DWIZ interview ni Senator Win Gatchalian kasama si Cely Bueno ukol sa pag-alis ng moratorium sa oil exploration sa WPS at 2021 Budget

Q: Alinsunod doon sa naging recommendation ng Department Energy, ni-lift na po ng Malacañang yung halos anim na taong moratorium sa oil exploration diyan po sa may West Philippine Sea para daw masuportahan yung 2018 na MOA... welcome po ba ito sainyo or may concern kayo?

SEN WIN: Dalawang bagay muna ang dapat nating tignan, una ang aspeto tungkol sa enerhiya at pangalawa aspeto sa tinatawag geopolitical situation ito yung gusot pagitan sa ating bansa at sa Tsina. Sa aspeto ng enerhiya, ito ay magandang development para sa atin dahil ang Malampaya ang nagsusuplay ng almost 30 percent ng buong kuryente natin sa ating bansa ay mauubos na, by 2024 uumpisa na itong maubos at kung hindi tayo maghahanap ng bagong source ng natural gas by 2024 mawawala ang 30 percent ng ating kuryente kaya malaking problema sa ating lahat kaya itong pag li-lift ng moratorium malaking bagay yan sa atin dahil alam naman natin na diyan sa West Philippine Sea, lalo na doon sa paligid ng Malampaya talagang proven na merong oil and gas diyan na pwede nating pagkunan, pwedeng karagdagang yan para sa ating o pwede ring pangpalit sa Malampaya. Ngayon, pangalawang aspeto tungkol sa geopolitical situation, ito ay maganda para sa ating bansa dahil sinasabi natin na itong mga lugar na ito, limang service contracts naipit sa moratorium dahil itong mga lugar na ito ay nasa loob ng ating exclusive economic zone, ang ibig sabihin dito pwede nating kunin ang oil, at gas na nasa ilalim. Ito ay patibay rin na tayo ay may-ari netong oil and gas sa ilalim ng lugar na ito.

Q: Welcome development at the same time maa-assert natin yung water territory na yun?

SEN WIN: Ito yung kadugtong sa UN Speech ng ating Pangulo, ito ay historic nagbigay siya ng pahayag sa United Nations at lahat tayo ay nagulat at nasiyahan sa sinabi niya na hindi niya bibitawan ang ruling at sinabi niya ito ay nakaukit na sa kasaysayan ng ating bansa. Kadugtong to dahil yung ang kanyang pahayag at ito yung aksyon na hinahanap natin dahil ang kasunod dito ay maguumpisa na yung private proponents, actually hindi lang private pati PNOC meron diyan naipit na service contract. So maguumpisa na yung gobyerno at maguumpisa na yung pribadong sektor na mag-explore at drill, ito yung tinatawag nating 'Drill, Drill, Drill' para makahanap tayo ng langis at karagdagang gas para sa ating bansa. Gusto ko lang bigyang diin, 99% ng ating langis ini-import natin kaya nakadepende tayo sa Middle East pagdating sa langis kaya kung tayo ay makakahanap ng sariling nating langis posibleng hindi na tayo dedepende...

Q: Magkakaroon ba muna ng bidding? Dadaan ba muna sa bidding kung sino yung mga contractor?

SEN WIN: Hindi na, awarded na itong mga ito, yung mga service contracts awarded na. actually, thirty ang live service contracts natin, lima yung naipit dahi yung isa na-force majeure at itong lima na ito, ito yung mga may nadamay doon sa tinatawag na geopolitical tension o situation, ito yung gusot sa pagitan ng ating bansa at China dahil awarded na ito at na-lift na yung moratorium, anytime pwede na silang pumunta doon, mag-explore, in fact karamihan tinitignan ko rin yug update, marami na silang data, nagawa na nila noong unang panahon pa. So ibig sabihin pwede na silang pumunta doon at magumpisa na mag-develop pra makakuha ng langis at gas.

