustisya. Nang higit pang hustisya mula sa ating gobyerno, sa ating criminal justice system, sa kapulisan na isa sa mga haligi ng criminal justice system. Kaya sabi nila at sinasabi ko rin, sinasabi rin namin kaisa nila, di pa tapos ang laban, tuloy ang laban.

Q: So ma'am, ano po yung legal remedy na kinukonsidera ng pamilya ngayon?

SRH: Yung isa pong inanunsyo kahapon at sabi nila, kanilang inaasahan, at sabi ko rin kanina, inaasahan ko rin, ay yung anunsyo ng Department of Justice na i-exhaust pa rin nila.

Bilang pagsuporta sa pamilya, i-exhaust lahat ng legal remedy sa kaso ni Jemboy.

Pati kasama na po yung pagangat ng kaso ng murder sa kanya sa Court of Appeals.

Q: At sa tingin ninyo, malakas yung pwede siya para talagang maconvict yung mga, involved na pulis.

SRH: Siguro yung isang nasa likod ng shock naming lahat kahapon ay maraming ebidensya sa kabila ng hindi ganap na kooperasyon ng PNP ay nakalap pa rin ng pamilya ng kanilang mga abogado. At hinarap nila lahat iyon, mga saksi at mga ebidensya dun sa pagdinig sa Korte.

Q: Kasi diba may mga legal remedy sila kinukonsider. So confident kayo, malakas yung chance na makamit pa rin nila yung justice dahil malakas yung ebidensya.

SRH: At dagdag dun sa mga nakalap nilang ebidensya sa tulong ng kanilang mga abogado. Ang dami rin lumabas dito sa Senate hearings na sa palagay ko nagamit din kung hindi man lahat, yung ilan sa kaso sa Korte. At magagamit pa rin sa pag-angat ng kaso sa Court of Appeals. Of course, inaasahan din ng DOJ ang tulong ng Office of the Solicitor General. Dahil lumalabas, procedure po nila.

Kailangan katulong ng DOJ ang OSG sa ganitong paghahanap pa rin ng hustisya ng isang pamilya pagkatapos ng isang court decision. Para maiangat at maidulog sa isang mas mataas pang Korte.

Q: Last na lang, ma'am. So may nakikita ba kayo na kinakailangan pang legislation para matiyak talaga na kahit mahirap yung involved sa isang kaso, makamit niya yung hustisya?

SRH: Well, yung isa na po ay ongoing. Yung nabanggit ko rin po kaninang PNP reorganization bill. Na yung isang amyendang ipinasok namin ay precisely palakasin ang internal affairs service ng PNP na dapat meron itong mandate at capacity.

Hindi lang para sa administrative. Pero kahit pati sa criminal cases. Yun din po kasi yung isang ikinakagulat, ikinabibigla ng pamilya na bakit dito sa kasong ito, yung mga akusado ay inimbestigahan halos lamang ng sarili nilang mga comrades in arms sa loob ng serbisyo na hindi pa malakas ang internal affairs service o iba pang mekanismo sa loob ng PNP para sa talagang seryoso at mabigat na pag-iimbestigasyon.

So hindi nagbibigay yan ng kumpyansa sa kanilang pamilya o sa buong publiko na walang impunity dito, na meron talagang pagsingil ng accountability sa sarili nilang mga tauhan ang institution mismo.

Q: Kumustahin ko lang po yung pamilya. Yung mga magulang ni Jemboy. Pagkatapos bumaba yung hatol. Ito po ba yung kayo po ba, nakakaranas pa rin po kayo ng harassment? Or lalo na nito, pagkatapos nung kahapon, ano po nangyari?

RODA:Wala naman po. Ang hindi lang talagang namin matanggap na bigla kami sa laging desisyon sa pagkawala ng anak ko na ganong kabilis. Apat na buwan lang na may desisyon na na hindi muna nila talaga inano kung ano talaga yung dahilan ng pagkamatay ng anak ko?

Q: Ano ma'am niyo yung naisip niyo kahapon habang nakikita niyo yung mga suspect, yung mga allegedly nakapatay doon sa anak ninyo nandun sa loob ng korte tapos narinig niyo yung hatol na not guilt yung iba. Tapos yung isa, yung apat na tatlang taliwas doon sa inaasahan niyo.

