INTERVIEW WITH SEN. IMEE R. MARCOS
On DZRH with Milky Rigonan
7 February 2021

DZRH: Senator Imee Marcos, naimbag nga bigat.

SIRM: Yes kastamet kenka. Musta na ? ano na ang balita?

DZRH: Makikibalita kami sa yo, Sen. Imee kasi abala ang mga komite mo. Unang-una bilang chairperson ng Senate committee on economic affairs ang sabi ng Pangulo ay 'sinking economy' ang Pilipinas because of the pandemic. Sa nalalabing one and a half or almost one year ng Duterte administration, ano ba ang mga pwedeng irekumenda ng economic team ng Pangulo para makarekober ang ating ekonomiya?

SIRM: Well, higit sa lahat ako'y abalang-abala sa kawalan ng trabaho no. Talagang meron tayong income poverty, talagang napakaraming nawalan ng trabaho, walang pagkukunan hindi lamang ang ating mga trabahador o arawan na mga nagsisilbi kundi talagang pati yung mga middle class ika nga. Pati na yung mga small and medium scale na mga industriya ay talagang umaaray na. Kaya't kinakailangan para sa akin ano, kailangan itulak natin ang third stimulus package. May Bayanihan 1, may Bayanihan 2, pero kung tutuusin maliit pa talaga ang dalawang ito. Huwag muna natin isipin yung credit worthiness kung anong hitsura nang ABC, yung Fitch ratings, wala namang silbi yan. Ang kailangang gawin muna ay gumastos ng gumastos ang gobyerno aggressively, very very quickly para talagang makatulong sa mga nawalan ng trabaho at bigyan ng pera ang bawat pamilya kasi wala na talagang pangtustos ng gastos, napakahirap talaga ng sitwasyon. Kung bakit masyado tayong maingat, binibiro nga tayo Milky, yung mga Ilokano daw kuripot abay parati kung sinasabi na gumastos at gumastos pa para makatulong sa tao.

DZRH: Ibig sabihin, Sen. Imee, pabor ka na isulong ang Bayanihan 3?

SIRM: Palagay ko ako noon pa, sa Bayanihan 1 pa lamang ay gusto ko nang dagdagan, gusto ko nang palawakin, palakihin. Nung Bayanihan 2 gusto ko doble e, doble sana yung gastos. Ang daming pera ng Pilipinas sa dami nang ating inutang, bakit hindi ilabas ngayon na kailangan ng tao? Nung nakaraang taon sabihin na natin na may ilalabas pa, may puhunan pa, may konti pang savings, may pag-uutangan pa. Naku sa taong ito, medyo gipit na gipit at ang kumbinasyon natin ngayon ay talagang mabigat. Sa isang dako, no demand, kasi walang pambayad, sa kabila naman nagtataasan ang mga presyo, ano ba naman ito? Grabe ang presyo ng pagkain, maski saan grabe!

DZRH: Ang sabi ng mga Senador parang useless isulong ang Bayanihan 3 kasi ang pondo nga raw ng Bayanihan 2 ay mayroon pang underspending, mayroon pang hindi nagagamit. So kung hindi daw maganda yung implementasyon ng Bayanihan 2 parang walang saysay para isulong natin ang Bayanihan 3?

SIRM: Well, totoo na may underspending, totoo yun, ang pakiwari ko nga, sabihin na natin na for example sa DA, 25% pa lang, ¼ pa lang nagagastos. Naku pambihira naman ang bagal-bagal naman ilabas yung pera, e nagtataka rin kami ang totoo kailangan kasi sa DA, pinakamalaki yun, sa Bayanihan 2, P24 billioninilagay natin lahat dun para makatulong sa magsasaka at siguraduhin na may pagkain sa NCR, sa Metro Cebu, sa Davao kung san malalaki ang populasyon at kung saan ayaw natin na magkalat yung pandemya. E ang problema, ang bagal-bagal nga gastusin pambihira. Unang-una yung DBM ang bagal-bagal lumabas yung pera, mga November, kadulo-duluhan ng November bago ilabas, samantalang Agosto pa lamang tapos na yang Bayanihan 2. Pagkatapos inot-inot, hinay-hinay, sobrang bagal nilang maglabas at nakakayamot e hindi mo maintindihan pero ang totoo, syempre may excuse sila dahil may quarantine pa rin, kahit papaano naka-lockdwon pa rin, may Pasko pa rin, siyempre hindi masyadong nagta-trabaho, mahaba-haba yung ating holiday. Pero ganunpaman, sa kabila ng underspending na sinasabi, kinakailangan dagdagan pa rin kasi kung tutuusin kokonti lang yung Bayanihan 1 & 2, kahit ipagkaisa mo. Isipin mo sa Amerika, ang yaman-yaman ng US, US$1.9 trillion, ang laki nun, trilyon-trilyon ang pinag-uusapan, tayo ay namamalimos tayo sa P1B, P2B, e hindi pwede yung ganun. Ewan ko ha, wag tayong matakot sa utang ngayon. Hindi ito ang panahon na nagtitipid tayo at kinakabahan sa paggastos o pag-uutang. Lahat ng bansa sa buong mundo, ang iniisip na lang maglagay ng pera sa bulsa ng kada isa para tuloy-tuloy ang buhay at kabuhayan.

