TRANSCRIPT OF KAPIHAN SA SENADO WITH SENATOR WIN GATCHALIAN

BLENDED LEARNING AMID RISING HEAT INDEX

Q: Sir, regarding dun sa recommendation niyo na to implement blended learning amid extreme heat or extreme weather, hindi po ba, hindi ito yung first time na may klase during summer at matagal nang pinag-uusapan ang El Niño pero bakit po parang hindi po ba napaghandaan, bakit until now parang hindi ideal for dry season ang mga classroom sa ating bansa?

SEN. WIN: Actually, isa sa mga natutunan natin sa pandemic ay yung blended learning or distance learning sa ibang terminology. At ito yung isang natutunan natin at ginawa natin during the pandemic. So ang ibig sabihin, kahit na merong pandemya, may bagyo, may lindol, or ganitong kainit ang panahon, ang pag-aaral ng bata pwede ipagpatuloy sa pamamagitan ng blended learning. At sa ngayon, ginagamit pa rin yung tinatawag nating self-learning modules. Hindi yung pinalitan even after the pandemic kasi, kung matatandaan natin, next year may bago tayong curriculum. So, habang inaantay natin yung bagong curriculum, ginagamit pa rin ngayon yung self-learning modules. So, in other words, kung ang principal magdi-desisyon na i-cancel yung klase, pwede pa rin mag-aral yung bata sa bahay gamit yung self-learning modules niya at pwede pa rin sila gumamit ng, let's say, ng internet. Kung mayroong maganda yung internet connection sa kanila, pwede sila mag-aaral gamit ng internet. O pwede rin yung tinatawag natin asynchronous. Ito yung nire-record ng teacher yung pagtuturo niya at pwede panoorin ng bata sa YouTube o sa Facebook Live. So, pwede rin gawin rin yun. So, ang ibig sabihin, mayroong flexibility ngayon ang mga guro natin, ang principals natin na pumasok sa blended learning. At naging institutionalized ito. Ang Department of Education nag-issue ng department order sa blended learning. Ang may desisyon dyan ay ang principal. Ang panawagan ko sa ating mga punongguro, huwag nilang ipilit na pumasok ang bata sa eskwelahan. Lalo na, nakita ko sa ibang lugar, tulad sa Cagayan, umaabot ng 44, 45 degrees ang heat index. Ibig sabihin, yung nararamdaman ng bata ay 44, 45 degrees. Kung ihambing natin ito sa lagnat, ang lagnat is 37. So, nararamdaman ng bata is 44, 45. So, lampas sa lagnat itong nararamdaman. Kaya, huwag ipilit dahil baka mag-dehydrate yung bata. Baka marami tayong nababasa na nagko-collapse yung bata dahil nga sa extreme heat.

Q: But some of your colleagues are saying na mas effective at mas naka-focus ang estudyante kung nasa eskwelahan, unlike kung nasa bahay. So, is it about time, Sir, na talagang to make sure na yung mga classroom sa mga schools in the country talagang ano ito, yung climate resilient, ready for dry and rainy season.

SEN. WIN: Totoo naman na sa sistema natin, mas epektibo pa rin ang face-to-face learning. Kaya talagang nung pagtapos ng pandemya, isa sa mga tinulak natin magbukas kaagad ang eskwelahan natin. Pero, isa rin sa mga, isa sa mga hindi magandang nangyari sa pandemya, naurong yung school calendar natin. Kung matatandaan natin, in 2020, nagbukas ang eskwelahan, October na eh. At dahil dyan, ang break, o yung tinatawag nating academic break, tumatapat sa July or even August. So, nagkaroon na ng pronouncement ang Department of Education na ibabalik nila dahan-dahan to the original April-May summer break, ang academic calendar. So, sinusuportahan natin yan. In fact, 88% ng ating mga kababayan, gustong ibalik sa dating academic calendar. Dahil unang-una, nakasanayan na natin yan. At pangalawa, kahit mainit, pwede kang sa bahay, doon ka lang, pwede kang mag-electric fan o mag-aircon, hindi ka punipwersang pumasok ng eskwelahan.

Q: Sir, yun bang mga public schools ngayon, well-ventilated, may mga, hindi ba kakayanin daw na may aircon?

SEN. WIN: Well, aminado tayo, Cely, na almost 99% ng public schools natin, walang aircon. I think only a few, yung mga science high schools, yun lang ang mga aircon. Pero, aminado tayo na almost 99% ng public schools natin, walang aircon. May electric fan, in courtesy ng mga PTA, pero alam natin, sa ganitong 45 degrees, kahit electric fan, hindi kakayanin. Singaw kasi yung mabigat eh. Saka yung sa mga nakausap pong ibang mga parents natin, mga PTA, yung pagpunta at yung pagbalik, kasi mga bata naman, wala naman sasakyan yan, no? So, iba naglalakad sa tanghaling tapat, at dahil doon sa paglalakad, napakainit. So, marami rin parents concerned sa mga anak nila dahil nga napakainit ang panahon. Q: So, sir, yung recommendation niyo na blended learning, case to case basis, o better ho, na i-implement nationwide.

SEN. WIN: Case to case basis. Yan naman ang kagandahan nung department order ng DepEd na very flexible, depending on the situation. In fact, ang LGU, mayroon ring boses, magdesisyon rin sila, pwede rin magdesisyon ang LGU na gumamit ng blended learning. Alam ko, some provinces, katulad ng Iloilo, they're studying kung dapat buong probinsya ay mag-blended learning for now dahil napakainit. In fact, nabasa ko rin ang Iloilo, magde-declare ng state of calamity dahil grabe ang El Niño sa kanila. So, in other words, may mga lugar talaga na grabe ang init. Pero may mga lugar naman na kaya pa naman, katulad dito sa Metro Manila.