RODALIZA: Ang naramdaman ko parang nakita ko uli yung, namatay siya na buhat po siya ng asawa ko. Na hirap na hirap siya. Para po nilang pinatay uli yung anak ko sa naging desisyon nila sa alim na pulis. Yun po yung naramdaman ko na sobrang sakit. Tapos ganun lang po yung magiging desisyon na mabilis na apat na buwan lang po sila makukulong. Sobrang sakit po sa amin, sa pamilya po namin na ganun lang po pala yung buhay ng tao na mahirap ka na mahirap ka humanap ng katarungan. At ng hustisya na katulad namin. Ang inaano ko po sana po sa iba pang mga katulad namin na magulang o kaya kapatid. Ang inaano ko po sana po, huwag po tayo mawalan ng pag-asa. Nandiyan po yung Diyos na siya po yung nakakaano na matutulungan niya tayo sa mga tumutulong po sa amin, malaki po yung pag-asa namin na makukuha po namin ung totoong hustisya sa pagkamatay ng anak ko na si Jemboy.

Q: Ma'am sa tatay kasi siguro kayo ung naka face to face ng mga pulis that time tapos kahapon po naririnig nyo not guilty ano po ung pumapasok sa isip nyo?

JESSIE: Masakit po. Ganun ganun. Ganun lang ang hatal sa kanila. Hindi po katanggap-tanggap yun sa amin, ng pamilya namin.

Q: Kahapon po sa hearing ng niraise po ng pamilya ng isang biktima kapag sa pulis ang bagal nilang mag-imbestiga sa kabaro nila, doon po sa reorganization na pinopropose ninyo, mayroon po bang proposal to include civilians in it or kaya naman po ng mga pulis?

SRH: Ang Internal Affairs Service naman ng PNP ay sinastaff hindi lang ng mga PNP officers pero ilan ding mga civilian professionals o experts na hinahire nila para magpatakbo ng kanilang IAS. So dapat yung ganyang pag-complement ng staffing sa loob ay dapat makadagdag ng weight o heft sa legal capacity ng IAS para mag-set ng tone at disiplinahin at kapag kailangan i-correct yung sarili nilang ranks.

Q: Ma'am dun po ba sa trial nakikipagtulungan po ba ung PNP?

RODA: Oo po, meron naman po ibang pulis na umaattend po doon na nag-witness sa amin. Meron naman po.

Q: Tingin nyo po nakaapekto po ung magkakabaro magkakasama sa tsrabaho kaya ganon ang hatol sa kaso?

RODALIZA: Ang inaano ko po simulang-simula, hindi po na-imbestigahan kasi nang mabuti yung pagkamatay ng anak ko. Kasi sa simula-simula, sa bangka pa lang, hindi po sila doon na nag-imbestiga. Hindi po nila, hindi po sila nakahanap ng basyo ng bala, yung kamag-anak pa po na nakakuha yung kay Jemboy.

Wala, hindi po talaga sila umakyat sa bangka. Na tinamaan nga po yung bangka, na lumubog po yung bangka. Hindi po nila alam. Tapos yung nasabi po sa akin ng investigador ay binugbog pala si... yung witness po namin. Siya po nagsabi. Kayo po yung imbestigador, tapos itatanong niya sa akin na binugbog pala yung witness namin? Tapos ay, may nakuha pala yung kamag-anak namin na ano.

Basta, sana siya yung nag-effort na naghanap ng ebidensya para po sa anak ko. Hindi po eh. Kami po talaga yung nagpursigi para po magkaroon ng hustisya para sa anak ko.

Q: Kulang ba yung suporta sa imbestigasyon?

RODA: Opo, kulang na kulang po talaga yung effort po nila na matulungan po nila kami para magkaroon po kami ng hustisya para sa anak ko.

Q: Ano po ba ang dapat gawin para siguraduhin na hindi lang lighter yung penalties dito sa mga cops involved sa killing?

SRH: Totoo po. At binanggit po yun ni na Ma'am Rhoda at Sir Jesse. May mga previous cases. Maalala po natin si na Kian de los Santos, si na Carl Arnaiz, si Kulot.

Marami pang mga bata maging nung panahon ng mga extrajudicial killings hanggang ngayon dito kay Jemboy.