DZRH: Sen. Imee, yung tuluyang rollout ng vaccination program ng gobyerno, makatutulong ba ito for the economic recovery?

SIRM: Oo naman, Milky, kasi malaking bagay yan. Walang kumpiyansa ang tao na lumabas, mangalakal, magtrabaho, e syempre takot na takot kasi may Covid pa rin, kahit papaano malaking bagay talaga ang vaccine, kumbaga Xmas gift na natin yan. Ang problema kelan ba? Kelan ba? Eto talaga ang malaking problema kasi ang bagal-bagal. Nakakainggit e, yung mga Africa, pati Indonesia, lahat nagpapaturok na, tayo e, nagdidiskusyon pa kung magkano? Alin? Ayaw nung Chinese, ayaw nung Russian. Alin ba yung may side effect, at nakakatakot ito yung datos na sinasabi, kalahati raw ng mga Pilipino ayaw magpaturok, papaano ba yan?

DZRH: Based doon sa survey, kasi kulang nga sa kumpyansa sa vaccination program ng gobyerno. But anyway sana dumating na ang bakuna.

SIRM: Hindi mo pa rin masisisi ang mga Pilipino natatakot e. Natatakot din tayo doon sa mga Russian and Chinese pagkat wala namang nilalabas na datos na maayos. Kung sana ipakita na talagang okay ito, palagay ko yung kumpyansa tataas at kailangan na kailangan ito para magbukas ulit ang ating ekonomiya.

DZRH: Bilang chairperson ng Senate committee on electoral reforms, meron na ring hearing kaugnay ng paghahanda sa eleksyon ng COMELEC, ang sabi mo nga dapat paghandaan yung new normal campaign. Possible ba ang no face-to-face campaign sa 2022, Sen. Marcos?

SIRM: Palagay ko Milky hindi naman yun "NO", yun talagang totally walang face-to-face. Pero magigiba yung mga rally na daan-daang libo ang pumupunta, wala na yun. Di na uso yung saksakan ng dami na talagang nagbababa, oras-oras talumpati, palagay ko imposible na yun. Pero palagay ko, face-to-face inevitable pa rin, kasi papaano mo naman ikakampanya doon sa tuktok ng bundok, as if kagandahan ang internet natin, as if napakalakas ng signal ng telepono, naku naman imposible naman yun. Sa BARMM kaya nakupo, at sa mga isla, pag di ka naman umikot, di ka naman maririnig. So I think imposibleng ma-ban yung face-to-face, yun nga lang baka maging pulong-pulong sa barangay. Maliliit na lamang, 100 people ganun, piling-pili, 40 people kapag indoor, depende sa IATF kung ano ang ihahatol nila na pwede. Siguro they have to consult with COMELEC. Ang hindi maganda dyan, forced to good tayo sa radyo, broadcast, TV, at higit sa lahat sa online. E yung may datung e anlaki ng bentahan. So I think it will be very important na maglagay tayo ng bagong batas sa campaign expenses, kasi hindi naman makatotohanan yung three pesos kada botante. Sino ba ang naniniwala roon,? So itaas natin sa rasonableng amount, kung P20 o P30 ba kada botante, para medyo totoo at hindi labis-labis ang gastos sa Facebook, sa mga broadcast ad, kawawa naman. At the same time, yung medyo hindi kasing mayaman sabihin natin, hindi kasing swerte, na madi-disqualify naman yung mga kandidato na hindi madatung, ika nga.

DZRH: Sen. Imee papaano natin ire-regulate yung social media platform, halimbawa Facebook, Twitter, IG, YouTube papaano yan, meron na bang regulasyon ang COMELEC dito?