Q: Pero sir, hindi nga ho kakayanin na magkaroon ng budget allocation to make sure na gawing air condition.

SEN. WIN: Realistically, Cely, mahirap. Mahirap in the immediate future. Yun lang nga, dun sa mga kagaya ng science schools, dahil yung mga estudyante doon ay medyo may kaya, nakakabili sila ng sarili nilang aircon. Pero majority ng eskwelahan natin, public schools natin, ay electric fan pa rin ang gamit.

Q: Sir, paano makakabawi po yung mga areas ngayon na nag-suspend ng klase?

SEN. WIN: Oo. Under the department order ng DepEd, pwede silang mag-remedial classes. So, for example, nag-kansela sila ng klase, pwede silang mag-remedial classes. Ang importante, makumpleto nila yung 200 days of schooling, under the law. Yun ang pinakamahalaga. So, kung nag-kansela ng klase, pwede silang mag-remedial classes ng isa o dalawang araw para lang maka-catch up yung bata. So, ganoon yung sistema natin sa pagkakansela ng klase.

Q: So, kumbaga sa ano, Sir, hindi pwedeng sabihin na malaki yung nami-miss din because of the class suspension?

SEN. WIN: Meron tayong batas na nagsasabi na dapat in 200 days tapos ang academic calendar. So, pag hindi mo natapos yung 200 days, pwede yung mag-pushback, depende sa sitwasyon. Like, for example, if you remember dati, ang kalaban naman natin baha. So, kung bumabaha naman dahil sa matinding ulan, nai-extend ng 1 week or 2 weeks ang academic calendar.

Q: Sir, ililiko ko lang ng konti ah, kasi we're talking about children. Paano po yung ano din, yung sa teachers naman, and also, kasi sabi niyo nga kanina, yung face-to-face, hindi na rin ganoon halos magiging effective because of the weather, dahil yung focus din ng mga bata, diba? So, paano naman yung mga teachers, Sir, and yung other workers, ano yung nakikita niyo?

SEN. WIN: Typically, pag nagkakaroon ng class suspension, pati yung mga teachers, pinapauwi. Lalo na nga, kung ang case ay matinding init, pinapauwi na rin yung mga teachers natin. Dahil, yun na nga, mainit kasi sa loob ng eskwelahan. So, isa sa mga dapat rin ihinto muna ng mga principals natin ay yung mga outdoor activities. Kung matatandaan natin, I think last year, mayroong mga cases tayo na buong klase nagkaroon ng problema o maraming nahihimatay dahil sa outdoor activities. Pero kasama kasi sa pag-aaral ng bata yung outdoor activities. So, that's why nga, talagang dapat na iurong yung calendar natin to the previous kalendar, dahil yung previous calendar natin hindi tumatapat sa peak of the summer. By mid-March, tapos na yung eskwelahan. So, pagpalo ng April, wala ng pasok. Nasa option na ng mga pamilya kung gusto nilang magbakasyon o sa bahay lang, at least hindi na napapwersa yung bata mag-aaral.

Q: Pero sir, yung pagbalik sa dati na school calendar, gradual yan?

SEN. WIN: Gradual. Kasi hindi pwedeng biglain dahil mayroon, kung bibiglain yan, mayroon tayong one year na walang break. So, yung time frame ay two years. I think by school year 2025, makakabalik na tayo sa original calendar natin. But the good thing is, nagumpisa na yung transition.

Q: Sen, i-ano ko lang, ibalik ko lang din ng konti. Ano naman yung recommendation nyo doon sa mga workers na, eto, sobrang exposed sa araw at saka talaga nagdedelikado. Actually, kahit hindi yung exposed sa araw, yung mga nasa pabrika, di ba?

SEN. WIN: Actually, even yung ating mga government workers, importante na yung LGUs natin aware sila sa ganitong init. Bigyan ko kayo ng example, yung mga traffic enforcers, construction workers, yung mga street sweepers natin, na ang trabaho nila, normally, araw eh. So dapat bigyan ng flexibility yung mga traffic enforcers, mga street sweepers natin na magpahinga, mag-hydrate, at magsuot ng tamang uniform para hindi naman sobrang init. Marami sa ating mga, alam ko, marami rin sa ating mga government workers, lalo na yung mga sa labas nagtatrabaho. Apektado sila dito sa matinding init. Ngayon, doon sa mga private workers natin na nagtatrabaho sa labas, yung mga employers natin, bigyan rin sila ng flexibility na magpahinga muna. For example, kung ang trabaho mo ay nagsisemento ng kalsada, pero, tanghali yung ginagawa, bigyan naman ng flexibility yung mga workers natin na magpahinga ng sandali, palipasin muna yung matinding init at ituloy yung trabaho. Dahil, like I said, ang lagnat is 37 degrees, eh. Pero may mga areas, nakita ko, 45 degrees. 40, 45 degrees, ano na ito, kumbaga sa tao, high fever na eh. Yung kanyang nararamdaman. So, hindi naman tama na puwersahin natin yung tao kung may high fever yung nararamdaman niya.

Q: Pwedeng ma-heat stroke?

SEN. WIN: Yung resulta talaga ayon sa mga eksperto, heat stroke ang kalalabasan nung tao.

Q: At, Sir, kahit tumigil muna sa work, hindi pwedeng bawasan ng sweldo?

SEN. WIN: Oo. Kaya nga ang aking panawagan, flexibility dito sa mga ganitong panahon. Huwag naman dahil nagpahinga, eh, babawasan na ng sweldo, no. Importante ngayon ay yung tao nakakapasok. Kasi mas mahirap sa mga kumpanya kung mag-absent yung tao eh. Magkakasakit at mag-aabsent siya ng isang linggo. So, mas magandang bigyan mo ng flexibility na magpahinga, at kung maganda na yung panahon, bumalik siya sa kanyang pagtatrabaho.