At yung sa dalawang pinatay pa pagkatapos niya, kung di ako nagkakamali, at least isa sa kanila, menor de edad din, no? Opo. O pareho ding minor de edad?

RODALIZA: Opo.

SRH: So, yung tanong ay ano pang kailangan gawin? Well, pwede rin natin itanong yun sa mga abogado ng pamilya Baltazar sa DOJ, lalo na sa kanilang pakikipag-ugnayan sa OSG.

Dahil bukod sa pwede namin gawin dito mga investigation in aid of legislation - and speaking of legislation, halimbawa yung pag-amyenda nga nung PNP reorganization bill - malamang sa hindi may mga reforma pang kailangan gawin sa criminal justice system mismo. Yung mga haligi nito kasama na ang Philippine National Police, yung ating judiciary, at iba pa. There are at least four other pillars yata, pati yung correctional system.

Dahil ang payak o esensyal na pagkaintindi natin sa hustisya at sa criminal justice system ay dapat ito isang sistema na kapag may mamamayan o institusyon, lalo na ng estado na nakalabag sa karapatan ng mamamayan - yung mamamayan iyon, yung pamilya nya, lalo na dito sa ating mga menor de edad tulad ni Jemboy ay dapat makatanggap ng hustisya. Hindi yung sa kabila ng karahasan at trahedya at napakatinding sakit sa puso na naranasan nila, ay may pangalawang dagok pa dahil nabigo silang makakuha ng hustisya sa mismong sistema na dapat ay maghahatid nito sa kanila.

Q: Does this reflect a culture of impunity?

SRH: So, lumalabas na isa na naman itong pagsasalamin o mukha ng impunity na ilang mga taon na nating ninalabanan. Na hindi dapat na kapag may pumatay, may extrajudicial killing, o may nagplano ng ganitong operasyon at pumatay sa bata, ay slap on the wrist lang.

Palalayain na ang lima sa anim sa mismong araw ng disisyon at yung isa ay mabibilanggong nga pero apat na taon lamang. Samantala yung bata ay naagawan na ng kanyang buong buhay at mga pangarap at yung pamilya niya ay naagawan ng isang Jemboy.

So, ibig sabihin, ang dami pa nating kailangan gawin para talaga basagin yung kulturang iyan ng impunity. Basagin sa ating mga institusyon at basagin sa ating kultura, sa ating mga ugali at pag-uugali.

Q: Ibang usapin pero related naman. Ibang usapin pero yung hustisya pa rin. Reaction lang sa naging payo ni Pangulong Bongbong Marcos kay Pastor Apolo Quiboloy, na

dapat humarap sa imbestigasyon ng Kamara at ng Senado.

SRH: Sang-ayon po ako kay Presidente. Dapat humarap talaga si Apolo Quibuloy sa pagdinig pati dito sa Senado.

At gaya ng sinabi ko nung isang araw ay bukas ang Senado para sa kanyang panig at siya lamang ay aming hinihintay.

Q: Pag matigas pa rin si Pastor Quibuloy na humarap, ano yung parang worst case scenario na mangyayari?

SRH: Well, nabanggit ko rin earlier na ang susunod na senaryo ay kapag di pa rin sila humarap sa bisa ng subpoena, ay icacite ko sila in contempt at pa-arestuhin.

Q: May info po ba kayo kung may intensyong humarap si Quiboloy?

SRH: Wala pang info na may intensyong humarap. At ang isang huling sinabi nila tungkol sa pagdinig, yung isang paglalarawan nila na ay "bogus hearing."

So wala pa rin sa tamang ugali ng pagrespeto sa hearing ng komite ng Senado. At wala pang sinasabing intensyon na i-honor yung subpoena.

Q: On the weight of the president's statement

SRH: Well, sa kabila nung pagbanat ni Quiboloy pati kay Presidente, siguro naman ang pananalita ng occupant ng pinakamataas na opisina sa ating gobyerno at bansa,

siguro naman may kahit konting bigalan. At yun, pero tingnan po natin, dapat lamang may bigat po sa kanila iyon.

Q: Ma'am, what could you say about the, yung pronouncement ni Senator Tolentino that Quiboloy should be afforded due process? And in fact, he cited the case of Blue Ribbon versus Neri, that he could seek redress before the court.