Q: Si Maritime expert, Jay Batongbacal, meron siyang warning andun daw yung risk na itong China ma-prevent yung Pilipinas sa page-explore doon ho sa sarili nating territorial water tulad ng ginawa daw ho nila sa Vietnam?

SEN WIN: Nakita natin to sa Vietnam, in fact sa Vietnam ganun din ang gusto nila mag-explore, mag-drill at kumuha ng langis at gas at nagkaroon ng tension sa pagitan ng dalawa. At dito na papasok yung magandang relasyon na pinagtibay ng ating Pangulo sa pagitan sa ating bansa at sa Tsina at alam naman ng Tsina na ang ating bansa ay patuloy nangangailangan ng ganitong enerhiya at dito na papasok yung relasyon. Nakikita ko naman na sumasang-ayon at ang Tsina ay binibigyan naman nila ng importansya ang relasyon natin kaya dapat hayaan na nila tayo mag-explore doon dahil kailangan natin yan para umunlad at madagdagan yung reserba natin pagdating sa oil at gas.

Q: Tama po ba magkakaroon ng depletion sa Malampaya?

SEN WIN: Sa 2024 dahil nakita ng Shell, ito yung mga foreign contractors na by 2024 maguumpisa na pababa yan, bababa ng bababa hanggang paubos na yan. Yan ang hindi pa masyadong masigurado kung hanggang kailangan mauubos pero sigurado sila na hindi na kasing dami yung makukuha natin diyan at maguumpisa yung depletion, yung tinatawag natin na pakonti-konti yung mga nakukuha nating gas sa Malampaya. Kaya perfect timing yan dahil hindi naman dahil nag drill tayo ngayon makakuha tayo kaagad ng langis, it will take years din bago natin ma-develop yan kaya hopefully itong mga private proponents at PNOC makapagumpisa na, hopefully within four to five years meron na tayong makikita.

Q: And you're hoping na meron tayong pagkukunan ng langis diyan po sa bahagi ng West Philippine Sea baka dumating yung panahon na maging independent na tayo at hindi na tayo dependent sa pagangkat ng langis tama po ba?

SEN WIN: Malaking possibility yan dahil 30 percent ng ating kuryente, kapag sinabi nating kuryente muna, 30 percent ng kuryente natin ay renewable at 20 percent galing Malampaya at 50 percent imported. So kung makakahanap pa tayo ng mas marami pang natural gas diyan mapapalitan natin yung 50 percent na imported. Malaking posibilidad na tayo ay magigng energy secured pag dating sa kuryente. Pagdating naman sa langis medyo malaki-laki pa kasi almost 95-99 percent ay imported so malaki-laki pa. Basta mapahaba natin yung bilang ng imported malaking bagay satin yan dahil kung matatandaan natin konting gusot sa Middle East apektado kaagad tayo, taas ng presyo at sa taas ng presyo maraming nagagalit.

Siguro kailangan din nating bigyan ng halaga yung commitment ng ating Pangulo na hindi natin bibitawan itong arbitral tribunal ruling, sabi niya one day when the time comes ia-assert niya ito at dumating na nga yung puntong yun. hindi lang assertion kung hindi may action, ito na yugn aksyon kasi marami nga nagsasasbi, may mga naririnig ako puro salita lang yan pero hindi, ngayon may aksyon na. I would say this is one of the most important milestones in the energy sector dahil nga paubos na yung Malampaya at ngayon mapapakita natin sa buong mundo na ina-assert natin yung ating rights at yung ating sovereignty over the West Philippine Sea.

Q: Nag-file kayo ng resolution together with Senate President Sotto at Senator Lacson, iyong pinaiimbestigahan ito nga yung sinsabing paubos na gas diyan sa Malampaya at pag-terminate ng contract... As Chairman of Committee on Energy kayo ba ang magsasagawa ng hearing na ito?