ACADEMIC CALENDAR

Q: Good morning. Yung projection ng DepEd, 2026, 2027 na magno-normalize, or mababalik talaga doon sa April to May. So, tatlong school year pa yun. So, kung ganun po, next year, same problem ulit tayo, and the following year, same problem ulit. Do you think dapat mas iksian na ng DepEd yung period na yun, yung gradual shift? Baka high time na bang pag-aralan na? Baka po pwedeng i-move pa natin further?

SEN. WIN: Magandang tanong yan. In fact, ang weather kasi ngayon, hindi na ma-predict, eh. At yung trend na nakikita ko, pa-init hindi pa-lamig, no? So, I remember nung mga unang panahon, nung kabataan natin, hindi naman pumapalo ng 40 noon but this time around, 40 is the new normal, eh. So, I agree, the shorter the transition, the better. At isa yan sa mga titignan natin at kung kakayanin i-recommend sa DepEd na i-shorter yung transition. But aminado ako, hindi kaya ng instant, no? Dahil nga, kung instant kasi may isang year na walang, ano eh, na wala tayong break, no? Academic break. So, let's see if we can shorten it para hindi na umabot sa ganitong sitwasyon.

EL NIÑO, ENERGY SUPPLY AND FOOD SECURITY

Q: Sir, related pa rin dito sa El Niño, pagdating muna sa energy supply, are you convinced that there will be no power shortage considering na yung mga hydro power plants sinasabing affected na nitong mainit na panahon?

SEN. WIN: I'm not... I'm not convinced, no? And, tinitignan ko kasi yung margin. Yung margin natin, less than 500 megawatts na lang, no? Just to give you an idea, ang comfortable level, siguro, tingin ko ang comfortable level, mga 1,200 megawatts on a nationwide basis. Pero nakita ko, less than 500 na lang on the nationwide basis. So, hindi ako kumbinsido dahil pag lalong mainit ang panahon, ang konsumo ng aircon mas mahaba at mas mataas o mas mababa yung temperatura ng aircon. So, ibig sabihin, yung aircon mas gagamit ng maraming kuryente para palamigin ang isang lugar. So, in other words, itong next 2 months, April, May, kung ang temperatura ay aabot ng 45 ganyan level, sigurado ako na tataas ang konsumo ng kuryente. At pag tumaas ang konsumo ng kuryente, maliit yung margin natin, magkakaroon tayo ng brownout. Kaya, ako, dun sa statement ko, sinabi ko sa ang aking recommendation sa DOE, mag-form na ng El Niño Task Force, no? Para makausap yung mga planta, NGCP, at utilities. Ang planta, wag muna sila mag-maintain. I-defer na muna nila yung lahat ng maintenance nila until June or July. Ang NGCP, siguraduhin yung reserba. Ito, naririnig niyo matagal na ito. Meron na silang reserba, in fairness to NGCP, pero hindi pa kumpleto. So, kumpletuhin yung tinatawag natin, ancillary reserve, yung AS. Para, kahit mag-brownout man, meron tayong reserba na pwedeng pagkunan. At pangatlo, siguraduhin yung mga generators ng mga malalaking kumpanya tulad ng malls, tumatakbo siya at may krudo, obviously, no? Ito yung tinatawag na ILP, Interruptible Load Program, na kung walang kuryente, yung generator ang papasok para sumalo doon sa brownout. So, itong tatlo yung immediate na dapat gawin ng DOE, dahil nakikita, sa mga nababasa ko, iinit pa yung panahon. Parang nag-uumpisa pa lang ngayon. We have to prepare for the worst. Dahil kung walang kuryente, mas mahirap naman para sa lahat.

Q: Meron na bang sanctions sakaling magkasabay-sabay yung shutdown or maintenance ng mga power plants?

SEN. WIN: To keep it simple, ang mga planta, nagsasubmit yan ng schedule of maintenance. At ina-approve yan ng ng NGCP at ng DOE. Ngayon, sinisigurado ng DOE na walang maintenance na mangyayari during summer. Lahat ng maintenance, either agahan nyo o i-delay nyo. So, itong March, April, May, walang maintenance. At merong sanction yan. For example, lumabag sila doon sa sinubmit at ina-approve na schedule, pwede silang patawan ng multa. ERC ang magpapataw ng multa.

Q: Sir, yung DOE has signed a memorandum of agreement with the DOST for the conduct of research and development for renewable energy. Ito po ba ay isang magandang development?

SEN. WIN: Magandang development yan dahil ang bansa natin isa sa pinakamayaman pagdating sa renewable energy. Meron tayong solar, may wind, meron tayong geothermal, may hydro, meron din tayong biomass because meron tayong ano, yung tubuhan. At very rich tayo in renewable energy. Ang importante lang ma-develop natin lahat yan. At magandang hakbang yan na meron science-based recommendation para ma-develop natin ang renewable energy sa bansa natin.

Q: And then, El Niño related pa rin, Sir. Sinabi ng Department of Agriculture na umabot na sa P2 billion ung damage and losses sa agriculture sector dahil si El Nino. Is this something alarming, Sir?