SRH: Ang Blue Ribbon po, ang pinaka, kumbaga, isa sa primus, or siya yung primus inter pares sa mga komite dito sa Senado. At in the same manner, lahat po ng komite ng Senado, ayon sa aming rules, at kinilala po ito mismo ng Korte Suprema, ay may mga kapangyarihan na ginagamit po namin sa imbestigasyon in aid of legislation.

Quiboloy is being afforded due process. Doon sa ibang sangay, sa judicial, meron ng mga hinahing kaso laban sa kanya, at yung isang dinismiss sa Davao ay on appeal ngayon sa Department of Justice. Merong ding ongoing cases laban sa kanya at imbestigasyon sa Estados Unidos, ibang bansa pa, kung saan fin-reeze yung assets nila, at nilagay sila sa most wanted list ng Federal Bureau of Investigation.

At ina-afford din siya ng due process dito sa Senado. Dahil pagkatapos unang pagsalitain ang mga victim survivors na dapat lamang, ay ilang ulit silang inimbita, ngayon sinubpoena para madinig din yung kanilang panig. That is due process all around.

Q: On assuring Apollo Quiboloy that due process will be observed

SRH: The committee assures Quiboloy as it assures, and has always assured any and all witnesses na humarap sa amin, na they will have the chance to answer the questions and to present their side doon sa subject ng resolution.

Q: On concerns by Quiboloy's counsel about the language of the Senate resolution

SRH: Ang committee, the committee always observes respect for the different resource persons. Ano mang panig sila ng resolusyon na iniimbestiga. Ang language ng resolusyon is firmly on the side of the victim survivors, of the witness.

At the same time, sa pagpapatakbo ng hearing, dinidinig lahat ng stakeholders. We've already heard, for example, yung Jose Maria College. Iniintay na lang talaga si Quiboloy mismo na humarap at madinig.

Q: On establishing a bad precedent among personalities invited by the Senate to defy the Senate

SRH: Ah, kung ako yung tinanong niyo sa, ng tanong na yan, sasabihin ko, siyempre. Kasi ang, ang Blue Ribbon, halimbawa, ang komite na pinaka nag-iimbestiga sa misfeasance, malfeasance and nonfeasance.

Minsan na dati ang Blue Ribbon, nung iniimbestiga namin yung, ah, Pharmally. We took exception doon sa pagbabawal ni Duterte na presidente noon, na humarap sa amin at sumagot yung kanyang mga Cabinet members. Dahil sabi namin, kailangan kahit ang sitting president ay kumilala sa kapangyarihan ng Blue Ribbon Committee na magpatawag, magtanong at marinig ang sagot ng mga resource persons, kahit sila ay galing sa executive.

Dahil hindi lamang sa iisang branch ang judiciary na may due process ng isang mamamayan. Meron din ay supposed sa executive at siguradong meron din dito sa legislature. Alam po yan ng lahat ng mga current at dating naging tagapangulo ng Blue Ribbon Committee.

Q: Pwede po ba yung mga lawyer ni Quiboloy ang humarap sa hearing, given yung supposed threats against him?

SRH: Ang mga lawyer, unless sila ay resource person din tulad nung abogada na member din ng administration ng Jose Maria College kaya pinayagan siyang magsalita,

ang mga abogado pag nag-a-appear dito ay counsel ng kanilang mga kliyente na resource persons.

So unless kilalanin sila for good reason bilang resource person, hindi sila ang magsasalita. Kaya nga't nung unang pagdinig, sinabi ko na hindi magfifield po ng questions dun sa unang abogadong pinapunta ni Quiboloy dahil ang subject ng resolution ay mga personal na allegations sa bedroom ni Quiboloy. Hindi naman fair itanong kay attorney. Hindi rin fair itanong sa buong Kingdom. Si Quiboloy lamang ang pwedeng sumagot.

And as for the so-called threats, it's rare na in one day, dalawang beses ako sumang-ayon kay Presidente. Pero nakikiisa din ako sa reaction nila na, "Who would want to do that?" Parang, sino ba naman ang gagawa nun?

And as I said before, simple lang ang hinihingi kay Quiboloy na humarap sila. Kaya huwag pa victim. Ang simpleng hinihingi sa kanila ay humarap at sumagot sa Senado.