SIRM: Well, supposed to be meron silang regulasyon, pero alam natin, ang totoo hirap na hirap talaga, hindi lang ang COMELEC kundi yung Facebook mismo kung anong gagawin dyan, kasi andami-daming unofficial pages, hindi naman registered yung ibang pages. Mabuti kung Facebook ads, yan maliwanag yun, kasi talagang binabayaran yun. Tapos yung official website, yan maliwanag yun. Yung mga fanpages yung mga kung ano-ano lang na pages, e sino ba ang may kontrol dyan? Yung ibang sinasabi na tinanggal ng Facebook, hindi nga natin kilala kung sinong nagma-manage nyan, sinong may-ari nyan. So it's a really tricky thing and ongoing ang regulasyon nyan. Sa palagay ko. we have to be much more aggressive there.

DZRH: May panukala ang COMELEC, dalawang punto. Una, dapat daw magkaroon ng early voting para sa tinatawag na vulnerable sector, itong umiiral na sa media, uniformed personnel para bago ang eleksyon nakaboto na itong sektor na ito, pero dahil meron tayong pandemic, ang sabi ng COMELEC, dapat amyendahan yung batas para magkaroon ng early voting yung mga vulnerable sectors, PWDs, senior citizens. Ano ang say ng komite mo rito, Sen. Imee?

SIRM: Yes, bago pa magka-pandemya, pinapalawak ko na yung early voting, talagang sinasabi ko na wag nang papilahin ang mga lola't lolo kasi napaka-inconvenient, pagkatapos napaka-hassle talaga para sa mga PWDs. So yung early voting, expand na natin sa kanila.Tapos yung mga magdu-duty sa araw ng eleksyon, pabotohin na natin ng maaga, mga sundalo, mga pulis, mga titser, mga poll watcher kung maari, yung mga media na nakatutok sa mga presinto. Lahat yan kung maaari ay ipa-early voting na natin, way earlier para maayos. Tapos pagdating ng eleksyon, ibahin na natin ng kaunti. So I've been talking to them, palagay ko this extended voting hours for example. Kasi wala namang gustong pumayag ng two or threedays voting, so that's what we are thinking of. Another thing is yung registration. Alam mo yung registration, medyo hassle talaga, so we'rethinking na imbes na dalawang beses yung overseas voters natin, baka as overseas voters, pwede na siguro yung online. Pag-usapan natin kung pwedeng online or mail-in, kasi yung ibang voters natin sa abroad hindi talaga kaya na dalawang beses na pumunta sa konsulado, yung registration at tapos ung pagboto pa.

DZRH: Kasi may mga trabaho ang OFWs natin sa ibang bansa?

SIRM: That's right, medyo kumplikado yun. Isipin mo yung mga seaman, naku hindi naman dadaong yun para magpa-rehistro, kung minsan six months, one year, papaano ba yun na babalik at boboto ng dalawang beses sa konsulado. Tapos yung mga repatriated OFWs, yung mga nandito na sa Pilipinas, e naghihintay lang sila na made-deploy, pero di alam kung saan bansa. Dapat international registration, kahit dito sila sa Pilipinas o kung sa ibang bansa e dapat kilalanin na natin yung rehistro nila.

DZRH: Sen. Imee, so ikaw ayaw mo ng twodays ang election na gusto ng COMELEC, so ikaw more on extension of voting hours na lang?

SIRM: Yes, extension of voting hours na lang, kasi on election day lahat natatakot, nagtawagan na lahat ng barkada sa BARMM at sabi naku pagsapit ng dilim, problema yan, nagkakawalaan na naman ng mga boxes. Lalo na kapag brownout walang katapusan eleksyon e talagang baka magputukan daw sa dilim, so, ninenerbyos sila. I'd rather they have na lang yung extension day na lang. Kesa magsara ng three o'clock ng hapon, tuloy-tuloy lang hanggang sa matapos. Pero I think we have to adjust also. Sabi ko nga sa COMELEC, kinakailangan siguro mag-ocular na. Hindi lang sa eskwelahan yung botohan kundi sa mga open air, or di kaya yung medyo bukas na mga stadium kasi kelangan ng physical distancing,hindi pwedeng siksikan sa mga eskwelahan at dapat liitan siguro ang bawat presinto hanggang 500 lang. Hindi katulad dito sa NCR na pagkalaki-laki ng mga presinto. Liitan natin para talagang kokonti lang ang boboto at hindi na tayo masyadong matagalan.