SEN. WIN: Narinig ko yan kahapon at nabasa ko. Tatlong bagay pumapasok sa isip ko at dapat matugunan ng gobyerno. At narinig ko naman na bibigyan na ng pansin. Una yung mga farmers natin. Mawawala yung kita nila dahil nga walang tubig, tuyo. Marami sa kanilang tanim ay natuyo na. So wala silang kita in the next three to four months. So importante na mabigyan natin sila ng tulong. Ayuda man or subsidiya. Siguraduhin natin na matulungan natin sila. Pangalawa, yung agriculture sector natin, lalo na rice. Baka magka-shortage tayo ng bigas dahil sa tindi ng init. At dapat tingnan mabuti ng Department of Agriculture yung supply natin ng bigas ngayon at sa susunod na 6 na buwan. At kung wala tayong choice, importante na meron na tayong access sa Vietnam or sa India. Dahil ibang bansa, nag-aano rin sila, naghihinto rin sila ng exports eh. At delikado kung walang magbebenta sa atin ng bigas, wala tayong kakainin. At pangatlo yung agriculture sector, dapat matulungan rin natin ma-revive. Dahil marami dito sa mga agriculture sector, dahil nga sa tindi ng init, it will take time for them to be revived. So importante na meron tayong pondo para mabigyan yung mga magsasaka natin ng puhunan, ma-revive yung kanilang pananim.

Q: Pero sir, lahat ito na-consider ba under 2024 budget itong impact na ito?

SEN. WIN: In fairness naman, ay nakita ko na merong ginawang El Niño Task Force at merong kanya-kanyang budget yung, for example, DSWD, Department of Agriculture, may kanya-kanyang budget para tugunan itong mga mapipinsala ng El Niño. Pero importante pa rin na maging alisto kagaya ng power na sabi mo, Cely. I remember last year pinag-uusapan na natin ito eh. So importante na action ka agad last year pa, hindi na tayo aabot sa ganitong yellow or even red alert. So importante na alam natin problema, aksyunan na natin yung problema. Dahil kung lumala pa itong El Niño na ito, marami talagang maapektuhan, kuryente, pagkain, kabuhayan.

Q: Sir, gaano tayo sa pag-aaral niyo, gaano na tayo kalayo dun sa pinipilit natin na hopefully maging ma-achieve natin yung food security? Gaano na tayo kalayo? SEN. WIN: Well, kung ang food security natin, babasehan natin ay yung sarili natin production, malayo pa. Dahil nag-iimport tayo almost 5% ng bigas natin eh. More or less, 2 to 3 million metric tons ini-import natin. Malayo pa. Pero kung ang food security natin, isasama natin yung mga agreement natin sa pagitan natin at sa ibang bansa tulad ng Vietnam, masasabi ko na secure tayo. Kasi, alam natin na hindi tayo makakaproduce ng, hindi natin magiging, hindi natin maproproduce yung 100% na bigas natin eh. So, ang importante ngayon, yung balance, meron tayong agreement with Vietnam or with India, na kahit anong mangyari, meron tayong supply ng bigas na papunta sa atin. So, in that sense, secure tayo. Galing lang ako sa Vietnam eh, at yung mga Vietnamese, very friendly at helpful, at alam nila na kailangan natin ng tulong nila pagdating sa supply ng bigas at inacknowledge nila na tutulungan tayo sa supply ng bigas natin. But having said that, importante pa rin na maabot natin kahit at least, no, 98% ng ating rice production. Para mas maliit ang importation natin, mas secure tayo pagdating sa pagkain. Dahil talagang nagkakaroon ng panahon, o nagkakaroon ng ganitong sitwasyon, na mga ibang bansa, kagaya India, naghinto sila mag-export ng bigas eh. Ang Vietnam, kamuntik na mahinto. Buti na lang pumunta si Presidente doon, I think early part of this year or last year, para magkaroon ng bilateral agreement. So, malaking bagay yun, at in-acknowledge ng mga Vietnamese yun. So, in that sense, importante pa rin to strive 98, even 100%, ah, rice sufficiency. Pero in the meantime, importante na meron tayong konkretong agreement sa mga bansang nage-export ng bigas.

Q: Kasi ngayon, ilang percent tayo sa rice sufficiency. Tapos yun nga, it's a given. Habang naghihirap yung mundo, syempre eventually kanya-kanyang survival ng bawat bansa, diba? So, gaano tayo kalayo doon sa 98%?

SEN. WIN: Malayo pa. I think right now mga nasa 95-96% tayo. So, malayo pa. But that 95-96%, matagal-tagal na yan, for the last, nakita ko, for the last 10 years, mga ganyan na ang rice sufficiency ratio natin. So reality ito, no? Kaya hindi natin maabot ang 100%. In the last 10 years, ang population natin, lumobo ng additional 10 million, eh. So, ngayon, umabot na tayo ng 114 million ang population natin. So, malalampasan natin ang Vietnam. Vietnam ngayon is only 96 million, eh ang kanilang population. So, in other words, pag lumalaki yung ating population, yung pangangailangan natin sa bigas, lumalaki rin, at hinahabol natin yun. At ngayon, hindi tayo makahabol dahil, mas mabilis ang paglobo ng populasyon natin, kumpara sa production ng ating bigas. Q: Sir may difference po ba yung ipinangakong ma-achieve natin yung P20 per kilo na bigas at yung sapat na supply ng bigas. I mean, pwede tayo magkaroon ng P20 na per kilo na bigas kahit hindi pa ganun po 100% yung supply natin.

SEN. WIN: Very challenging yung P20. I found out nung pagpunta ko sa Vietnam, ang kanilang presyo ng bigas per kilo is P16. So, i-export mo pa yan, diba? Eh, may export ka pa, may transportation ka pa, may logistics ka pa. Kaya very challenging yung P20 dahil from Vietnam alone, more than, tingin ko, more than P20 na ang landed cost niyan dito sa atin. Ngayon, yung domestic production natin, sa pagkakaalam ko, ang farm gate prices natin, nasa mga P20 or to P25. So, ang ibig sabihin yan, pag inadd mo pa yung mga transportation na other logistics cost, baka aabot yan ng P30. So, very challenging, no? Ang cost of production natin sa bansa natin, mataas eh.Kung gusto natin pababain yan ng P20, we need to invest in modernization, ah, mechanization, at ah, importante yung tinatawag natin, ah, productivity ng pagnananim na medyo malayo pa sa atin yan.