Q: May formal action na po ba si Quiboloy?

SRH: Ang formal pa lang na action ay yung pagtanggap sa subpoena ng Senado. Pero, wala pa pong pag-signify na i-honor yung subpoena at haharap dito.

Q: Reaction po sa statement ni former President Duterte kay Quiboloy?

SRH: Siguro, nagre-refer si Duterte dun sa sinabi nung isang witness namin, si alyas Rene, na may nakita siyang ibinaba ng mga sako tapos tinanggal yung mga laman dun sa grounds or sa lawn ba? Oo, sa tent, na malapit sa mansyon na may lamang iba't ibang klaseng mga baril.

So, on the record pa rin yun sa proceedings ng pagdinig ng komite and I take note from the media dun sa sinagot ni Duterte.

Q: Ma'am, according to Senator Robin Padilla, parang pakikiusapan niya kayo na tapusin na yung investigation at kung may basehan, sampahan nalang ng kaso sa korte si Quiboloy kasi kung ipipilit daw yung pagsubpoena o kay pagissue ng warrant of arrest kung hindi humarap, baka daw magdulot ng gulo dahil million-million daw ho yung followers ni Pastor Quiboloy.

SRH: Million-million ang followers nila pero yung ilan sa kanila at hindi natin alam kung ganong kakaunti ay nagreklamo at kabilang sa mga humaharap sa komite. Dahil sa kabila ng kanilang sinserong pananalig at sinserong pag-asa na mabubuhay sila ng matiwasay sa kanilang pananalig kay Quiboloy e sa kabila nun nakaranas sila ng teribleng mga pangaabuso, pananakit, at iba pa.

Yung paulit-ulit na sinasabing sa korte nalang iharap, ginawa na yun ng ilan. At malamang gagawin pa ng ilan. At yung isa nga, dahil dinismiss yung kaso nila sa Davao, ni-raise at on-appeal hanggang ngayon sa Department of Justice. At ongoing nga yung mga kaso kahit sa ibang bansa.

Mas madaling nga matatapos yung hiring paghumarap na si Quiboloy, eh. Kasi siya yung iniintay ng komite. Siya ang iniintay ng chair. Siya ang iniintay ng Senado. Kaya't hindi matatapos ang pagdinig hanggat mayroong pang mga witness, victim survivors na lumalapit at gustong mag-testigo. Parado, mas madaling makukumpleto ang trabaho ng komite paghumarap si Quiboloy.

Q: So hindi iteterminate hangga't hindi sila humaharap?

SRH: Hindi naman sa hindi ito iterminate hangga't hindi sila humarap dahil pag talagang nagmatigas sila hanggang sa huli na hindi humarap, pag dinedman nila at binastos yung subpoena, pag sapilitan pang kailangan ko siyang icite in contempt at ipaaresto, at a certain time, pag pagsalita na on the record yung mga resource persons namin, ite-terminate namin at isusulat ang komite report kahit nag-decline si Quiboloy na humarap at mag-go on the record sa komite.

Q: Inaudible

SRH: Nag-uusap naman kaming lahat ng mga senador on the floor pero alam naman ng lahat ng senador dahil bawat isa sa amin ay nagpapangulo sa mga komite na pagkatapos ng imbestigasyon, ay may power of subpoena ang komite, pagkatapos ng subpoena, may power of contempt and arrest. At siguro by now, halos lahat, kung hindi man lahat sa amin ay nagamit ang mga kapangyarihang iyon ng aming mga komite in aid of legislation bilang kami ay gumagawa ng aming trabaho bilang senador.

Q: On planned plebiscite for ChaCha in 2025

SRH: Yun yung isang hamon and I think ang pagpilit nila ng plebisito sa kanilang pekeng people's initiative o plebisito sa isinasabing amyenda sa economic provisions lamang ng Konstitusyon, I think is a bad idea any which way na gawin yan sa ngayon.

Ako po'y tutol sa chacha whether sa economic or sa political provisions whether sa pamamagitan ng people's initiative, lalo na itong pekeng PI nila, o sa pamamagitan ng isang mala ConAss na proseso, dahil hindi pa nga sigurado ConAss ba ang ginagawa ng Senado o ng House sa ngayon. Tutol talaga ako dyan.