DZRH: Sa malapit sa sikmura naman na isyu, Sen. Imee. May panawagang pork holiday, dahil sasabayan ito ng implementasyon simula bukas ng price act o price ceilingt?

SIRM: Yes, matagal ko nang sinasabi na magtataasan ng presyo ng lahat ng pagkain, last year pa at nung pinaglalaban namin yung malaking badyet sa Bayanihan 2 ng agrikultura, yun ang dahilan. Sabi ko alam ko na, sigurado na magkakataasan ng presyo. Ang di ko maintidihan kung bakit yung DA hindi naman tinutukan yung problema. Alam na natin na magkakaproblema, pambihira naman. Ngayon ang sasabihin na naman importasyon. Naku, talaga naman yang Department of Agriculture,palitan na natin ng pangalan, Department of Importation, sabi nga. Papaano wala na silang solusyon sa anumang problema kundi mag-angkat ng mag-angkat sa labas. Ang akin,kailangan yung hog raisers natin tulungan natin na magpasok, lalo na yung mga sa Visayas at Mindanao kung saan hindi naman malubha yung ASF. Sana yung plano nila i-transport kasi alam naman natin yung local shipping natin pambihira di ko maintindihan, yung distortions of cabotage, mas mahal pa yung galing sa Gensan hanggang Metro Manila kaysa mag-export from Metro Manila to Taiwan. Di ko talaga maintindihan, dapat tulungan natin yung gastos nila dyan, tapos yung gastos nila sa biosecurity, may ASF na, may Covid-19 pa ang mga trabahador, naglalagay pa sila sa dorm, pagkatapos kung ano-ano pang gamot ang kinakailangan. So we need to help them with all those expenses para maipasok yung Visayas and Mindanao supply sa NCR. Pero ang sinasabi ng DA, import na lang. Shortcut, import na lang. simutin mo muna kung anong suplay dito sa Pilipinas. Alam natin may shortage e hindi nga nila alam e magkano ang shortage? Ilan ba talaga yon? Sa totoo lang, Milky, parang nakailang ikot na tayo sa ganito, sa rice import sila ng import, ilang bilyun metric tons, yun pala ang shortage dito sa Pilipinas, 3% lang. Ninety-seven percent ng bigas ay kaya natin itanim. Bakit yung pork ayan na naman? Ilang percent ba talaga ang pupunuin na kulang at kung ano-ano na naman ang i-import. Times three daw, times three ang i-import. Palagay ko hindi naman ganun karami ang kailangan natin.

DZRH: Pero, Sen. Imee, pabor ka after implementation ng EO, which is only 60 days,to revisit kasi ang sabi dapat balanse, bababa yung presyo ng baboy, pero masasaktan naman daw ang hog industry natin?

SIRM: Well, para sa akin ang mangyayari dyan, wa epek yan. Wa epek yang price ceiling, I don't think much will happen, papaano yung tindera na bumili ng P300, papaano naman nya ibebenta ng P250 to P270 na nakatakda doon sa EO. Palagay mo magbebenta pa yun, kung ako e syempre di na ako magtitinda, pag binenta mo naman sa P300 plus na yung talaga ang puhunan mo, abay huhulihin ka pa sa price control. Malabong mangyari yan. Ang mangyayari nyan,magkakabawasan ng suplay ng baboy dito sa NCR at sa iba pang lugar kasi kulang.

Talagang kukulangin at ayaw na talagang magbenta ng sinuman dahil hindi talaga kayang abutin yung P270 na sinasabi.

DZRH: Wala pa sa puhunan.

SIRM: Wala pa talaga sa puhunan e.

DZRH: On that note, Sen. Imee, maraming salamat sa mga paliwanag. Naimbag nga bigat.

SIRM: Yes, kastamet kenka, and eto nga biglang vegetarian na lang tayo ngayon pero yung gulay, mahal. Ewan ko ba talagang napa-kalabo ng sitwasyon natin, mag-ingat tayo at sana magawan ng paraan at masolusyunan itong pagtaas ng presyo ng pagkain. Alam natin ang tinatamaan dyan ang mahihirap. Papaano, 60% ng income ng mahirap na pamilya napupunta sa pambili ng pagkain. Sa mayaman, small time lang ang pagkain, pero sa mahihirap napakalaking bagay. So sana maayos yan sa lalong madaling panahon. Thank you, Milky, mabuhay ang DZRH!