PFITA

Q: Good morning, sir. This is, JV from Business World. So, when do you expect the refined PFITA bill to reach the plenary and what key changes to the tax rates are being tackled in these consultative hearings?

SEN. WIN: Okay. Actually this week, tuloy-tuloy ang meeting namin sa PFITA. Later 10 o'clock, I'll have another technical working group. Ang target namin to sponsor PFITA will be around May. Around May. So we will target to finish that within the year. It's a very complex and comprehensive bill. Marami siyang facets. But ang objective niya, number one is to harmonize all the passive income rates. Number two, to promote financial inclusion. So, meaning, yung mga walang life insurance, makakuha ng life insurance. Yung walang non-life insurance, makakuha ng non-life insurance. Yung mga unbank, hindi nag-de-deposit, maka-deposit. So, that's one of the objectives, no? Ah, harmonization, financial inclusion, at at the same time, competitiveness.

Admittedly, our rates are much, much higher compared to our Southeast Asian neighbors. Tinignan namin, I'll give you an example, yung documentary stamps. In some regions, in some countries dito sa region, they don't charge documentary stamps on transaction, financial transactions, no? In many financial transactions. Tayo, meron tayong documentary stamps sa lahat, no? So, that's one of the things that we will remove, no? Ah, probably concentrate on a few items lang, but generally, tanggalin na yung mga documentary stamps sa mga transactions.

Q: Sir, kahapon, bumandera yung ang Pilipinas daw, eh, na-reach na natin yung P15 trillion mark na utang. Ah, ito ba para sa amin na mga ordinaryong mamamayan, hindi alarming? Especially, eh, ang laki ng hirap na ating pinag- tapos makalitaan natin na lumobo ng husto yung utang ng ating bansa.

SEN. WIN: Nakaka-alarma talaga, na lumolobo yung utang. Dahil yung utang na yan, babayaran yan, hindi lang tayo, kung di babayaran yan ng mga anak natin, baka apo natin, baka yung anak pa nila. Kaya, intergenerational ang utang, eh. Kaya importante na manageable ito. Ang utang sa isang bansa, hindi nawawala yan, halos. Tingin ko, mga 95 percent ng bansa, may utang, eh. Pero ang importante, na ma-manage yung utang natin. Ngayon, ang kagandahan sa atin, lumalaki yung ekonomiya natin. We're growing at around 5 to 6 percent per annum. Pero, importante rin na, napapababa natin yung utang natin, pag ikukumpara natin sa laki ng ekonomiya natin. At yan ang hindi pa natin nagagawa. I'll give you an example. Bago pre-pandemic levels, ang debt to GDP natin, nasa mga 27, 28 percent. Ngayon, nasa 60 plus percent na. At ah, kung hindi natin mapababa yan, kung may tumama na naman isang pandemya o isang mas malaking problema, at uutang tayo, lalampas na tayo sa 100 percent. At yan ang magiging unsustainable. Ibig sabihin, lahat na lang nang nakokolekta nating buwis, pupunta sa pagbayad ng utang. Yun ang ayaw nating mangyayari. So, ang importante ngayon, hindi lang lumaki yung ating ekonomiya, importante rin na yung pinagagastusan natin, pumupunta sa paglaki ng ekonomiya natin. Yan ang pinakamahalaga. At yan rin yung ating binabantayan ngayon.

Q: Sabi nga ni Finance Secretary Recto, by January, yung debt service, aabot na about P158.9 billion.

SEN. WIN: Pwede. Pwede nang umabot na ng ganyan. So, if you compare it to our overall budget of P5.5 trillion, maliit siya. Manageable siya. Pero hindi rin natin pwedeng sabihin na, okay pa tayo. Importante na papabain pa natin yan to pre-pandemic levels of about 25 to 30 percent. Kasi ang lohika niyan dapat mababa siya para kung mayroong mangyayari sa bansa natin. Meron pa tayong room, may space tayo. Kaya nung tumama yung pandemya natin, na itaas natin yan to 60, dahil mababa naman nung una. Pero ngayon, nasa mataas na siya. Nasa high side na siya. Kaya hindi na pwedeng itaas pa yan.

Q: Pero wala kayong nakikita na dapat magkaroon ng bagong new tax measures na ipatutupad? Kasi dagdag pahirap pa to sa taong bayan.

SEN. WIN: Oo. Ako hindi ako sangayon sa bagong tax measures. Bagong taxes. Ang ginagawa lang namin sa Ways and Means, hinaharmonize lang namin. Inaayos namin yung tax administration. At ina-update lang yung mga ibang tax rates. Pero hindi bago. Wala tayong pinupush ngayon na bago na tax. So, I don't agree with that. Dahil nakikita ko na marami pang pwedeng gawin ang gobyerno para makolekta at mataas yung kita ng gobyerno. Bigyan ko kayo ng halimbawa. Yung dalawang Bugatti na nahuli sa Alabang. Isa nun is 180 million. Pero na-check namin, ang binayad lang nila, ang taxes na dapat bayaran nila dapat nasa around 90 to 100 million. Dahil 180 million yun. Ang binayaran lang nila, less than 20 million. So, ang layo. Kung tama pa yung bayad. Baka hindi natin alam kung talagang nagbayad ba sila. But, yun ang basa ko. So, maraming ganyan na cases pa na dapat nating mahuli. Another example nabasa ko kanina sa balita, merong nahuling mga vape products na walang excise tax. Smuggled siya. So, almost 200 plus million rin yun. Yung estimated. So, in other words marami pang pwedeng gawin in term sa administration para mataas natin yung ating pangongolekta.