SEN WIN: Na-refer sa ating yan at nagusap kami ni SP Sotto at ni Sen. Ping dahil gusto ko rin bigyan diin yung kahalagaan ng Malampaya. Ang ganitong mga operation talagang very technical yan pero natutuwa ako dahil lahat ng mga nasa oil rig ay mga Pilipino at yung pinaka-boss doon, si Don Paulino, tiga Valenzuela pa, kababayan ko kaya very proud ako na ang boss ng Malampaya ngayon ay tiga Valenzuela pero nakita ko very technical yan at nakuha nila yung training nila sa abroad, through Shell, through Multinational kaya nagsagawa tayo ng imbestigasyon para yung mga bagong papasok diyan, yung mga bagong may-ari ay merong technical capability at magandang plano para sa atin dahil kung walang silang technical capability at kung wala silang plano, eh baka pag naubos yan wala tayong pagkukunan at magiging problema din. Kung magkakaroon ng problema, let's say a technical problem, eh alam ba nila kung ano gagawin nila? kahit na andun po yung mga technical managers, importante din na alam ng mga may-ari, yung mga bagong may-ari ano yung gagawin nila.

Q: Bakit ho ibebenta na ng Shell yung kanilang 45 percent?

SEN WIN: Magandang tanong yan, marami kasing malalaking kumpanya sa oil and gas ay umaalis na sa oil and gas at pumapasok sa renewable at sinasabi nila ang energy ngayon hindi lang oil and gas, ang energy ngayon kasama na ngayon ang renewable. So nagpapalit sila ng strategy, hindi lang Shell, andiyan na yung BP, andiyan an yung iba pang malalaking companies na pumapsok sa renewable ngayon kaya yung mga oil and gas assets ay pakonti-onti binebenta na nila.

Q: Schedule ng hearing tungkol dito sa Malampaya?

SEN WIN: Gagawin namin yan sa loob ng dalawang linggo, tinatpaos lang namin yung data gathering at iimbentahan natin yung Department Energy para malinawan itong sitwasyon na ito at para mabigyan tayo ng kumpyansa na yung mga bagong papaosk diyan ay marunong, may technical capability at nasa magandang kamay at hindi tayo papabayaan.

Budget 2021

Q: Bilang Vice Chairman ng Senate Committee of Finance na nagsagaw ng serye ng public hearing sa budget ng iba't-ibang ahensya ng gobyerno. Wala kayong concern kahit na-approve na sa House on third and final reading ng 2021 budget pero October 28 pa daw nila matra-transmit sa Senate? Enough time na po ba yung para mapag-aralan yung House version?

SEN WIN: Sana mas maaga pa but that is enough time, buti nga naaprubahan na at itra-transmit na by next week. Alam naman natin pagdating sa floor talagang bakbakan yan at umaabot ng napakatagal. Tama lang yun dahil gusto natin na masuri ng mabuti, pagdebatihan ng mabuti at makita mabuti yung nakapaloob sa ating budget kaya nagpapasalamat ako sa ating bagong Speaker, Speaker Lord Velasco at naipasa niya kaagad noong Friday dahil last day na yun ng special session para makakapag-transmit na sila by next week, so we have enough time.

Q: Ganun ba talaga ang kalakaran sa House? Mukhang may kine-create pa silang small committee? Pwede pa ba nilang ayusin o baguhin?

SEN WIN: Ang GAA, ang ganitong mga panukala kapag inaprubahan na, wala na dapat galawan yan, gagalawin na lang yan sa bicam. Ibig sabihin dito, kapag inaprubhan na nila on third reading dapat wala nang galawan yan, bakit inaprubhan mo if gagalawin mo pa? Kung meron silang gagalawin sa bicam na yan, sa dulo na yan dapat tignan pero sa ngayon ang tamang proseso wala nang galawan at dapat i-transmit na sa Senado lahat. Makapal yan eh at dito namin susuriiin ng mabuti yung budget para pagdating sa bicam kung meron man pagkabia sa version at sa atin doon na natin paguuspan. Importante na yung isu-submit sa amin ay ma-submit na kaagad kasi hindi pwdeng mag-approve ka ngayon tapos after two weeks ka pa magus-submit, dapat ngayon ang ginagawa nila ay printing na lamang.