Q: Pero kasi diba sir, maliban dun sa improved tax collection, sinabi na ni Secretary Recto na ang talagang tinitignan nila, taxing yung mga single-use plastics.

SEN. WIN: Yes.

Q: So, tingin nyo wala tong magiging epekto dun sa consumers mismo?

SEN. WIN: Yan may pros and cons yan, She eh. Kasi, the way itong single-use plastic, ang objective niya, makatulong sa environment. Kasi sinasabi na isa tayo sa pinakamataas na plastic polluters sa karagatan. So, ang objective niya, mabawasan yung paggamit ng single-use plastic. Pero, aminado ako na maraming nagtatrabaho sa mga plastic factories. So, dapat balansihin rin natin yan dahil baka mawalan sila ng trabaho. Pangalawa, kung papalitan natin lahat ng single-use plastics ng papel, puputol tayo ng puno. So, tingnan rin natin kung meron tayong capacity na mag-supply ng papel sa mga gustong gumawa ng papel o papalitan ng plastic. So, babalansihin yan. But, I know the objective eh. Ang objective diyan, mabawasan yung paggamit ng single-use plastic. Meron rin, galing ako sa Japan, at napansin ko doon, pag bibili ka sa convenience store, tatanungin ka nila kung gusto mo ng bag o ayaw. Whether plastic or papel, tatanungin ka nila. At kapag sinabi mo yes, may bayad. Pag plastic, mas mahal. Pag papel, mas mura. Pero, ang pino-promote nila doon, magdala ka ng sarili mong bag. So, in other words, meron mga iba pang mekanismo na kaya natin gawin na para mapababa yung paggamit ng single-use plastics, na hindi maapektuhan naman yung trabaho ng mga nagtatrabaho sa plastic industry.

CHA-CHA

Q: Okay. Other issue, sir. Doon sa latest Pulse Asia survey, lumitaw na 9 out of 10 na mga respondent are against Chacha. So, ano po yung impact nito? Malaking factor po ba ito sa magiging desisyon ng Senate kung i-approve o hindi yung proposed economic chacha?

SEN. WIN: Well, ang unang pag-iisip ko diyan, yung People's Initiative talagang nakadamage sa pag-iisip ng tao. At dahil sa People's Initiative, tinginan ng taumbayan, hindi maganda ang Chacha. Whether economic, political, basta Chacha, hindi maganda. Dahil nakita ng taumbayan yung bangayan. At sa taumbayan, ayaw nila ng mga lingkod bayan na nagbabangayan. At pangalawa, narinig rin nila yung mga issue ng corruption. Yung pagbibili ng pirma, yung pag-aabot ng mga P1,000, P200. So, kumbaga, nagkaroon ng masamang imahe na yung Cha-cha dahil sa People's Initiative. Kaya, napaka-taas yung against. 88%, to be exact. I think, in the previous survey, mga nasa around 50% yun. Mataas eh. Almost 50-50 yan eh, in the past. Yung gusto at ayaw, almost 50-50. Ngayon, is 80-10 na. Or 80-20 na yung ayaw versus gusto. So, it will be challenging to convince the people. Kahit na mapasa namin dito yan, at kahit na mapaliwanag namin na maayos dito yan sa loob ng Senado. Pero magiging challenging yan ipaliwanag sa labas ng Senado At kumbinsihin yung 88% na magpalit ng isip. Dahil ngayon, ang trabaho namin, makumbinsi yung 88%, eh. Dapat palitan namin yung kanilang pag-iisip. Hindi sila undecided na pwedeng mag-decide yes or no. Ngayon, ang kanilang pag-iisip, ayaw nila eh. So, papalitan namin kaagad yun. So, it will be very challenging. At yan ang dapat pag-uusapan ng leadership pagdating ng pagpasok namin sa end of April. Kung ano ang magiging impact nito sa pinag-uusapan namin cha-cha ngayon.

Q: So, possible, Sir, na magiging waste of time and waste of money kung pagdating nga sa plebesito hindi naman makuha yung suporta ng publiko?

SEN. WIN: Nasabi ko nga kahapon sa ano natin, sa kwentuhan natin na isang paraan para makumbinsi ang tao, mag-a-advertise ka. Pero magastos ang advertising. So, not only, I agree, no, it can be a waste of time dahil nga ikukumbinsi mo yung 80%, 88%. Pero it can also be a waste of future resources dahil mag-a-advertise ka. So, kumbaga naging mas malaking hamon ngayon ipasa ang charter change, especially economic, this economic charter change.

Q: So, for now, wala pa, Sir, pag-uusap ang Senate leadership about the survey?

SEN. WIN: Wala pang formal na pag-uusap na kung ano yung magiging impact nitong survey. Very revealing itong Pulse Asia survey dahil, yun na nga, no, hindi mo talagang, hindi mo maalis sa isip mo na 88%, tumututol sa chacha.

Q: So, yung survey na yun, the more na hindi dapat madaliin, Sir, ng Senate?

SEN. WIN: Correct, correct. The more dapat ma-explain mabuti sa tao kung ano yung kabutihan nito para sa kanila. Dahil papalitan natin yung isip ng 88% eh. In other words, dapat makumbinsi mo doon, mga 40% para maging majority. Yung yes, diba? Kasi yes or no yung pag-check, eh. Sang-ayon ka ba? Yes. Tumututol ka ba? No. So, dapat 51%, yes eh. So, papalitan mo yun. Papalitan mo yun.

Q: Sir, tama ba, isa kayo doon sa merong na-ifile na resolution of both houses, no? So, parang given this, 88% against, 74% totally against yung kahit kailan hindi dapat alisin, hindi dapat baguhin ng Constitution kahit kailan. Ito po ba, somehow, ano yung nagiging effect nung opinion ng tao doon sa stand nyo on cha-cha? SEN. WIN: Well, ako, nag-file ako, to amend the Constitution dahil nakikita ko na magiging mabuti ito sa ating ah, bansa. Ang aking, hinu-hope or yung aking o tinitignan ko na pwedeng gawin ay ma-explain. Mabuti sa ating mga kababayan na ano ang kabutihan nito para sa kanila, para sa kanilang mga anak, lalo na pagdating sa education at para sa ating bansa. Hopefully, in the next few rounds ng hearing, eh, malinawan yung mga kababayan natin at magpalit yung kanilang isip. Hopefully, hopefully. But like, like I said, no, very challenging na. Ito, yung situation ngayon, naging very challenging versus nung unang survey na may laban, eh. Ngayon, ngayon, it's much, much challenging na ngayon.

Q: Pero sir, hindi ka pa resigned, doon sa advocacy mo, you know, to amend the economic provisions, to push for this?

SEN. WIN: Well, honestly, medyo nahinaan ako ng loob. Personal, akin to, ah, nahinaan ako ng loob dahil nga ang laki nung, ang laki nung against, eh. At, ah, I was hoping na, 50-50 lang so may chance na mapakita natin yung kabutihan. But like I said, ngayon ang effort. Mas mataas na. At, mas kailangan talaga mas klaro na hindi ito ginagawa para sa kabutihan lang ng mga pulitiko, hindi sa kabutihan ng taumbayan.

Q: And then another challenge for you, Sir, is, sa mga kakausapin mo, many are either seeking for reelection or eyeing another elective position.

SEN. WIN: Magandang punto yan. So, obviously, yung mga magre-reelect, they will be very careful. Dahil kami sa Senado, very sensitive kami sa public opinion, eh. Yan ang, yan ang nature ng Senado, being a national body. Sensitive kami sa public opinion. And the public opinion right now is against charter change.

Q: So, Sir, possible bang tumaas pa yung 88% kapag, kinonsider yung panawagan ni Gadon na isama na yung political provision?

SEN. WIN: I think pag sinama yan, huwag na natin pag-usapan ang cha-cha. Kasi, itong economic provision lang nga, 88% na, eh, no? And if you look at, if, kung bin-breakdown, oh, may breakdown kasi yan sa dulo, eh. For example, term extension. As high as 70 plus percent, ayaw, eh. Nakita ko dun sa, may breakdown yan ng mga, ah, mga components ng chacha, eh. Term extension is one of the things na ayaw ng taumbayan. Q: So, sabi nga ni Senator Koko Pimentel, mukhang wala ni isang senador ang papatol doon sa panawagan ni Gadon.

SEN. WIN: Ah, well, maganda naman, ah, as a citizen, ah, napalabas niya yung kanyang saloobin. Nagbigay siya ng suhestiyon. Ah, pero the reality is ang taumbayan hindi acceptable yung political amendments. Based doon sa survey.

POGO

Q: Sir, hindi yung sa POGO kasi, di ba, yung sa update is, anim pala doon sa naaresto mga kriminal.

SEN. WIN: Yes, may fugitives. May fugitives na sila.

Q: And then, sir, sa Tarlac. And then, sir, sa isang interview, sinabi nung isang, ah, homeowner official sa multinational, I think, na ang dami na doon na Chinese na nakabili ng property at hindi na nila kaya halos na makontrol yung situation doon. So, how are you looking at all these developments, Sir? Given na meron kayong committee report and then may mga developments na ganito, pero andito pa rin yung POGO?

SEN. WIN: Yeah. Kaya nga, tuloy ang aking panawagan na i-ban na ang POGO sa ating bansa. Dahil kahit na nagpalit ng pangalan, from POGO to IGL, ganun pa rin. Kriminal pa rin yung mga nag-ooperate, kriminal pa rin yung mga nasa likod nito, scamming pa rin ang ginagawa. At nagiging pintuan lang o nagbubukas lang ng pintuan ang POGO sa mga kriminal na pumasok dito, lalo na yung mga pugante, mga fugitives. Ah, may mga kaso na ito, may mga warrant of arrest na ito sa ibang bansa. At, nakakapasok sila dito dahil ang gamit nila yung POGO license. Kaya, pag titignan natin, may kabutihan ba sa atin ng POGO? Wala. Nakikita ko wala dahil puro criminal activities ang nangyayari sa atin. Ang nakakatakot dito, pumupunta na sila sa probinsya, no? Dahil naging mainit na sila dito sa Metro Manila, marami sila pumupunta sa probinsya. Ngayon, Mas mahirap silang hanapin dahil nasa ibang lugar na sila, nasa probinsya na. Walang media sa probinsya, hindi ko nako-cover ng, let's say, ng NBI or ng police authorities. So, mas mahirap ma-detect. Ang kinakatatakutan ko is yung human trafficking lumalaki at hindi nawawala. At, yung sindikato nandito pa rin. In fact, yung mga naririnig natin, yang smuggling ng sasakyan, ah, lahat yan linked to POGO operators. Yan ang mga nababalitaan namin. So, in other words, talagang dapat i-ban na ito. Whether legislative recommendation, but mas mabilis kung executive action. Para kaagad tapos na. At walang mawawala sa atin dahil, mapapalitan naman yan ng mga legitimate business. Ito, hindi legitimate business itong nag-ooperate sa atin.

Q: Paano yung reiteration ng appeal to the President?

SEN. WIN: Yes, reiteration to the appeal na itong POGO walang kabutihan na dinadala sa ating bansa. At, of course, appeal to our colleagues also na pag-usapan natin itong committee report para malabas natin lahat ng mga issues. At, gumawa tayo ng unified stand na i-banned na natin itong POGO sa ating bansa.

Q: Sir, one last point, sir. Yung proliferation ng mga text message ngayon, do you think, parang bumalik sa dati, do you think related ito dito sa POGO?

SEN. WIN: Eh, possible yan. Nakita ko yung change, eh. Dati, hindi ako nakakakuha ng WhatsApp messages, tsaka, ah, actually, WhatsApp ang madalas kong nakukuha, eh. Telegram, meron rin. At, doon sa mga nahuling, Pogo scams, nakita ko doon ang gamit nila is WhatsApp or Telegram, eh. Kasi mas alam ko technically, WhatsApp at Telegram, mahirap ma-detect, eh. Dahil encrypted siya, internet-based siya, no. So, konektado yan. Sigurado ko konektado yan. At yan rin yung isang nakakatakot dahil ang target ngayon, mga locals na. Dati, ang target, mga nasa India, Bangladesh, Pakistan. Pero ngayon, kumakalat na dito sa atin. Marami rin kumakagat, ah. Marami kami nakukuhang sumbong na umutang sila o nagpadala sila ng pera o naloko sila. Marami rin naloloko sa ating bansa.

Q: Sir, kung wala pa rin gagawin yung action ng executive, i-consider nila na mag-file ng proposed bill regarding yung banning?

SEN. WIN: Yeah, yeah. We will do that also. We'll come up with mag-hearing nyo tayo sa, again, we'll come up with a hearing doon sa, kasi may batas ngayon, di ba, yung taxation ng POGO. So, titignan, i-review namin yan at titignan namin yung compliance. At, ah, isa sa mga nakikita ko, i-repeal na dapat yung batas. I-repeal na yan para wala na kasi yung batas ang nagbigay ng legitimacy sa POGO. So, i-re-repeal na yan para wala nang, legitimacy ang POGO sa atin.

Q: Kayo, sir, mag-file ng proposed bill?

SEN. WIN: Yeah, under the Ways and Means Committee yun.

Q: Sir, hindi naman sila pag-discriminate, pero dumarami naman yung mga African yata na nag-work sa POGO rin. Ah, dapat bang matakot pa rin tayo o mas matakot po tayo?

SEN. WIN: Well, ah, nakita ko rin yan sa news reports na may mga African nationals na nagtatrabaho sa POGO. Ang Bureau of Immigration should take notice of this, no? Ah, not naman to profile and to discriminate. But, ah, may trend kasi nangyayari, na marami dito sa mga African nationals nagta-trabaho sa mga POGO or scamming facilities. So, they just have to take notice na may ganitong pangyayari sa mga nahuhuling POGO facilities.

QUIBOLOY

Q: Sir, pahabol ko lang. Speaking of fugitive, lumiliit na ba ang mundo ni Pastor Quiboloy dahil aside doon sa arrest warrant ng Senate, meron na rin ho yung Davao Court?

SEN. WIN: Yeah, yeah. Well, ah, alam ko, ang Kongreso meron rin subpoena, ang Senate may subpoena. Ngayon, may warrant of arrest na. Ang nakikita ko dyan, ah, dapat galangin niya ang proseso. At, warrant ngayon means that ito ay formal court na pwede siyang ipaliwanag niya doon sa formal court. Pwede niyang dipensahan yung sarili niya at pwede niya rin, ipaliwanag yung kanyang side dahil narinig ko, sinasabi nila na ang Senate at Kongreso hindi namang formal court. Ngayon, may warrant na which is issued by a formal court. So, in other words, yan ang inaantay niya, no, para mapaliwanag niya yung kanyang side.

Q: Hi, sir. I'm Aaron. Sir, do you think, ah, ano doon sa tingin niyo why this is happening to Pastor Quiboloy? Bakit may nangyari ganito sa House and Senate at the same time? Meron din sa DOJ? SEN. WIN: Well, trabaho ng House yung pag-hear ng kanyang franchise. Trabaho ng Senate yung pag-hear ng mga human trafficking issues, trabaho naman ng DOJ yung pag-responde sa mga kaso na ifinile. So, para sa akin, ginagawa lang naman ng trabaho. Itong mga institutions, no? Ah, that's it.

Q: Pero Sir ang mga kaso luma na po siya lagpas na po siya sa prescription period?

SEN. WIN: And then that should be argued by his lawyers. May mga abogado naman siya. Like, for example, that warrant of arrest, pwede naman i-argue ng mga abogado niya na yung mga ganyan. Lagpas sa prescription period or what else. Ang importante ngayon, eh, may chance na siyang marinig in a formal setting.

Q: Sir, sumagot na si Mayor Guo?

SEN. WIN: Wala sa akin formally but I understand that DILG, gagawa sila ng task force to investigate this also. Kasi nga meron local officials na implicate dito. So, I understand that DILG will create a formal task force para maimbestigahan itong local government officials.

Q: Pero may scheduled hearing na po ba and will she be invited?

SEN. WIN: Yes she will be invited. Yung resolution na i-finile natin, ah, pumunta sa committee ni Senator Risa. In fact, ah, I'm going to coordinate with her regarding the hearing. And, I will suggest na pumunta kami sa Bamban para makita yung facility doon, no? Dahil malaking facility rin to, eh. Hindi siya maliit, no? Almost 300, 400 yung mga na-rescue na mga human traffic victims rin doon, no? Pupunta kami, isa-suggest ko sa kanya pumunta kami doon para makita namin yung facilities.